Joost Ector

Hoog tijd voor hout

1 mei 2018, 10:05

Van alle denkbare bouwmaterialen is hout waarschijnlijk het oudst. Wie kent niet de prachtige architectuur van eeuwenoude Japanse tempels, trotse Engelse vakwerkhuizen, romantische chalets in de Alpenlanden, dromerige Noorse kerkjes? Op dit moment lijkt de betekenis van hout als bouwmateriaal een renaissance te beleven. Steeds meer ontwikkelingen en inzichten laten overtuigend zien dat hout ook wel eens hét bouwmateriaal van de toekomst zou kunnen worden.

Bouwen in hout is namelijk bij uitstek circulair en levert een zeldzaam positieve bijdrage aan het klimaat. Bomen zetten immers CO₂ om in zuurstof, dus hoe meer bos hoe beter. De koolstof die hierbij vrijkomt wordt gebonden in de vorm van glucose, het chemische hoofdbestanddeel van cellulose. Kort door de bocht, maar niet onwaar, kun je zeggen dat een grootschalige toepassing van hout in gebouwen een even fantastische als substantiële manier van CO₂-opslag zou kunnen vormen. Met dit voorbehoud: duurzame productie en minimalisering van transport zijn voorwaardelijk, anders wordt het middel alsnog erger dan de kwaal.

En er zijn veelbelovende technische ontwikkelingen. Zo maakten onderzoekers van de Universiteit van Maryland onlangs bekend een methode te hebben ontwikkeld die de sterkte van hout zo’n twaalf keer kan vergroten tot een niveau vergelijkbaar met dat van staal. Zo ver is de praktijk nog niet, maar heel bepalend is al wel de ‘uitvinding’ van kruislings gelamineerd hout, vaak aangeduid met de afkorting CLT (van het Engelse cross laminated timber). Anders dan massief ‘natuurlijk’ hout, dat maar in één richting echt sterkte bezit en bovendien qua consistentie altijd enigszins onbetrouwbaar is, kunnen uit CLT-elementen van een grote en zeer voorspelbare sterkte worden gemaakt voor allerlei toepassingen.

Niet voor niets schieten overal ter wereld momenteel bijzondere houten gebouwen als paddenstoelen uit de grond. Heel ver uit de grond zelfs, want er is inmiddels een ware houthoogbouwwedloop gaande. Het hoogste volledig houten gebouw ter wereld staat momenteel in Vancouver en telt 18 verdiepingen. Maar dat record zal niet lang standhouden. Er zitten plannen in de pijplijn voor houten hoogbouwprojecten in Wenen (24 verdiepingen), Parijs (35), Tokyo (70) en London (80). De laatste is weliswaar haalbaar, maar feitelijk alleen een studie en valt daarmee buiten de prijzen. ‘W350’ in Tokyo lijkt daarentegen wel echt te worden gerealiseerd en wordt dan meteen het hoogste gebouw van Japan.

In de tussentijd lijkt ook Amsterdam nog even recordhouder te worden. In het Amstelkwartier is inmiddels de bouw begonnen van ‘HAUT’ (van alle woordspelingen die bouwen in hout onvermijdelijk omgeven is deze lekker knauwende toch wel mijn favoriet), een 21 verdiepingen tellende woontoren naar ontwerp van Team V in opdracht van projectontwikkelaar Lingotto. En mochten we dit hoogterecord weer kwijtraken dan zijn er nog altijd de plannen voor ‘The Dutch Mountains’, volgens de initiatiefnemers het grootste houten gebouw ter wereld, ruim vierhonderd meter lang, dat tegen 2021 zal verrijzen. In Veldhoven.

Hopelijk worden het stuk voor stuk succesverhalen die het nodige missiewerk gaan verrichten. Want wanneer ik zelf voorstel om hout toe te passen ervaar ik nog steeds veel scepsis bij opdrachtgevers. Vrijwel altijd komt die voort uit een combinatie van onwetendheid en een achterhaald vooroordeel dat historische wortels lijkt te hebben – niet voor niets gold een stenen huis eeuwenlang als statussymbool. Is hout wel sterk genoeg? Is het niet brandgevaarlijk? En gehorig? Maar ze zeggen toch ‘hout is onderhoud’? Ziet het er ook niet een beetje armoedig uit? Laatst zei een vriendin van me achteloos over het vakantiehuis dat haar ouders hadden gekocht: “Het is helemaal houtskeletbouw, maar daar zie je niks van hoor!” Hout heeft kennelijk nog steeds iets uit te leggen.

Een paradox dus. Want terwijl er in spraakmakende projecten op allerlei plekken in de wereld ingenieus geïnnoveerd wordt om hout tot nieuwe topprestaties te brengen, wil het in allerlei alledaagse situaties maar geen gemeengoed worden. We kiezen nog steeds – waarschijnlijk uit de macht der gewoonte – voor steen, staal, beton en kunststof in verreweg de meeste gevallen waarin hout overduidelijk een beter alternatief zou zijn. Juist daar ligt, heel triviaal, de werkelijke uitdaging. Bouwen in hout moet gewoon weer de normaalste zaak van de wereld worden. Liefst zo snel mogelijk.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

hout column circulair bouwen joost ector

1	Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk woensdag, 6 december
2	3XN ontwerpt luxe woongebouw aan Derde Haven in Scheveningen vrijdag, 8 december
3	MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk woensdag, 6 december
4	Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards maandag, 4 december
5	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december

Gerelateerde nieuwsberichten

VPRO wijdt Tegenlicht-uitzending aan bouwen in hout

2 oktober 2019

Hoog tijd voor hout

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Abe Bonnema Architectuurprijs 2023 toegekend aan de Kunstwerf

Veertigjarig oeuvre Mecanoo centraal in monografie

Anterieure overeenkomst BuitenStad Hoorn ondertekend

3XN ontwerpt luxe woongebouw aan Derde Haven in Scheveningen

Provincie Zuid-Holland: 29.000 woningen erbij door optoppen

Rotterdam onderzoekt mogelijke fraude bij renovatie Boijmans en De Doelen

Overijssel dreigt te stoppen met PPLG als Rijk niet betaalt

World Food Center Experience in Ede verdeelt de Gelderse politiek

Amsterdam bereidt zich voor op maximumsnelheid van 30 kilometer

Provincie Utrecht saneert grond vliegbasis Soesterberg voor woningbouw