Joost Ector

Herfstdip

2 november 2021, 9:15

Het is herfst. De dagen worden korter, extra voelbaar door de wintertijd. De bladeren vallen nog niet want het is te warm voor de tijd van het jaar. Het regent, maar onvoldoende voor een gezonde grondwaterstand. Van de vierde piek is de top nog niet eens in zicht en de kloof tussen gevaccineerd en ongevaccineerd groeit. Den Haag onderhandelt met nauwverholen tegenzin over voorwaarden van een gedwongen huwelijk. Na een mislukte G20 in Rome is nu in Glasgow de klimaattop aan de gang. Dat zou hét aangewezen onderwerp zijn voor deze column. Maar ik voel weerzin om erover te schrijven. Ik zit in een dip.

Tot voor kort ging ondernemerschap rondom duurzaamheid, ook in bouw en architectuur, gepaard met een niet te stuiten optimisme. Logisch, want zonder geloof in eigen kunnen laat een crisis zich niet bezweren. We zouden deze klus samen klaren. We zouden onze schouders eronder zetten en al doende merken hoe leuk het eigenlijk is! Dit soort padvindersenthousiasme zie je inmiddels alleen nog maar bij Postbus 51, dat – als het orkestje op de Titanic – hardnekkig een belachelijk opgewekt spotje blijft uitzenden waarin onder het motto ‘Iedereen doet wat’ de een stralend zijn band harder oppompt en de ander netjes zijn kliekjes bewaart. Ziezo, makkelijk zat!

Anno 2021 ziet de werkelijkheid er een stuk grimmiger uit. In aanloop naar ‘Glasgow’ zijn we overspoeld door ronduit alarmistische klimaatberichtgeving. De doelen van ‘Parijs’ zijn, zo melden deskundigen, onhaalbaar geworden, zelfs als we wereldwijd alle huidige beleidsvoornemens onverkort realiseren. En ‘Parijs’ was zelf ook al niet meer dan damage control. Wetenschappers beschouwen de ‘klimapocalyps’ inmiddels als onafwendbaar. De mensheid kan met een uiterste inspanning nog zien te redden wat er te redden valt, maar moet zich tegelijkertijd voorbereiden op geleidelijke terugtrekking uit klimaat-risicogebieden, met alle politieke en economische chaos van dien. Ook onze eigen delta is reddeloos verloren en al veel eerder dan we dachten.

Tegelijkertijd: hooguit een fractie van het grote publiek realiseert zich wat het kost om daadwerkelijk CO₂-vrij te leven. ‘Kosten’ betekent daarin uitgeven én opgeven. We zullen drastisch anders en vooral bescheidener moeten gaan wonen, eten, werken, reizen en recreëren. Zal het lukken om een meerderheid van de wereldbevolking daartoe te bewegen? Zelfs door ze horrorscenario’s voor te houden zal het moeilijk worden. Vergelijk het met verslavingsproblematiek: iedereen weet inmiddels hoe slecht het is en toch wordt er nog steeds volop gerookt en massaal gezopen.

Bovendien heeft alleen een wereldwijde aanpak echt zin. In rijke landen kunnen we ons de discussie over opofferen of desnoods herdefiniëren van welvaart veroorloven (tenzij je olie of gas verkoopt), maar in armere delen van de wereld ligt dat natuurlijk heel anders. Net nu zij aan de beurt zijn worden ze geacht mee te betalen aan de prijs van onze westerse destructiviteit. Veel landen voelen zich beroofd van hun ontwikkelperspectief, en bepaald niet ten onrechte. We zullen ook hen moeten gunnen waar ze recht op hebben en ze daarvoor ruimhartig de middelen en ‘uitstootruimte’ ter beschikking moeten stellen.

En dat alles terwijl we voor het meest recente examen in mondiale crisisbestrijding de afgelopen anderhalf jaar op een grandioze manier zijn gezakt. Te laat schakelden we van voorkomen naar beheersen en verder door naar bestrijden. En als het op internationaal samenwerken aankwam ging zowat alles fout wat er fout kon gaan. In tijden van crisis gelden blijkbaar nog altijd de wetten van de jungle en het recht van de sterkste. Als dat zo is bij een acute en levensbedreigende pandemie, zouden we dan ineens succesvoller zijn in het bevechten van een sluipende ramp als klimaatverandering?

U heeft het door: als ik heel eerlijk ben, weet ik momenteel even niet waar ik de moed en de motivatie vandaan moet halen. Gewoon verder werken aan projecten waarin iedereen weet dat we niet mogen doen wat we zouden kunnen doen, laat staan wat we zouden moeten doen? Marketing boven de waarheid stellen en blijven roepen hoe geweldig groen we bezig zijn? Daarvoor ontbreekt bij mij het talent voor acteren of struisvogelpolitiek. Natuurlijk is dit geen normale herfstdip, zoals ik die elk jaar wel even heb. Sinds ik er op de radio over hoorde weet ik wat het wél is: een onvervalste klimaatdepressie. Zo diep dat ik niet snap hoe iemand er géén last van zou kunnen hebben. Hoe ik eruit kom? Geen idee…

Wat eventueel zou kunnen helpen weet ik wel. We zouden in navolging van de wetenschap kunnen afspreken om collectief te stoppen van elkaar die valse groene juichstemming te verlangen. Elkaar niet meer uitdagen tot tenenkrommend gejubel over mediagenieke maar futiele druppels op de gloeiende plaat. In plaats daarvan: verantwoordelijkheid nemen voor de manier waarop we samen falen. Door ofwel moedig de consequenties daarvan onder ogen zien, ofwel het roer alsnog om te gooien – maar dan écht. Dit is geen schoolreisje meer. Het is menens.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

klimapocalyps column circulair bouwen klimaatdepressie herfstdip duurzaamheid joost ector

1	Nominaties Kantoorgebouw van het Jaar 2024 bekend woensdag, 11 september
2	Huis met twee huisjes dinsdag, 10 september
3	Uitbreiding voor winkelcentrum in Woerdense wijk Snellerpoort dinsdag, 10 september
4	Hoogste punt blikvanger migratiemuseum Fenix bereikt maandag, 9 september
5	Buurt van 27 stalen woningen in De Krijgsman Muiden opgeleverd woensdag, 11 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Tussenconclusie

7 juni 2022

Computer says no

6 september 2022

2023 in tien columns door Joost Ector

25 december 2023

Architectuurkoning

2 mei 2023

Praise the Lord

6 juni 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

7 november 2023

5 december 2023

9 januari

6 februari

Hier is over nagedacht

5 maart

2 april

7 mei

4 juni

Een zekere mate van voortreffelijkheid

3 september

5 oktober 2021

7 september 2021

1 juni 2021

4 mei 2021

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

2 maart 2021

2 februari 2021

5 januari 2021

3 november 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

Kleine openbaringen

7 april 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Verleden voltooid

3 december 2019

Faust in Canada

5 november 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

De tweede helft

3 september 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

8 april 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Want ik geloof

5 maart 2019

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Het eind van het begin

6 november 2018

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

4 september 2018

Genereuze Architectuur

5 juni 2018

Hoog tijd voor hout

1 mei 2018

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

De vergeten groente onder de deugden

6 maart 2018

Ik wens je een wild plan

9 januari 2018

Smart

7 november 2017

Waarom springen we niet?

3 oktober 2017

Het moet weer eens gezegd

5 september 2017

Varkens

6 juni 2017

De geruststellende domheid van slimme systemen

2 mei 2017

De Zaak Naturalis

4 april 2017

De schijn van duurzaamheid bedriegt

7 maart 2017

Stoïcijnse Schoonheid

7 februari 2017

Tijdbom

10 januari 2017

Ruimte als instrument

6 december 2016

Inclusief is het nieuwe exclusief

1 november 2016

Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016

Geen Nazomerdagdroom

6 september 2016

Help

7 juni 2016

Omdat het kan!

3 mei 2016

Dit komt niet vanzelf goed

5 april 2016

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

1 maart 2016

Fantastic Voyage

2 februari 2016

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

Te af?

7 december 2021

Een zorg minder

4 januari 2022

Hoofdletter A

1 februari 2022

IPCC: stijgende zeespiegel wordt existentiële dreiging kustplaatsen

28 februari 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Klein leed

3 mei 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Geen druppel

1 november 2022

Belgische toestanden

6 december 2022

2022 in tien columns door Joost Ector

27 december 2022

10 januari 2023

7 februari 2023

7 maart 2023

4 april 2023

5 september 2023

1 september 2020

Aantoonbare architectuur

6 februari 2018

De Leefbare Stad

5 december 2017

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Open Monumentendag in het teken van routes, netwerken en verbindingen

Gisteren, 16:37

Komend weekend vindt in heel Nederland de Open Monumentendag plaats.

Space&Matter ontwerpt samen met NL Architects woongebouw in Havenkwartier Deventer

Gisteren, 15:22

Gebouw SILO zal afhankelijk van de uitkomsten van het ontwerpproces met toekomstige bewoners ongeveer 23 appartementen bevatten. Het gebouw krijgt vrij indeelbare verdiepingen, die verschillende woonvormen mogelijk maken.

Koetshuis en hooiberg op historisch landgoed getransformeerd naar woon-zorgstudio's

Gisteren, 14:33

Op landgoed Nieuw Rhodenrijs, ten noorden van Rotterdam, zijn woon-zorgstudio’s in een koetshuis en een hooiberg opgeleverd, na renovatie en transformatie volgens een ontwerp van Ibelings van Tilburg architecten.

Groep eigenaren dierendirrix en BureauEAU uitgebreid

Gisteren, 11:26

Bram van Ekeren, Niels Ponjee, Jeroen Schipper en Ruud van der Zanden zijn toegetreden als nieuwe eigenaar van het Eindhovense architectenbureau en diens dochteronderneming.