Joost Ector

Dicht bij huis

7 januari, 9:00

Altijd lastig, de eerste column van het jaar. Nu meer dan ooit, want dit jaar staat ons schijnbaar heel wat onheilspellends te wachten. Hoe ver kom je dan met wat naïeve beste wensen? Optimisme kan sowieso niet meer. Volgens activistische opiniemakers leidt het tot zelfgenoegzaamheid en verslapt daardoor de vastberadenheid waarmee we de polycrisis te lijf moeten. Een call to action dan maar? Overbodig; we weten inmiddels wel wat ons te doen staat. Laat ik dichter bij huis blijven en vertellen over drie momenten waarin ik onlangs de nodige inspiratie vond voor 2025.

Voor een authentieke ‘historische sensatie’ bezochten we op vijfde kerstdag de roemruchte kathedraal van Beauvais, waarvoor de eerste steen in 1225 werd gelegd. Met inwendige hoogte van maar liefst 48,5 meter had deze kerk het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van de gotiek moeten worden. Maar de plannen bleken al snel te ambitieus en na meerdere instortingen werd de bouw nog in de 13^e eeuw gestaakt. Drie eeuwen later voegde men nog wel een 176 (!) meter hoge centrale torenspits toe die de kathedraal even het hoogste gebouw ter wereld maakte. Slechts vier jaar na voltooiing stortte ook die in.

Hoewel de kerk nu alleen bestaat uit een koor en twee transepten is ze kolossaal. De schaal van de roosvensters in de noord- en zuidgevel, de enorme maar desondanks fragiel ogende luchtbogen rondom het koor, de duizelingwekkende hoogte binnen; alles is ongekend indrukwekkend. Toch was dat niet wat me het meeste trof. Toen in de jaren negentig het noordelijke transept opnieuw instabiel bleek, zijn binnen grote houten hulpconstructies aangebracht, als gigantische krukken. Ze staan er nog steeds. Onbedoeld vormen ze een prachtig symbool voor de koppigheid waarmee op deze plek al generaties lang in dienst van een hoger doel zowel het voorstellingsvermogen als de natuurwetten worden getart. Zulk hardnekkig geloof, in wat dan ook, vind ik ontroerend.

Iets heel anders. Op 2 januari publiceerde de Triodos Bank verrassende onderzoeksresultaten die uitwijzen dat Nederland inmiddels meer voor- dan tegenstanders kent van de transitie naar een ‘nieuwe economie’, een gezonde economie die klimaatneutraal, circulair en inclusief is en eerlijke, transparante handelsketens kent. Volgens de bank liggen inmiddels op meerdere vlakken duurzame kantelpunten binnen handbereik. Dat we momenteel worden geregeerd door ‘stoere’ klimaatrelativisten beschouwt ze als een laatste stuiptrekking van luidruchtige tegenstanders; een snelgroeiend deel van de maatschappij ziet de noodzaak en is bereid tot handelen.

Enkele uren later drong het pas echt tot me door. In het Victoria & Albert Museum zag ik een prachtige foto van Alfred Stieglitz uit 1902. We zien een spooremplacement op een grijze, zwaarbewolkte dag met op de achtergrond troosteloze industriële bebouwing. Midden in beeld stoot een stoomlocomotief een vette zwarte rookpluim uit. Mensen ontbreken in dit extreem sombere beeld, maar bepaald niet in de profetische titel: ‘The hand of man’. Stieglitz wist het toen al, honderddrieëntwintig jaar geleden. Het nieuws van die ochtend werd er extra hoopgevend door.

Tot slot die wandeling door Rotterdam op eerste kerstdag. De stad lag er uitgestorven bij, op één plek na: op de Overblaak wemelde het van de toeristen die de wereldberoemde kubuswoningen met eigen ogen wilden zien. Met het hoofd in de nek staarden ze omhoog naar die rare huisjes, bijna allemaal met een brede glimlach op het gezicht. Voor de ‘kijkkubus’ stond een lange rij. Ik zag de plek ineens met een hernieuwde blik en deelde in de verwondering.

Het was me ontgaan dat 2024 een ‘Piet Blomjaar’ was: het was zijn vijfentwintigste sterfjaar, de Rotterdamse kubuswoningen vierden hun veertigste verjaardag, die in Helmond én de Hengelose Kasbah zelfs hun vijftigste. Ik had hem graag ontmoet. Ik stel me een man voor me die eindeloos zit te pielen met blokjes en stokjes, die hij uiteindelijk speels aan elkaar lijmt tot een bos. Een fantastisch bos waar mensen in de kronen van de bomen wonen, tussen de stammen winkeltjes zijn en overal kinderen spelen. Blom was enorm lastig, schijnt, maar zijn opdrachtgevers voelden grote bewondering, net als ik. Een fundamenteel experiment dat vijftig jaar later nog springlevend is en blijvend voor verbazing en een glimlach zorgt; zoiets kun je alleen ontwerpen als je mensen snapt en écht van ze houdt.

2025. Ik ken iemand die bewust het nieuws niet meer volgt. Of ik dat zou willen, als ik het al kon, weet ik niet. Wel denk ik dat het zin heeft om te zoeken naar een andere balans. Je niet meer voortdurend laten frustreren door het woeden der gehele wereld (Maarten ‘t Hart), maar vooral gewetensvol te zorgen voor je eigen tuintje (Voltaire). In onzekere tijden is dat – hopelijk – nog een betrouwbare weg naar een gelukkig nieuw jaar.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

column beauvais kubuswoningen kathedraal nieuwjaar piet blom joost ector nieuw jaar

1	CO2-gestuurd ontwerpen is efficiënt ontwerpen. Levert dat ruimtelijk nog wat op? Jazeker! dinsdag, 15 juli
2	Aquon – transparant laboratorium met in houten hart plek voor ontmoeting dinsdag, 15 juli
3	EGM architecten over uitwerking ontwerp Fenix: “Het was echt teamwork” woensdag, 16 juli
4	Studio Maks ontwerpt woongebouw volgens buddy-concept voor Oostenburg donderdag, 10 juli
5	Benthem Crouwel en Snøhetta geven eerste indruk van Huis van Cultuur en Bestuur Eemsdelta maandag, 14 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Witgewassen

3 december 2024

Column

Ontwerpen voor democratie

4 februari

5 november 2024

4 maart

1 oktober 2024

1 april

6 mei

Een zekere mate van voortreffelijkheid

3 september 2024

Woontop

4 juni 2024

Column

Aan ons zal het niet liggen

3 juni

De ideale stad

7 mei 2024

Vergrijsd

2 april 2024

Hier is over nagedacht

5 maart 2024

6 februari 2024

9 januari 2024

5 december 2023

7 november 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

5 september 2023

6 juni 2023

2 mei 2023

4 april 2023

7 maart 2023

7 februari 2023

10 januari 2023

6 december 2022

1 november 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Computer says no

6 september 2022

Tussenconclusie

7 juni 2022

Klein leed

3 mei 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

1 februari 2022

4 januari 2022

7 december 2021

2 november 2021

5 oktober 2021

7 september 2021

1 juni 2021

4 mei 2021

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

2 maart 2021

2 februari 2021

5 januari 2021

1 december 2020

3 november 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

Ook maar een mens

1 september 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020

Kleine openbaringen

7 april 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Verleden voltooid

3 december 2019

Faust in Canada

5 november 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

De tweede helft

3 september 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Want ik geloof

5 maart 2019

Eenvoud

5 februari 2019

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Laat je niet gek maken

2 oktober 2018

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

4 september 2018

Genereuze Architectuur

5 juni 2018

Hoog tijd voor hout

1 mei 2018

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

De vergeten groente onder de deugden

6 maart 2018

Aantoonbare architectuur

6 februari 2018

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Powerhouse Company presenteert opgeleverde woontoren Nelson in Arnhem

Vandaag, 11:46

Aan de voet van de Nelson Mandelabrug in Arnhem is woontoren Nelson opgeleverd. De door Powerhouse Company ontworpen diamantvormige toren biedt plek aan 93 woningen.

Oud bankgebouw in Bladel getransformeerd tot cultureel centrum Bruis

Vandaag, 10:59

Het pand biedt plaats aan onder meer een theaterzaal, bibliotheek en café. GROUP A renoveerde het bestaande gebouw en breidde het uit met een opvallend uitkragend volume aan de marktzijde en een uitbreiding aan de achterkant.

Amsterdam bouwt nieuwe Jaap Eden IJshal

Gisteren, 14:16

Het complex, dat is ontworpen door VenhoevenCS, komt op vrijwel dezelfde plek als de bestaande ijshal. De hoofddraagconstructie van de huidige hal wordt hergebruikt in het nieuwe gebouw.

Samenwerkingsverband met Blink en WE architecten wint tender Markthuis Papendrecht

Gisteren, 11:56

Het gebouw biedt plaats aan 36 woningen, horecavoorzieningen en commerciële ruimte. Op het dak komt een collectieve daktuin, die wordt ingericht door Dakdokters Studio.

ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven

Vandaag, 12:31

Het concern heeft in Eindhoven grond gekocht en wil begin 2026 starten met de bouwwerkzaamheden.

Organisaties: compensatie natuur Maasvlakte II onvoldoende

Vandaag, 09:17

Zeven natuurorganisaties stapten in 2022 naar de rechter om het kabinet te dwingen de natuur te herstellen in een Europees beschermd natuurgebied voor de kust van Zeeland en Zuid-Holland.

Klimaatraad: inconsistent klimaatbeleid brengt onzekerheid

Gisteren, 15:21

“Veel klimaatbeleid is het afgelopen jaar opgeschort of teruggedraaid”, zegt raadslid en voorzitter van de visiecommissie Wieke Pot.

Flexkoop komt niet van de grond op woningmarkt, zegt NHG

Gisteren, 10:05

NHG (Nationale Hypotheek Garantie) stopt voorlopig met voorbereidingen voor ‘koop flexwoningen’, ook wel flexkoop genoemd.

Zuid-Holland zoekt met spoed nieuwe plek voor archeologisch depot

14 juli, 1:05

De provincie wilde haar archeologische vondsten onderbrengen in een nieuw te bouwen erfgoedcentrum in Katwijk, maar de gemeenteraad heeft dat plan afgewezen.