Joost Ector
Copyright: Maarten van Haaff

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020, 9:38
We wisten dat het zou gebeuren, alleen nog niet wanneer en waardoor. Het moment lijkt nu gekomen, met een dreigende corona-pandemie als aanleiding. Aandelenbeurzen beleven hun grootste verliezen sinds 2008 en het eind lijkt nog niet in zicht. Een nieuwe wereldwijde recessie lijkt onafwendbaar.

De vorige ligt nog vers in het geheugen. Banenverlies, dalende huizenprijzen, krimpende vermogens, afwachtende investeerders, een neerwaartse spiraal die zich niet makkelijk liet stoppen. Alleen al in de architectuur raakte de werkgelegenheid gehalveerd. Inmiddels is de capaciteit van de bouwkolom weer op volle sterkte, misschien zelfs enigszins overspannen, maar de weg daarnaartoe was lang en ging niet over rozen – wel over absurde prijzen. Die leken pas de laatste tijd, onder de recente stikstofproblematiek, enigszins te normaliseren, terwijl de aannemerij direct alweer waarschuwde voor dreigende ontslagen. Evenwicht blijkt zeldzaam, relatief en vrijwel altijd van korte duur.

Ondanks de huidige hoogconjunctuur staan we toch voor lastige uitdagingen. We kampen met een problematische woningmarkt die vooral starters in de kou laat staan. We staan voor de enorme uitdaging om de bestaande gebouwvoorraad te verduurzamen – liefst zo snel mogelijk – waarvoor volgens VNO/NCW de benodigde mankracht ontbreekt. De capaciteit van het openbaar vervoer, met name op het spoor, moet hoognodig worden uitgebreid. En – er wordt tot nog toe verbazingwekkend weinig over gesproken, misschien wel omdat de uitdaging zo groot is – we moeten echt aan de slag met onze dijken en waterkeringen om op termijn de gevolgen van een stijgende zeespiegel het hoofd te kunnen bieden.

En nu dus een dreigende recessie. Traditioneel schuiven we dit soort opgaven dan makkelijk op de lange baan, we hebben tenslotte wel wat anders aan ons hoofd – zeker bij een pandemie. Duurzaamheid wordt weer iets van later, als we het ons weer kunnen permitteren. Bovendien zorgt een crisis voor allerlei aangepaste prognoses, op basis waarvan alle krapte en behoefte ineens toch weer mee lijkt vallen. Onze goede voornemens pakken we wel weer op wanneer ze in hoog tempo weer onbetaalbaar worden door tekorten aan personeel, materiaal en materieel.

Toch verschillen de huidige omstandigheden op een belangrijk punt van die van 2008. Toen dachten we nog te beschikken over het rente-instrument. Het effect bleek toen teleurstellend klein en inmiddels lijkt het middel uitgewerkt. Met als gevolg dat we de nieuwe crisis ingaan met een rente die rond de nul procent ligt en in sommige gevallen inmiddels al negatief is. Geld lenen kost dus géén geld, en dat leidt tot een bijzondere situatie: de komende jaren hebben we zowel de tijd als het geld om aan onze toekomstbestendigheid te werken. Als we het slim aanpakken wordt dit een crisis waar we samen sterker uit kunnen komen. Dat biedt perspectieven.

Dan moeten we wel nú actie ondernemen. Plannen gaan smeden om te voorkomen dat we zometeen te laat zijn en lijdzaam moeten toezien hoe het met veel moeite opgebouwde productieapparaat inzakt, met alle persoonlijke ellende van dien, waarna we ons weer uit de naad moeten werken om puin te ruimen en de boel weer opnieuw op te bouwen. Kunnen we van onze politici het noodzakelijke leiderschap verwachten om dat te voorkomen? Ik hoop het, maar we hoeven het er niet op aan te laten komen: dit is onze kans om de agenda te bepalen voor de komende verkiezingen.

Tot vervelens toe kreeg ik de afgelopen weken de vraag hoe het toch kan dat het in Nederland jaren duurt om een ziekenhuis te bouwen, terwijl ze er in China in een paar dagen een uit de grond stampen. Beheerst vertel ik dan dat aan het plannen, ontwerpen en prefabriceren van dat gebouw jarenlang is gewerkt, dat we ons moeten realiseren dat voor China zo’n propaganda-timelapse in de internationale media ongetwijfeld enige (tientallen) miljoenen waard zal zijn geweest, dat behalve geld ook duurzaamheid vermoedelijk geen rol heeft gespeeld en dat we het resultaat nauwelijks kwalitatief kunnen beoordelen.

Nee, als we op dit moment íets zouden willen leren van de Chinezen dan is het geen lesje ziekenhuisbouw. We zouden beter weer eens kunnen overwegen of we geen inspiratie kunnen vinden in de grondbeginselen van de planeconomie. In de nadagen van het neoliberalisme is dat geen vloeken in de kerk meer, maar het soort pragmatisme waarvan ik nog altijd hoop dat we er ooit eens collectief in zullen uitblinken.

Never waste a good crisis, luidt het maar al te ware spreekwoord. Wat mij betreft gaan we – ‘polder 2.0’ – zo snel mogelijk met elkaar om de tafel. Veiligheidshalve maar even zonder handen te schudden. Dat doen we over een paar jaar wel weer, als we elkaar kunnen feliciteren met een de resultaten van een ongekend succesvolle crisis. Dan zijn we duurzamer, mobieler en veiliger dan ooit, en helemaal klaar voor de volgende piek.


Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector duurzaamheid column zeespiegelstijging crisis corona-virus

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Uitbreiding met afgeronde luifel voor Eindhovense jarenvijftigvilla
1 uur geleden

NOAHH ontwerpt nieuw zwembad in Noordersportpark Haarlem
Vandaag, 10:36

Spectaculaire overkapping voor vernieuwd Arnhems busstation Kronenburg
Gisteren, 16:20

Mecanoo transformeert oud laboratoriumgebouw tot informatie- en ontvangstpaviljoen
Gisteren, 15:07

Arons en Gelauff benoemt drie associates
4 uur geleden

DigiBouw 2025 – enkele tips
Vandaag, 11:14

Limburg trekt vijftig miljoen uit voor woningbouw bij intercitystations
Gisteren, 17:13

Corporaties lenen voor het eerst honderd miljard bij Waarborgfonds
Gisteren, 09:51

Coalitie Zuid-Holland bezorgd om woningbouw: mag niet vastlopen
31 oktober, 4:46

Aanbesteding voor nieuw windmolenpark op zee krijgt nul reacties
31 oktober, 12:10
Ga naar het nieuws-archief
Joost EctorArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan