Ruimte als instrument

6 december 2016, 11:50

Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je had. Kent u die uitdrukking? Er wordt mee bedoeld dat je zelf verantwoordelijk bent voor de verandering die je ambieert. Dat je niet gewoon kunt afwachten tot zaken vanzelf in de juiste richting bewegen. Je moet het zelf doen.

Ruimte is een van de krachtigste instrumenten om verandering te bewerkstelligen binnen organisaties. Dat klinkt paradoxaal, want als er iets statisch is dan is het wel vastgoed, zou je denken. Integendeel: elke organisatie die zich een nieuwe omgeving eigen moet maken, past zowel zichzelf als zijn omgeving aan. Wie daarbij in staat is om de gebouwde omgeving niet als doel, maar fundamenteel als middel te zien, heeft met ruimte een buitengewoon krachtig gereedschap in handen. Een tool om mensen te inspireren, te verleiden en te bewegen – ook tot verandering.

Ik spreek uit eigen ervaring. Met Metaforum gaven we de TU Eindhoven voor het eerst een echt ‘sociaal hart’, dat sindsdien wonderen doet voor de hechtheid van de universitaire gemeenschap. Dat zien we nu ook gebeuren op de Brightlands Campus in Geleen, waar we tekenden voor het nieuwe Center Court, waarin de innovatieafdeling van DSM, nieuwe opleidingsinstituten en campusbrede voorzieningen zoals horeca en vergaderfaciliteiten elkaar aanvullen en stimuleren. Of aan de metamorfose van IMd Raadgevende Ingenieurs sinds hun verhuizing naar de oude staalfabriek die we voor ze transformeerden tot een ‘speeltuin voor constructeurs’.

Heel af en toe tref ik een opdrachtgever die wil wat hij al heeft, maar dan nieuwer, of duurzamer (ook paradoxaal), of bij wijze van spreken in een andere kleur. Ontwerpen wordt schijnbaar een invuloefening. Als deze wens niet ter discussie wordt gesteld, is het resultaat geheid een gemiste kans. Want het tegenovergestelde is evenzeer waar: als je krijgt wat je had, blijf je doen wat je deed.

Verandering van omgeving is bij uitstek een aanleiding om fundamentele vragen te stellen; wie zijn we, wat doen we en waarom? En vooral de vervolgvraag: wie zouden we willen zijn, wat zouden we willen doen en waarom? Het is heel begrijpelijk dat juist op dat moment dergelijke vragen opkomen. Verandering van omgeving is vaak op zichzelf al een proces dat veel voeten in de aarde heeft en daarmee al een aardige uitdaging. Om een organisatie, of gemeenschap, daarbovenop ook nog eens met existentialistische vraagstukken te belasten, lijkt solliciteren naar problemen. Mijn advies in zo’n geval, en dat wordt me lang niet altijd in dank afgenomen: ga die uitdaging desondanks aan! Dat is niet makkelijk, maar gegarandeerd zinvol.

Wat ik opvallend vind: de meeste organisaties hebben een strategie voor alles wat ze belangrijk vinden of geleerd hebben belangrijk te vinden – acquisitie, ICT, personeel, marketing, social media, en zo voort. Maar als het op huisvesting aankomt blijft het vaak bij een vanuit kosten onderbouwd vastgoedbeleid. In dat woord zelf zit al een gemiste kans verpakt. Een serieuze organisatie hoort zichzelf deze vraag te stellen: hoe moeten we eigenlijk fysiek in de wereld aanwezig willen zijn om onze missie te vervullen?

Die vraag valt uiteen in allerlei wezenlijk aspecten, die in één punt samenkomen. Namelijk: hoe kan je locatie, je fysieke verschijningsvorm, de boodschap die je daarmee verspreidt, de sfeer waarmee je mensen wilt aantrekken en waarin je medewerkers wilt laten excelleren, de manier waarop je interacteert met de wereld om je heen, het ecosysteem dat je kiest – hoe kan de combinatie van al deze aspecten optimaal bijdragen aan het bereiken van je uiteindelijke doel? Een organisatie die voortdurend relevant wil blijven, snapt dat je daarom steeds zult willen veranderen. Dan begrijp je ook het belang van een architectonische strategie.

Chefsache dus! De architectuurstrategie waar ik het over heb komt voort uit de organisatie zelf, evolueert continu en culmineert in projecten in plaats van (pas) daar te starten. Hij gaat in essentie over relaties; over de manier waarop een organisatie zowel naar binnen als naar buiten de fysieke wereld inzet om relaties te faciliteren, te vormen, te onderhouden en te symboliseren.

Dat is bepaald geen beleidsvraagstuk op spreadsheetniveau, maar echt een kwestie van visie. Er is een geest voor nodig met verbeelding, met een open en brede blik die gericht is op de toekomst, op nieuwe kansen, innovaties en connecties, die de vertaling kan maken van abstract naar concreet en die het experiment gretig omarmt. Dit profiel leest bijna als de definitie van een ontwerper.

Daarom: doe wat je moet doen, zodat je krijgt wat nodig is om te worden wie je wilt zijn! Ook – nee vooral als het om ruimte gaat. En laat je daarbij helpen door de in ruimte gespecialiseerde ontwerper. Wat dan weer de definitie is van een architect!

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector kantoren column

1	Nijmegen hoeft plannen voor westelijke entree station niet aan te passen donderdag, 30 november
2	Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards maandag, 4 december
3	Jonas donderdag, 30 november
4	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december
5	Contract voor bouw Huis voor de Stad Amersfoort getekend vrijdag, 1 december

Ruimte als instrument

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk

Winnaars prijsvraag Europan 17 bekend

Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk

Veel zeggenschap voor bewoners ARC Rokkeveen bij ontwerp eigen woning

Resultaten ontwerpmanifestatie Bouw Anders gebundeld in boek

IMF-bewindvoerder: landen denken heel verschillend over klimaat

Zuid-Holland: deadline landelijk gebied niet haalbaar, Rijk moet bewegen

Waterbeheerders gaan drinkwater maken van gezuiverd rioolwater

Gemeenten lopen achter bij huisvesten statushouders

750 jaar Amsterdam wordt in 2025 gevierd op autoloze A10