Joost Ector

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020, 9:45

Een al dan niet intelligente lockdown ingaan is makkelijker dan er weer uit komen, blijkt nu. Dit virus zal niet meer verdwijnen en tot er vaccins en geneesmiddelen zijn is controleren het hoogst haalbare. Intussen kunnen we ons afvragen wat we willen leren van het leven tijdens deze pandemie. Maar ook: hoe we kunnen voorkomen dat de slecht gekozen woorden ‘het nieuwe normaal’ zullen zorgen voor blijvende schade. Aangericht met ontwerpers als medeplichtigen.

Nu we inmiddels voor de achtste week netjes thuiszitten is de prangende vraag: wanneer en vooral hoe pakken we de draad weer op? Gelukkig kunnen we digitaal communiceren, hebben we Netflix en worden de schappen van de slijterij vlot bijgevuld. Maar praten tegen ‘echte’ mensen blijft toch warmer, een avondje uit blijkt niet voor niets zo te heten en niet primair om de film te draaien, en een biertje smaakt anders op een terrasje dan op je balkon. Het lockdown-leven went, maar is geen redelijk alternatief. De conclusie: we hebben elkaar nodig om onszelf te zijn.

De anderhalvemetereconomie heet vooralsnog het licht aan het eind van de tunnel te zijn. Wanneer we maar voldoende afstand houden tot elkaar kunnen we weer door met samenleven. Dat blijkt nog helemaal niet zo simpel te zijn; de benodigde ruimte is – zowel ruimtelijk als economisch – op veel plekken simpelweg niet aanwezig. Gelukkig zijn er dan ontwerpers. Van alles hebben we inmiddels langs zien komen: restaurants waarin elk tafeltje zich in een eigen bubble bevindt, markten met verplichte circuits in de vorm van efficiënte flowcharts en treininterieurs die met behulp van het wondermiddel plexiglas volledig verhokt zijn. Waar het echt niet lukt om die anderhalve meter te vinden zijn er slimme wearables, zoals transparante integraalhelm-achtige theatermaskers die in een ongelukkige reversal of fortune de Griekse tragedie van het podium naar de zaal verplaatsen. En vergeet de mondkapjes niet: die worden dit najaar hét nieuwe modebeeld. En het mooie van al deze ideeën is, zo lees ik in meer dan één toelichting, dat ze meteen ook kunnen helpen om in de toekomst soortgelijke crisissituaties te voorkomen!

Natuurlijk willen ontwerpers ontwerpen en helpen om problemen op te lossen. Een paar jaar geleden presenteerden Nederlandse architecten trots dé oplossing voor de borderwall van Donald Trump. Een prachtig en slim ontwerp dat zo duurzaam was volgehangen met zonnepanelen dat het in een klap een eind maakte aan de discussie wie er voor de kosten zouden moeten opdraaien: deze fraaie muur zou zichzelf terugbetalen! Het idee haalde de wereldpers, schijnbaar zonder dat het daarom te doen was. Het leek eerder een eruptie van creatieve energie die op Gilles de la Tourette-achtige wijze voor zijn beurt had gepraat, met als resultaat een goed idee voor een foute zaak. Soms wordt de oplossing onderdeel van het probleem.

Mensen zijn doorgaans slecht in het omgaan met risico’s, zo weten we bijvoorbeeld uit (of ondanks?) de bestseller Thinking Fast and Slow van Daniel Kahneman. De natuurlijke menselijke neiging is om te proberen risico’s volledig uit te sluiten in plaats van ermee proberen te leven. Beter zou het zijn om eerst grondig te berekenen hoe de prijs van mitigeren – als dat al volledig mogelijk is – zich verhoudt tot de mogelijke schade en de kans dat deze optreedt. Om die berekening in dit geval te kunnen maken moet op een aantal aspecten waarde worden toegekend, en ook dat doet de massa doorgaans op gevoel. Zo wordt de waarde van een mensenleven vanzelf onschatbaar en komt bewegingsvrijheid er doorgaans (net als privacy) bekaaid vanaf. Tel daarbij op hoe we onze politici en bestuurders snoeihard afstraffen bij de minste of geringste ‘foute’ inschatting (ook weer naar het oordeel van de massa) en je begrijpt waarom de verantwoordelijkheid voor het versoepelen of loslaten van maatregelen bijna niet te dragen is.

Daarom word ik zenuwachtig van al die ongetwijfeld goedbedoelde slimme oplossingen die ons, tevergeefs natuurlijk, een virusvrije toekomst voorspiegelen. Ik ben er nog niet aan toe om me neer te leggen bij een nieuwe veilige wereld die isolatie als uitgangspunt neemt. Waarin de lift uitsluitend nog toegankelijk is met een mondmasker, waarin we alleen nog ingeseald naar het theater of een feestje kunnen en waarin onze veilige en efficiënte anderhalvemeterkantoren (waarin we om ruimte en kosten te besparen alleen nog samenkomen als het echt nodig is) het schouderklopje definitief bij het grofvuil is gezet. Voordat we overijverig onze steden herontwerpen moeten we eerst eens nadenken en praten over de vraag wat we eigenlijk normaal willen vinden. Wat verstaan we onder samenleven en welke prijs zijn we bereid daarvoor te betalen? Hoe willen we dat veiligheid en menselijkheid zich tot elkaar verhouden?

Hopelijk suggereert ‘het nieuwe normaal’ niet dat die keus al voor ons is gemaakt en gaat het gewoon om een domme maar goed in het gehoor liggende verspreking van iemand die eigenlijk het inderdaad minder lekker bekkende ‘tijdelijke uitzonderingssituatie’ bedoelde. En hopelijk maakt de ontwerpersgemeenschap niet dezelfde fout, waardoor we straks – als we eenmaal uit onze woningen zijn bevrijd – voorgoed opgesloten zitten in een toekomst van smetvrees en afstandelijkheid.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector anderhalve-meter-samenleving coronacrisis coronavirus anderhalvemetersamenleving column

1	Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk woensdag, 6 december
2	3XN ontwerpt luxe woongebouw aan Derde Haven in Scheveningen vrijdag, 8 december
3	MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk woensdag, 6 december
4	Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards maandag, 4 december
5	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december

De oplossing wordt het volgende probleem

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Cepezed geselecteerd voor nieuw gemeentehuis Buren

Abe Bonnema Architectuurprijs 2023 toegekend aan de Kunstwerf

Veertigjarig oeuvre Mecanoo centraal in monografie

Anterieure overeenkomst BuitenStad Hoorn ondertekend

SWOV: succes 30 km-wegen hangt af van inrichting rijbanen

Bewoners Zuid-Limburg vragen om betere bescherming tegen water

Provincie Zuid-Holland: 29.000 woningen erbij door optoppen

Rotterdam onderzoekt mogelijke fraude bij renovatie Boijmans en De Doelen

Overijssel dreigt te stoppen met PPLG als Rijk niet betaalt

World Food Center Experience in Ede verdeelt de Gelderse politiek