Temptation Island
5 september 2023, 9:00
Het werd mijn eerste verre vliegreis sinds 2019. Ons bureau kreeg onlangs opdracht voor het ontwerpen van een nieuw onderkomen voor de luchtverkeersleiding in het Caraïbisch gebied, een specialistische klus waarvoor de kennis lokaal ontbreekt. Dan mag het, hield ik het vliegbeschaamde deel van mezelf voor – zonder het echt te overtuigen. Desalniettemin vlogen mijn collega en ik naar Curaçao.
Tijdsverschillen vallen slecht bij mij en ook nu weer. De eerste nacht deed ik geen oog dicht. In plaats daarvan gaf ik toe aan mijn nieuwsverslaving en las ik over de stand van de wereld in deze zomer: een stokkend Oekraïens tegenoffensief, de sombere toekomst van Europa volgens een Franse topdiplomaat, indictments en primary debates in de VS, ongekend natuurgeweld op het noordelijk halfrond, de nieuwste angstaanjagende kunstjes van AI, de stikstof-lockdown, de stokkende woningbouwproductie en de stuurloze Nederlandse politiek. Met de vermoeidheid nam ook de somberheid toe.
Als een zombie zat ik aan een zonovergoten ontbijt, en ondanks uitzicht op palmen en azuurblauwe zee concludeerde ik vooral de uitzichtloosheid der dingen. Om me heen toeristen die, nadat ze eerst door middel van het neerleggen van hotelbadlakens hun territorium langs het zwembad hadden afgebakend, verlekkerd aanvielen op het uitgebreide ontbijtbuffet. Ik herkende sommigen ervan uit het vliegtuig, toen ik tijdens het applaus voor de landing verbaasd om me heen keek. Zo’n vlucht was het geweest.
Waarom zagen deze mensen, uitgebreide Hollandse families met vermoedelijk speciaal voor deze reis nieuw aangeschafte zomerse outfits, geen probleem in een vliegreis van duizenden kilometers, alleen maar om hier aan een zwembad te gaan liggen? Want laten we eerlijk zijn: wie dat nu nog doet kan niet meer zeggen dat hij niet geweten heeft wat de gevolgen zijn. Dan blijven er maar twee mogelijkheden over: ofwel je gelooft nog steeds niet in klimaatverandering, ofwel – nog erger – het kan je gewoon geen reet schelen. Ik bestelde een vierde kop koffie.
Mijn stemming verbeterde tijdens de gesprekken en workshops met onze nieuwe opdrachtgever. Geen ervaren partij als het op bouwen aankomt, maar met duidelijke wensen en heldere kaders. Onze eerste ontwerpvoorstellen werden positief kritisch ontvangen en over de vragen die ze opriepen werd scherp gedebatteerd en verstandig besloten. Alles in een ontspannen en vrolijk wanordelijke sfeer die me zeer aansprak, net als de twee uur durende lunchpauzes waarin we naar een charmant, voor toeristen onvindbaar restaurantje reden. We bereikten onze projectdoelen, constateerden we tijdens het informele voortgangsoverleg dat we hielden aan het begin van elke avond, dobberend in de Caraïbische zee en kijkend naar de vroege zonsondergang.
Het beviel me allemaal uitstekend. Hier kun je dus ook voor kiezen, dacht ik. Weg van de ratrace, gewoon je ding doen op een aangenaam tempo in een aangenaam klimaat, zonder jezelf te kwellen met de onmogelijke, misschien zelfs wel hoogmoedige opdracht om mens en planeet te redden. Als die ouders langs het zwembad er het nut niet van inzien om te werken aan een betere toekomst voor hun kinderen, waarom zou ik het dan moeten doen? Ik zing mijn tijd wel uit, zeker als ik van nu af aan weer ongegeneerd kan doen wat ik wil. Leven als een zonnekoning. Na mij de zondvloed!
Spelend met die verleidelijke gedachten deed ik ‘s ochtends op mijn laatste dag een rondje eiland in onze gehuurde Volkswagen Polo. Beetje cruisen, glaasje frisse awa limunchi op de veranda van een oud landhuis, bij een mooi strandje even de zee in, op tijd remmen voor overstekende geiten en leguanen. Al doende bereikte ik het afgelegen Westpunt. Ik zag er weinig mensen, op wat surfers na, en kleurrijke maar licht verwaarloosde huisjes, omringd door hoge muren met glasscherven erop. Een sfeer die ik herkende van plekken als Provincetown, Key West en Kauai, die stuk voor stuk aanvoelen als het eind van de wereld. Waar je mensen vindt die zich bewust, vaak gedesillusioneerd, hebben afgekeerd van de wereld. Paradijselijke maar droevige plekken. Nee, wist ik ineens: ik hoor hier niet thuis.
Onverschilligheid past me niet, realiseerde ik me. Ook al zie ik het vaak somber in en valt het niet mee om nog te geloven in een goede afloop; de wil om ernaar te streven blijft toch altijd sterker. Door een goed en mooi gebouw te maken waarin veilig Caraïbisch luchtverkeer (hopelijk in de toekomst minder of schoner) kan worden gewaarborgd, bijvoorbeeld. Of het meest circulaire gemeentehuis van Nederland. Of een grote houten brandweerkazerne of laboratoria waarin Nobelprijswaardige vondsten worden gedaan. Of door te helpen een goed nieuw bestuur te vinden voor de BNA, zodat de pogingen van ons als architecten om de wereld te helpen verbeteren weer eens wat meer op waarde zullen worden geschat.
De zomer is voorbij. Naar huis nu; aan de slag.
Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.