Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016, 14:47

Onlangs las ik de boeiende memoires van modelegende Vivienne Westwood. De inmiddels vijfenzeventigjarige ‘moeder van de punk’ noemt zich dezer dagen opnieuw vóór alles activiste en strijdt voor een ‘climate revolution’. Daarom doet ze herhaaldelijk een oproep aan het publiek: “Buy less, choose well, make it last!” Ze heeft gelijk. Denk duurzaam, enerzijds door de vraag niet nodeloos te vergroten en zodoende verspilling te voorkomen, anderzijds door de keus voor wat je werkelijk nodig hebt te laten bepalen door verantwoordelijkheidsbesef en kwaliteit.

Er is een parallel met de huidige bouwpraktijk. Tijdens de crisis was iedereen het erover eens: het zou nooit meer worden hoe het was. Toch? Inmiddels vliegen de aankondigingen van nieuwe woningbouwprojecten ons weer om de oren. Wat gebeurt er in een geliberaliseerde markt met ‘weldenkende’ (of althans rationele) aanbieders met een beperkt zelforganiserend vermogen? Misschien wel gewoon wat je op basis van gezond verstand zou kunnen voorspellen: in slechte tijden wacht iedereen af en in goede tijden zet iedereen in op de hoofdprijs. Dat leidt tot een manisch-depressieve woningmarkt, een eindeloos uitputtende afwisseling van stilstaan en nu dus weer hollen. Met bijbehorende gevolgen.

Generaliseren is nooit goed, ook nu niet. Maar in veel gevallen – te veel – is het armoe troef. De massaliteit van sommige projecten verbijstert, evenals de fantasieloosheid. De alomtegenwoordige tunnelkisten leiden tot saaie ruimtelijke structuren met veel blinde gevels, bekleed met ongeïnteresseerde en oninteressante rasters in vlak en goedkoop metselwerk met net voldoende vensteropeningen om aan daglichteisen te voldoen. Steeds vaker ontbreken zelfs minimale buitenruimtes.

Een ander thema is diversiteit, of beter gezegd het gebrek eraan. Er wordt momenteel massaal geïnvesteerd in zeer kleine zelfstandige vrije sector woningen. Niet vreemd, want aan de bijbehorende rendementen valt op geen enkele andere manier te tippen. Minimale woningen die grif van de hand gaan tegen torenhoge huren. Negenhonderd euro per maand voor een ‘loft’ in een ‘student hotel’. "Er zijn Arabieren die dat met gemak het hele jaar vooruit betalen," verklaarde een aanbieder recent op deze site. Intussen staan jonge gezinnen met een dubbel maar bescheiden inkomen voor een keus tussen twee kwaden: intensieve menshouderij voorbij de financiële pijngrens of verbanning naar rand- of krimpgemeenten.

Dame Vivienne zegt het terecht. Kwaliteit is de basis van alle duurzaamheid. We hebben allemaal wel een paar bijzonder dierbare kledingstukken die bovendien eindeloos mooi blijven. Vaak niet de duurste overigens. En miskopen voel je stiekem al aankomen terwijl je afrekent. In de bouw is het niet echt anders. De ‘misbouwsels’ zijn nu al relatief makkelijk herkenbaar. Zolang circulariteit en energieneutraliteit nog niet de norm zijn maakt elke mislukking het probleem weer net iets groter.

De kwantiteit van de missers zet de kwaliteit van de parels in de schaduw. Want ze zijn er weldegelijk, projecten die nieuwe wegen inslaan en bijdragen aan een betere toekomst. We zien prachtige transformaties – echte transformaties, geen simpel gepimp – van voormalige kantoren, innovaties in hoogbouw met houten constructies, steeds meer (maar nog altijd te weinig) nul-op-de-meter projecten, heel zorgvuldig gematerialiseerde binnenstedelijke invullingen. Projecten die overtuigend laten zien hoe het ook kan. Nee – hoe het wél moet.

Nog één keer Vivienne Westwood. Zo legt ze het uit: laagwaardige kwaliteit lijkt alleen maar goedkoop en aantrekkelijk doordat het in feite wordt gesubsidieerd uit schade die buiten ons blikveld wordt aangericht: voor andere groepen mensen, op andere plekken in de wereld of op andere momenten in de toekomst. Nog maar kort geleden riepen we elkaar op om nooit een goede crisis te verspillen. Dan komt het er nu op aan. Regulering van de woningmarkt moet opnieuw op de agenda. Gemeenten met een grondopbrengstverslaving moeten verplicht afkicken. We moeten effectievere kwaliteitsinstrumenten ontwikkelen en gebruiken. En de energietransitie moet veel, heel veel sneller. Het kan namelijk! De parels vormen het bewijs.

En wie het daar niet mee eens is, wie vindt dat bouwen niet kan zoals het moet, die bouwt maar gewoon niet. Punk. Ehh, punt.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

column woningbouw duurzaamheid joost ector

1	De Nieuwe Eindhoven gaat nieuwe fase in maandag, 27 november
2	Keuterij getransformeerd tot eigentijds woonhuis vrijdag, 24 november
3	Wubben.Chan ontwerpt woongebouw nabij Marconiplein woensdag, 29 november
4	Een thuiskomen voor Bedaux de Brouwer Architecten dinsdag, 28 november
5	Grosfeld Bekkers van der Velde wint selectie clubgebouw Roelofarendsveen maandag, 27 november

Bouw goed of bouw niet

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Francon opent tijdelijke winkelinstallatie 'Scene' in samenwerking met KAAN Architecten

Twaalfde editie Amsterdam Light Festival van start

MVRDV en Orange Architects ontwerpen vooruitlopend op de wederopbouw van Oekraïne

Wubben.Chan ontwerpt woongebouw nabij Marconiplein

Nijmegen hoeft plannen voor westelijke entree station niet aan te passen

Miljoenen naar onderzoek voor duurzame oplossing PFAS

Vastgoedinvesteerder Signa vraagt uitstel van betaling aan

Feesttoerist ook na Stay Away-campagne aangetrokken tot Amsterdam

PvdA'er Henk Nijboer moet sociale agenda in aardbevingsgebied vormgeven

Duits energieconcern RWE steekt 55 miljard in duurzame projecten