Joost Ector

Thuisloos

5 december 2023, 9:00

Bewijzen kan ik het niet, maar ik vermoed dat het aantal dak- en thuislozen in Rotterdam de afgelopen tijd is toegenomen. Steeds vaker zie ik mannen – vrijwel altijd mannen – wezenloos op bankjes zitten of in beschutte hoekjes op straat liggen, omringd door uitpuilende plastic tassen. Sommige zien er verweerd uit, met haren en baarden in klitten en een huid die gelooid oogt, mogelijk van het vuil. Andere zien er nu nog uit als jij en ik, afgezien van hun lege blik, en herken je pas als ze onverwacht een greep doen in de afvalbak op de stoep of op het perron.

Het zal met mijn beroep te maken hebben dat ik me bijna niets ergers kan voorstellen dan nergens thuis te zijn. Of misschien is het precies andersom en ben ik daarom architect geworden. Hoe dan ook, de gedachte dat er nergens een plek is die je kunt beschouwen als de jouwe of dat die plek wel bestaat maar tijdelijk of voorgoed onbereikbaar is – het is mijn definitie van een nachtmerrie.

Zelfs de nissen in de plint van het Rotterdamse stadhuis worden inmiddels door daklozen als slaapplaats gebruikt. Dat zag ik toen ik op de avond van 22 november van het stembureau terug naar ons appartement wandelde. Ik had de afgelopen maanden, misschien tegen beter weten in, gehoopt op een keerpunt; een nieuw begin, een nieuwe start met frisse ideeën, met nieuw elan. Maar inmiddels was al wel duidelijk wat ons boven het hoofd hing, alleen nog niet dat het zó erg zou worden.

Het ergst lijkt het me als je thuis je ontnomen wordt. Dat kan op veel manieren. Waarschijnlijk is oorlog de allerergste. Gevolgd door natuurgeweld, een veranderend politiek klimaat of het verlies van een baan of een andere steunpilaar. Deze veranderingen overkomen je plotseling, andere voltrekken zich sluipenderwijs. Het besef dat je met je harde werken toch steeds minder in staat bent om de eindjes aan elkaar te knopen. Of dat je in de wijk waar je al dertig jaar woont inmiddels niet meer ’s avonds de straat op durft. Of dat je simpelweg niet meer snapt hoe het dagelijks leven of de wereld om je heen in elkaar zit en er niemand is die de tijd of de moeite neemt om je te helpen. Of dat je niet meer in staat bent om feit en fictie te onderscheiden doordat je online in een moeras van giftige onzin wegzakt. Of dat je acuut tussen wal en schip terecht komt en de regels zo ingewikkeld zijn dat iedereen je wel ziet spartelen maar niemand je kan redden. Of dat je je in de steek gelaten voelt door een overheid die zich jouw lot niet meer lijkt aan te trekken.

De oorzaken van de ontheemding kunnen verschillen en van geval tot geval zelfs van een volstrekt andere orde zijn. Soms zijn die oorzaken niet eens echt maar ingebeeld en niet op feiten gebaseerd maar op angst. Voor de gevoelde wanhoop maakt dat niet uit. Die is altijd reëel.

Daarom is het te makkelijk om nu afstand te nemen van de verkiezingsuitslag door te roepen dat je je niet meer thuis kunt voelen in een land waarin een kwart van de kiezers een stem uitbrengt op een rechtsextremistische pseudo-partij. Dan ontken je hun wanhoop en schrijf je ze feitelijk af. Terwijl: als zij zich op tijd serieus genomen hadden gevoeld, als ze het vertrouwen in een goede toekomst niet hadden verloren, als ze zich nog altijd thuis hadden gevoeld in een redelijk en zorgzaam midden, dan waren ze nooit gevallen voor de verleiding van een valse profeet. Hadden ze zich niet geschaard achter een verkiezingsprogramma vol schijnoplossingen waar de honden geen brood van lusten. En hadden ze zich niet laten opzetten tegen juist die mensen die nog ernstiger ontheemd zijn dan zij zich voelen.

Het is nu aan de winnaar om zichzelf en zijn loze beloften te ontmaskeren. In tegenstelling tot wat hij roept zal hij hoogstwaarschijnlijk proberen zijn verantwoordelijkheid te ontlopen en anderen de schuld van zijn lafheid in de schoenen te schuiven. Dat mogen we niet laten gebeuren, anders komen we nooit van hem af. Hij moet de ruimte en de tijd krijgen om zichzelf te cancelen. Het zal ongetwijfeld een beschamend en pijnlijk schouwspel worden. Hopelijk zal de onvermijdelijke schade beperkt en herstelbaar zijn.

Van het weldenkende brede midden verwacht ik ondertussen een rechte rug en uitgesproken voortvarendheid in het vinden van reële, inclusieve en eendrachtig gesteunde alternatieven. Oplossingen voor de zorgen van alle Nederlanders én degenen die niet zonder onze steun kunnen. Vergeet niet dat we nog altijd in een van de meest welvarende landen ter wereld wonen. We moeten ons hier allemaal samen thuis kunnen voelen. Als het ons niet lukt dan lukt het nergens.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

tweede kamer joost ector verkiezingen column

1	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
2	Woontorens The Grace worden lager dan gepland vrijdag, 26 april
3	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
4	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
5	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april

Thuisloos

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Woontoren voor jongeren op Oostenburg vormt roestbruin accent langs het spoor

EU Mies Award 2024 voor studiepaviljoen Technische Universiteit Braunschweig

Sofie De Caigny nieuwe voorzitter Commissie Omgevingskwaliteit en Cultureel Erfgoed Rotterdam

Podcasts en publicatie over realiseren ruimtelijke kwaliteit bij stedelijke ontwikkeling

Woontorens The Grace worden lager dan gepland

Tweede Kamer neemt nieuwe huurwet aan

Brabant gaat door met stikstofaanpak en ziet op termijn ruimte

Kamer wil ‘tochtkorting’ voor huurder slecht geïsoleerde woning

Provincie Friesland en gemeenten weer op één lijn over woningbouw

Vastgoedadviseur: winkelleegstand binnensteden loopt op