Joost Ector
Copyright: Maarten van Haaff

Aan ons zal het niet liggen

3 juni, 9:00
De kater waarmee ik Venetië verliet kon maar zeer beperkt worden toegeschreven aan de inname van Aperol-spritz. Hij moest dus toch grotendeels door de 21e architectuurbiënnale zelf veroorzaakt zijn, al leek het me een van de beste edities die ik heb meegemaakt. Het duurde een paar dagen voordat ik er de vinger op kon leggen.

Hoe kon dat onbehaaglijke gevoel nou aan deze heerlijke, bomvolle tentoonstelling liggen, die door Tracy Metz in NRC nota bene als optimistisch werd omschreven? We leerden er allerlei slimme dingen zoals bouwen met olifantenmest en gebruikmaken van micro-organismen als cementvervanger. Bijvoorbeeld. Of hoe je gebouwen eenvoudig koel kunt houden met behulp van levend groen of constructies kunt bouwen met dode takken en heel ingewikkelde, op maat ge-3D-printe verbindingsstukken. Echt niet alles was even nuttig of veelbelovend, maar er zaten geweldige vondsten tussen. En nog veel belangrijker was de inspiratie die uitging van zoveel denkkracht. Wat kunnen er toch ongelooflijke resultaten worden bereikt als je intelligentie, individueel, collectief en kunstmatig, bundelt en die combineert met alle Darwinistische wijsheid die de natuur in miljoenen jaren heeft vergaard. Dat had curator Carlo Ratti goed gezien, vond ik. En toch…

Eenmaal thuis vroeg ik ChatGPT wat me onbewust gestoord zou kunnen hebben aan deze biënnale en kreeg, zoals tegenwoordig wel vaker, een verrassend afgewogen antwoord. Het noemde ‘Intelligens’, Ratti’s verlatijnste thematische kapstok, een vaag containerbegrip. Mwah. Zo’n kader moet niet te nauwsluitend zijn en blijkbaar had het velen weten te inspireren. Daarnaast vond het dat het thema kunstmatige intelligentie nogal oppervlakkig en kritiekloos benaderd werd. Daar zat wat in, al was er wel enige aandacht voor het water- en energieverslindende aspect ervan. Het stoorde mij in ieder geval nauwelijks en ik vond het Japanse paviljoen, waarin de ruimte tussen menselijk en kunstmatig, en tussen correct en fout werd onderzocht, juist een intrigerend hallucinante belevenis.

ChatGPT had misschien een punt toen het wees op de hoge symboolwaarde van alle circulaire ambities die werden getoond. Hoewel soms regelrechte eyeopeners (aangespoeld neptunusgras als isolatiemateriaal!) zou je aan de haal- en schaalbaarheid van deze vondsten kunnen twijfelen. Anderzijds blijken ze misschien onmisbare stepping stones in een uiteindelijk succesvolle innovatieketen, dus schrijf niets voortijdig af.

En natuurlijk blijft zo’n tentoonstelling, die toch pretendeert oplossingen te zoeken voor de mondiale ‘polycrisis’, een onverantwoordelijke CO2-orgie. Daarin heeft ChatGPT toch echt gelijk. Problematisch is ook de beperkte toegankelijkheid. Het blijft een architectenfeestje waarbij het voor buitenstaanders vermoedelijk niet meevalt om chocola te maken van de ronkende (doorgaans te lange) toelichtingen, waarin het jargon eerder gevierd wordt dan geschuwd. En zelfs die architectengemeenschap is niet compleet. Nog steeds is bijvoorbeeld de global south ondervertegenwoordigd en missen we dus belangrijke perspectieven. “In een biënnale over ‘collectieve intelligentie’ wringt dat”, schreef ChatGPT wijsneuzerig maar terecht.

Toch was dit alles niet wat me dwarszat, besefte ik in dagen erna toen de leider van onze grootste regeringspartij pontificaal zijn nieuwste anti-migratieplan “De grens is bereikt” presenteerde. Een tienpuntenplan vol met rancuneuze symboolpolitiek, gericht tegen de beproefde zondebok en ontworpen om de aandacht af te leiden van onze dramatisch falende regering. In dezelfde krant: nieuwe aanvallen op tal van Oekraïense steden en op de toch al volledig verwoeste Gazastrook, eveneens volstrekt zinloze handelsoorlogen en de razendsnelle ontmanteling van democratie, wetenschap en kunst in the land of the free.

Ineens zag ik in dat het niet deze hoopvolle biënnale zelf was geweest, maar het enorme contrast met de hopeloze context waarin die plaatsvindt. Die dramatische tegenstelling bezorgt me steeds vaker een knoop in mijn maag. We weten grotendeels hoe we de polycrisis zouden moeten bezweren. En met een quasi-oneindige, tomeloze creatieve en intelligente energie bedenken we elke dag weer nieuwe vernuftige ideeën die aan oplossingen kunnen bijdragen. Intussen raakt de tijd op terwijl we ons mondiaal laten gijzelen door al die menselijke valkuilen – egoïsme, hoogmoed, machtswellust, hebzucht, afgunst, stupiditeit – die ons actief en passief verhinderen om onszelf voldoende doeltreffend en tijdig te organiseren.

Inmiddels begrijp ik wat dit jaar de les van Venetië is, althans voor mij. Niet dat we ons hoopvol of optimistisch mogen of moeten voelen door de honderden slimmigheden die er worden gepresenteerd, maar dat we letterlijk onder alle omstandigheden onverstoorbaar moeten doorgaan met denken, schetsen, knutselen, sleutelen en debatteren, ongeacht onze persoonlijke inschatting over de slagingskansen. Die doet niet ter zake; we hebben tenslotte geen andere keus dan voorwaarts.

Aan ons, architecten, zal het niet liggen, zegt deze tentoonstelling daarom vastberaden. Wij zullen altijd blijven ontwerpen en samenwerken aan een betere wereld, stoïcijns als het orkestje op de Titanic. Geen toepasselijkere manier om dat te onderstrepen dan tweejaarlijks zelfbewust kennisdelen in die schitterende, langzaam verdrinkende stad.
 
 
Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

duurzaamheid joost ector architectuurbiënnale venetië klimaatcrisis venetië klimaatverandering column politiek architectuurbiënnale

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Tentoonstelling Optimistic Activism van De Zwarte Hond opent bij Aedes in Berlijn
Gisteren, 16:00

Bouw van The Circle op plek café De Omval gaat van start
Gisteren, 14:10

BNLA breidt woonhuis uit met uitbouw en 'verborgen schatten' in de tuin
Gisteren, 12:29

Schimmelstraat Amsterdam loopt niet langer dood dankzij woongebouw voor 55-plussers
22 oktober, 4:36

Provincies: bouw van half miljoen woningen dreigt stil te vallen
Gisteren, 15:08

Maquette als onderdeel van expositie Amsterdam in Motion wordt geopend
Gisteren, 10:35

Provincies zetten in op natuurherstel tegen stikstofimpasse
22 oktober, 1:27

Renovatie Prinsenhof Delft kost negen miljoen meer dan eerder begroot

22 oktober, 9:33

Oproep aan nieuw kabinet: maak topprioriteit van schoon water
21 oktober, 12:26

Zuid-Holland draagt elf locaties Groene Hart aan voor windturbines
21 oktober, 10:45
Ga naar het nieuws-archief
Joost EctorArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan