Laat je niet gek maken

2 oktober 2018, 9:15
Ik stelde me de Deltawerken altijd voor als een monument van eensgezindheid. Als het resultaat van een soepele besluitvorming waarin heel Nederland – ook de bewoners van veilig gelegen gebieden – eendrachtig de handen ineen sloegen om een ramp als die in 1953 voor de komende eeuwen uit te sluiten.

Inmiddels staan we voor een reeks beslissingen die thematisch verwant is, maar waarover de discussie desalniettemin heel anders wordt gevoerd. Even leek er, tegen alle verwachtingen in, op een vergelijkbaar doortastende manier een klimaatakkoord tot stand te komen. De voortekenen waren gunstig: een groot aantal politieke partijen werd het verrassend snel eens over een initiatief en de overeengekomen uitwerking aan ‘klimaattafels’ was een mooi Hollands staaltje maatschappelijk verankeren. Daaruit zou een to do list met prijskaartje volgen, waarover dan een echt akkoord kon worden gesloten.

Maar het was te naïef om te denken dat het zo zou gaan, zonder slag of stoot. De plannen van de klimaattafels blijken vooralsnog te vaag, waardoor het becijferen van de gemoeide kosten nog niet goed mogelijk is. Ook ontbreekt volgens critici de samenhang die nodig is voor een échte systeemverandering. En natuurlijk zijn er de onheilsprofeten, die – bijvoorbeeld – voorspellen dat we ons internationaal volledig uit de markt prijzen als we hiermee doorgaan. Bovendien zal er aan de klimaattafels ook vast sprake zijn van ‘meestribbelen’, meepraten om te kunnen traineren. Het zijn voorspelbare hobbels en daar zullen we overheen moeten.

Kwalijker is hoe de leiders van de grootste regeringspartijen tijdens de algemene beschouwingen lieten blijken op welke manier ze het klimaatvraagstuk de komende jaren denken te gaan politiseren. Ineens hoorden we, van VVD en CDA nog wel, verhalen over de gewone burger die onbetaalbare maatregelen krijgt opgedrongen door een kleine bovenlaag van internationaal georiënteerde Teslarijders. Over een dreigende revolte als de groene elite de rekening van zijn klimaathobby op de hardwerkende Nederlander afschuift, bijvoorbeeld door hem of haar verplicht de eigen woning te (laten) verduurzamen. En over de ‘onzin’ van klimaatbeleid terwijl er in de landen om ons heen ‘niets’ gebeurt.

Enigszins bizar en surrealistisch is het wel, dat rechtse partijen nu waarschuwen voor een dreigende klassenstrijd. Maar het waarom is duidelijk. Ontkennen is zinloos geworden, dus moet er op een andere manier een tweedeling worden gecreëerd. Verdelen om te kunnen heersen, desnoods met gênante argumenten.

Laat je niet gek maken. Die torenhoge kosten vallen enorm mee. Om onze CO2-uitstoot te halveren in 2030 hebben we de komende jaren volgens het Planbureau voor de Leefomgeving jaarlijks 3 à 4 miljard euro extra nodig. Het begint er al mee dat je dat bedrag natuurlijk niet als uitgave moet beschouwen, maar als investering. Daarnaast kan de overheid zelf besluiten welk deel daarvan rechtstreeks bij de burger terechtkomt. Even wat vergelijkingen. De omvang van de Rijksbegroting 2019 – een ‘feestbegroting’, volgens sommigen in regeringskringen – bedraagt maar liefst 305 miljard euro, waarvan de uitgaven 295 miljard beslaan. Daardoor schiet er 10 miljard over en neemt de staatschuld af naar een uitermate keurige 49,6%. En dat allemaal ondanks de afschaffing van de dividendbelasting...

Waarschijnlijk zou het allemaal sneller kunnen. Of grondiger. Of met minder schaamteloos politiek opportunisme. Maar hoe snel we werkelijk gaan, zie je in dit geval beter door de achterruit. De brede erkenning van de noodzaak van verregaand klimaatbeleid stamt nog maar van de jongste generatie landelijke verkiezingsprogramma’s. Het spel is definitief op de wagen, maar het blijft een spel en het moet worden gespeeld. Ondertussen werken talloze ondernemers in alle sectoren van onze economie overigens gewoon door aan het ontwikkelen van intelligente, innovatieve en vooral winst genererende oplossingen. Ook de bouw komt op stoom, zij het langzaam.

Toch even opgezocht. Al in 1939 bestond er – kennelijk – behoefte aan de oprichting van een zogeheten Stormvloedcommissie, die dan ook al snel concludeerde dat de Nederlandse dijken gevaarlijk laag waren. Dat leidde via tussenstappen naar een rapport ‘De Afsluitingsplannen der Tussenwateren’, dat in 1953 werd gepresenteerd. Slechts enkele dagen later voltrok zich de Watersnoodramp. Vervolgens duurde het tot mei 1958 voordat de Deltawet een feit was. Net geen twintig jaar, van officiële erkenning van het probleem tot de definitieve en allesomvattende oplossing.

We zijn er nog lang niet, maar we zijn goed bezig.


Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector column duurzaamheid deltawerken