Copyright: Joost Ector ( Maarten van Haaff)
Copyright: Joost Ector ( Maarten van Haaff)

Help

7 juni 2016, 18:44
De onlangs geopende 15e Architectuurbiënnale in Venetië verwart. De tentoonstelling vormt, onder de noemer 'Reporting from the Front', een sterk pleidooi voor architectuur en ontwerpkracht, maar onduidelijk is wat deze nieuwe relevantie betekent voor het lot van de architect. Zorgt hij ook voldoende voor zichzelf om de strijd te overleven?

Curator en Pritzker Prize winnaar Alejandro Aravena noemt een lange reeks problemen die architectuur kan helpen oplossen: ongelijkheid, duurzaamheid, mobiliteit, afval, criminaliteit, vervuiling, gemeenschapszin, migratie, uitsluiting, natuurrampen, 'informaliteit', 'periferie', huisvesting en leefbaarheid. Aravena heeft hierin ook een reputatie. Thuis in Chili droeg hij bij aan de reconstructie van de door een overstroming weggevaagde stad Constitución. In de New York Times vertelde hij hoe hij voor de hand liggende maar slechte oplossingen van politici en ingenieurs tegenhield door een sterk verbond met de lokale bevolking. De architect als redder in de nood, de beslissende factor in de totstandkoming van veel slimmere oplossingen die uiteindelijk door iedereen juichend werden omarmd. Dat herinnert aan de modernistische alleswetende architecten die maatschappelijke problemen kaapten als alibi voor experiment en vormgevingswellust. Oude wijn in nieuwe zakken misschien?

Nee hoor. De hoofdtentoonstelling toont integere ontwerpers die zich vastbijten in specifieke, vaak lokale problematiek en op basis van gedegen onderzoek, zelf ontwikkelde kennis, grote creativiteit en heel veel energie waardevolle bijdragen leveren aan de oplossing ervan. Juist niet als alwetende redders, maar als dienstbare helpers - coöperatieve specialisten in breed samengestelde teams. De resultaten zijn vaak ook nog échte architectuur, een ware 'Achitettura Povera' met betekenis en schoonheid uit schaarste. Deze Biënnale viert de meerwaarde van architectuur.

Eind goed al goed, of toch niet? Eén antwoord ontbreekt: hoe kunnen deze architecten zich het werken aan zulke projecten veroorloven? Lelijker, maar begrijpelijker: waar is het verdienmodel? Misschien een banaal onderwerp, maar het lijkt bijna opzettelijk vermeden. Als een taboe.

Hoe Zumthor en Ando het zich kunnen permitteren om te werken – eindeloos lang – aan ontwerpen voor musea is niet moeilijk te bedenken. Dat Richard Rogers geld overhoudt voor onvermoeibare studies naar betaalbare woningen verbaast evenmin. Maar hoe in veruit het meeste getoonde werk de sobere context van schaarste en armoede zich verhoudt tot de bewonderenswaardige hoeveelheid kennis, energie en tijd die erin geïnvesteerd is blijft onduidelijk. Hoe kan dit uit?

Zijn hier pro deo architecten aan het werk die zichzelf volledig wegcijferen voor de architectuur? Filantropen dus eigenlijk, die zelf ook in barre omstandigheden leven? Houden ze er een tweede broodlijn op na of een rijke echtgenoot? Stelen ze van de rijken om te kunnen ontwerpen voor de armen? Is het ‘front’ alleen bereikbaar voor architecten die geld meebrengen? Waar waarde wordt gecreëerd zonder dat daar waardering tegenover staat – en dan natuurlijk geen schouderklopjes of aandacht op prestigieuze tentoonstellingen – gaat iets fout, zou je zeggen.

Ook hier, veilig ver van het front, kennen we ze allemaal wel: opdrachtgevers die werkelijk schijnen te denken – hopelijk uit naïviteit – dat je als architect van voldoening kunt bestaan. En vanuit de gretigheid om goed te doen, het verlangen iets moois te maken waar mensen wat aan hebben en van houden, cijferen we onszelf misschien te snel weg. Toch is dat gevaarlijk. Naar verluidt ziet de directeur van een grote Nederlandse verzekeraar af van salaris omdat hij vindt dat hij wel genoeg heeft verdiend. Toen ik aanbood om af te zien van een vergoeding voor deze columns was het antwoord veel doordachter: onwenselijk, want dat zou een devaluatie van het werk zelf betekenen.

Is het in het licht van alle misstanden in deze tentoonstelling niet enigszins gênant om over verdienmodellen te klagen? Ik denk het niet. Architectuur – ontwerpkracht – wint duidelijk opnieuw aan relevantie. Maar we kunnen niet laten gebeuren (of zelfs zelf veroorzaken) dat architecten het desondanks steeds moeilijker krijgen. Voor een duurzame toekomst van het architectenvak mogen we onszelf nooit in de uitverkoop doen. Zo bezien is de architect-filantroop de nagel aan de doodskist van de architectuur. En wie helpt er dan?

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.
Toon alles

Andere nieuwsberichten

Woningen met royale veranda’s aan een groen binnenhof

Gisteren, 16:37

DP6 ontwerpt Onderwijscentrum Binnenstad voor Universiteit Utrecht

Gisteren, 14:44

Bezoekerscentrum Amerikaanse begraafplaats Margraten opent deuren

Gisteren, 14:32

Cepezed geselecteerd voor nieuw gemeentehuis Buren

Gisteren, 12:08

Onderzoek: Duitse woningbouwers niet eerder zo somber

Gisteren, 15:37

SWOV: succes 30 km-wegen hangt af van inrichting rijbanen

Gisteren, 12:47

Bewoners Zuid-Limburg vragen om betere bescherming tegen water

Gisteren, 10:09

Provincie Zuid-Holland: 29.000 woningen erbij door optoppen

8 december, 3:26

Rotterdam onderzoekt mogelijke fraude bij renovatie Boijmans en De Doelen

8 december, 1:12

Overijssel dreigt te stoppen met PPLG als Rijk niet betaalt

8 december, 12:03
Joost EctorArchitect
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Wicona
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial
Sempergreen
EeStairs | Design trappen - Balustrade - Ontwerp en constructie
Aluprof Nederland BV
Intal BV
Cosentino The Netherlands B.V.
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco International KG
AGC Nederland Holding B.V.
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
Foreco Houtproducten
Wienerberger B.V.
Knauf Insulation
Zoontjens
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
GEZE Benelux  B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf Ceiling Solutions B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Plastica Groep
Holonite B.V.
FALK®
Serge Ferrari
Alsecco
Tata Steel Colorcoat®
© 2002 - 2023 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan