Joost Ector
Copyright: Maarten van Haaff

Tussenconclusie

7 juni 2022, 9:00
Architectuur- en designwebsite Dezeen publiceert sinds vorige maand een indrukwekkende reeks artikelen over de architectuur van het deconstructivisme. Deze misschien wel voorlopig laatste échte stroming in de architectuur kwam op in de jaren zeventig van de vorige eeuw en vierde hoogtij in de vroege jaren negentig, precies toen ik studeerde. Het werd een onverwacht warm weerzien met de bonte parade van mijn vroegste invloeden.

Een waanzinnige tijd was het, waarin wij als studenten naar beste vermogen slappe aftreksels produceerden van caleidoscopische kunsthallen, bewegende brandweerkazernes, insectachtige dakopbouwen, golvende ferryterminals en musea die soms op bliksemschichten leken en dan weer op maquettes waar onzachtzinnig overheen gelopen of gereden was. De arme docenten, die ons allemaal dachten te moeten onderwijzen in keurig modernisme, werden voortdurend geconfronteerd met studenten die wilden breken met het keurslijf van die traditie – terwijl ze het knellen daarvan zelf nauwelijks hadden ervaren. Onwillekeurig moet ik lachen als ik eraan terugdenk. Toch waren het vormende jaren, ook voor mij; meer zelfs dan ik inmiddels dacht.

Eén van de artikelen op Dezeen blikte terug op het ontwerp dat de Frans-Zwitserse architect Bernard Tschumi maakte voor het Parc de La Villette in Parijs, met zijn strenge grid van ‘follies’; tientallen paviljoens, allemaal verschillend op hun felrode kleur na. Het fascineerde me destijds enorm, herinner ik me, maar Tschumi’s theoretische werk deed dat nog veel meer. Als student verdiende ik regelmatig een centje bij met het schrijven van artikelen voor De Architect en Archis. Voor een van de twee (ik weet niet meer welke, en de publicatie bleek in mijn belabberde archief ook niet meer vindbaar) heb ik destijds een dubbele boekrecensie geschreven over ‘Architecture and Disjunction’ en ‘Event Cities’, beide uit 1994. Het bracht me ertoe die boeken weer eens uit de kast te trekken. Ineens viel er veel op zijn plek.

Tschumi maakte architectuur los van vorm en functie, en stelde voor om in plaats daarvan eerst te praten over ruimte, gebeurtenissen en beweging. Hij suggereerde om elke opgave vanuit deze perspectieven te benaderen en te ondervragen, om van daaruit tot nieuwe scenario’s en uiteindelijk tot nieuwe architectonische vormen te komen. Confrontaties en harde contrasten werden daarbij allerminst geschuwd. Hij ontwikkelde alternatieve notatie-methodes om ook de niet-materiële aspecten van zijn ontwerpen te visualiseren en was (bij mijn weten) de eerste die sprak over the inbetween, een ‘soort’ ruimte die juist het onvoorziene en toevallige zou kunnen accommoderen. Of liever nog: zou kunnen uitlokken.

Het zijn nog altijd buitengewoon krachtige ideeën, was mijn conclusie. Zo sterk zelfs, dat ik me realiseerde dat ze nog steeds, na al die jaren, de basis vormen van de manier waarop ik mijn eigen ontwerpen benader. Mijn gebouwen, als ik dat voor een keer zo onbescheiden mag zeggen, zijn altijd in de eerste plaats composities (of suggesties voor mogelijke composities) van menselijke belevenissen, ingegeven door vergaand onderzoek naar de belevingswereld van de toekomstige gebruikers. Daarin vormen activiteiten, onthullingen en vooral ontmoetingen de events. Die rijgen we vervolgens aan elkaar met zorgvuldig gechoreografeerde bewegingen door de ruimte, die daarbij stimuleert, inspireert en faciliteert. De eerste schets is altijd de route, de verhaallijn; die vormt de spanningsboog van het ontwerp, met daarin climaxen, rustpunten, verrassingen, wendingen en beloningen. Alles volgt daaruit.

Het blijft lastig uitleggen dat het gebouw daarbij zelf niet het hoofddoel is, maar een middel. Een middel waarmee we mensen ondersteunen en uitdagen om in hun bezigheden – denken, onderzoeken, maken, slapen, experimenteren, ontmoeten, zingen, opereren, noem maar op – boven zichzelf uit te stijgen, zowel individueel als collectief. En vanzelfsprekend moet dat omhullende, suggererende en stimulerende gebouw weldegelijk mooi, slim en in technisch opzicht perfect zijn. (Het heeft daarnaast tenslotte ook nog de niet onbelangrijke rol om de betekenis van hetgeen er zich afspeelt te verbeelden en te symboliseren, zo heb ik inmiddels geleerd.) Maar uiteindelijk zou je kunnen zeggen dat het gebouw slechts de tekst vormt, terwijl de werkelijke betekenis tussen de regels staat en net zoals muziek pas werkelijk zeggingskracht krijgt wanneer ze loskomt van de notatie.

Terugkijkend besefte ik dat ik daar toen ook al zo over dacht. En ineens bleek mijn eigen verhaal van de voorbije kwarteeuw consistenter en meer continu dan ik me realiseerde – al kon ik me al die jaren ook niet voorstellen dat zo’n felrode draad zou ontbreken. Deze ontdekking, hoewel net iets persoonlijker dan gewoonlijk, wilde ik graag nog even delen in deze laatste column voor de vakantieperiode, die tevens de laatste is voordat ik vijftig word. Een leuke tussentijdse conclusie, dacht ik zelf.

Een zorgeloze zomer gewenst!


Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

ontmoeting column the inbetween joost ector bernard tschumi deconstructivisme tussenruimte

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025
17 oktober, 3:37

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam
17 oktober, 2:56

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk
17 oktober, 1:48

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters
17 oktober, 11:07

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over
17 oktober, 4:23

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek
17 oktober, 12:14

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw
17 oktober, 10:11

Groningen worstelt met afronding dertig kilometer lang fietspad naar Assen
16 oktober, 3:25

PBL: minimaal 150.000 hectare meer natuur nodig in 2050
16 oktober, 11:37

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025
15 oktober, 3:19
Ga naar het nieuws-archief
Joost EctorArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan