Smart

7 november 2017, 10:35

Wat er smart is aan onze smartphones weten we allemaal, misschien zonder het toe te willen geven. In ruil voor wat handige apps vertellen we de eigenaren van de software voortdurend wat we doen, waar we zijn, wat we kopen, wat we zien, wat we lezen, wie we kennen, wat we eten, wat we zeggen, wat we vinden, en ga zo maar door.

Wat er met die informatie precies gebeurt, wat er verzameld wordt, hoe gedetailleerd, door wie eigenlijk en waar het voor gebruikt wordt, daar hebben we – in weerwil van onze ongetwijfeld goedbedoelde privacywetgeving – weinig zicht op. Wat we wél weten: dat er astronomische bedragen mee gemoeid zijn.

Nu worden in hoog tempo onze gebouwen en steden smart, voorzien van sensoren en intelligente systemen die ons als gebruikers online aan zich verbinden. Natuurlijk, ook ik ben gevoelig voor gebruiksgemak en comfort, voor meer efficiency en de veel duurzamere manier van leven waar ze ons bij kunnen helpen. Waar ik meer moeite mee zou hebben is als we zouden toestaan dat we straks eenzelfde soort Faustiaans verbond moeten sluiten met de gebouwen waar we in wonen en werken als dat waarin we met onze devices inmiddels onverbiddelijk verzeild zijn geraakt. Want offline functioneren in de wereld van vandaag is simpelweg geen serieuze optie meer.

Hoe langer ik erover nadenk hoe minder ik begrijp waarom we zo makkelijk onze ziel en zaligheid weggeven voor futiele tegenprestaties. Siri kijkt en luistert namens Apple met alles mee, maar blijft als assistent tamelijk dom. Een stofzuigrobot mag tijdens zijn werk een complete 3D-scan van ons hele huis doorsturen aan z’n werkelijke baasje. Stemgestuurde speakers laten we alles registreren wat er in ons huis te horen valt. Om een vergaderruimte te reserveren geven we toegang tot onze volledige agenda, mail en de gegevens van al onze contactpersonen. Ik kan me vergissen, maar dit is voor ons als consumenten en burgers toch gewoon een bad deal?

In NRC stond onlangs een boeiend artikel over de wijze waarop de Chinese overheid cameratoezicht en gezichtsherkenning inzet om de bevolking voortdurend te monitoren. Onwenselijk gedrag leidt uiteindelijk tot het in mindering brengen van de punten die je nodig hebt om aanspraak te kunnen maken op sociale voorzieningen. Tja, China, kun je denken. Maar hoe stabiel zijn onze westerse democratieën? Kan ons niet overkomen wat er in de VS is gebeurd; een xenofobe, opruiende en bewust destabiliserende overheid – misschien zelfs door de eigen aardsvijand in het zadel geholpen – die vooral de belangen van de top van het bedrijfsleven dient? Wie dit twee jaar terug had voorspeld was voor gek verklaard, maar zo snel kan het blijkbaar gaan. Naar verluidt koestert overigens ook Mark Zuckerberg presidentiële aspiraties.

De waarde van architectuur laat zich goed uitleggen naar analogie van de piramide van Maslov. U weet: daarin zijn de basale menselijke behoeften gerangschikt, beginnend met fysiologische en eindigend met intellectuele, waarbij elke hogere trap pas relevant wordt wanneer in de lager geordende behoeften is voorzien. Veiligheid is de op een na onderste en misschien niet toevallig de op een na oudste bestaansgrond van architectuur. Gebouwen beschermen ons in eerste plaats tegen de elementen, maar direct daarna tegen vijandige dieren en dito soortgenoten. De zekerheid van gebouwen waarin we ons veilig en onbespied weten is essentieel en zou ons heel wat waard moeten zijn, lijkt me.

Waarom de weerstand tegen de ondermijning van ons mensenrecht op privacy zo marginaal blijft is een mysterie. Misschien omdat het gevaar de meeste mensen onafwendbaar lijkt, of het probleem te groot en onoverwinnelijk. Of omdat struisvogelpolitiek gewoon makkelijker is?

We zullen moeten kiezen. Laten we onze gebouwen onder het mom van innovatie klakkeloos voor het karretje spannen van de ondoorzichtige internationale informatiehandel? Wat mij betreft niet. Laten we de handschoen oppakken en doen wat goed is en pas echt innovatief zou zijn: het ontwikkelen van verantwoordelijke technologie die ons helpt om gebouwen daadwerkelijk comfortabeler, economischer, duurzamer te maken, terwijl ze loyaal en écht veilig aan onze kant blijven staan.

Dan hoeven we over een paar jaar niet te wensen dat architectuur gewoon betrouwbaar, dom en onschuldig was gebleven.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector smart cities smart buildings column

1	The Pulse of Amsterdam op de Zuidas officieel opgeleverd vrijdag, 15 november
2	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
3	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
4	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
5	48 grondgebonden woningen op bosrijke locatie Almere Duin vrijdag, 15 november

Gerelateerde nieuwsberichten

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

Verleden voltooid

3 december 2019

Computer says no

6 september 2022

Tussenconclusie

7 juni 2022

2023 in tien columns door Joost Ector

25 december 2023

Architectuurkoning

2 mei 2023

Praise the Lord

6 juni 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

7 november 2023

5 december 2023

9 januari

6 februari

Hier is over nagedacht

5 maart

Vergrijsd

2 april

Woontop

4 juni

De ideale stad

7 mei

Een zekere mate van voortreffelijkheid

3 september

Vooruitgang

1 oktober

Column

Laat me

5 november

Aantoonbare architectuur

6 februari 2018

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

Ik wens je een wild plan

9 januari 2018

De vergeten groente onder de deugden

6 maart 2018

Hoog tijd voor hout

1 mei 2018

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

Joost Ector start als columnist op Architectenweb.nl

4 januari 2016

Inclusief is het nieuwe exclusief

1 november 2016

De Zaak Naturalis

4 april 2017

Dit komt niet vanzelf goed

5 april 2016

Het moet weer eens gezegd

5 september 2017

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

1 maart 2016

Stoïcijnse Schoonheid

7 februari 2017

De schijn van duurzaamheid bedriegt

7 maart 2017

Tijdbom

10 januari 2017

Geen Nazomerdagdroom

6 september 2016

Varkens

6 juni 2017

De geruststellende domheid van slimme systemen

2 mei 2017

Waarom springen we niet?

3 oktober 2017

Help

7 juni 2016

Fantastic Voyage

2 februari 2016

Omdat het kan!

3 mei 2016

Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016

Ruimte als instrument

6 december 2016

De Leefbare Stad

5 december 2017

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

4 september 2018

Laat je niet gek maken

2 oktober 2018

Het eind van het begin

6 november 2018

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Eenvoud

5 februari 2019

Want ik geloof

5 maart 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

De tweede helft

3 september 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

Faust in Canada

5 november 2019

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Kleine openbaringen

7 april 2020

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

Ook maar een mens

1 september 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

3 november 2020

1 december 2020

5 januari 2021

2 februari 2021

2 maart 2021

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

4 mei 2021

1 juni 2021

7 september 2021

5 oktober 2021

2 november 2021

7 december 2021

2021 in tien columns door Joost Ector

27 december 2021

Een zorg minder

4 januari 2022

Hoofdletter A

1 februari 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Klein leed

3 mei 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Geen druppel

1 november 2022

Belgische toestanden

6 december 2022

2022 in tien columns door Joost Ector

27 december 2022

10 januari 2023

7 februari 2023

7 maart 2023

4 april 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Een houten villa genesteld in het bos

3 uur geleden

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.

Mecanoo presenteert bouwfoto’s van het Doris Duke Theatre in Becket, Massachusetts

Vandaag, 15:17

De bouw van het nieuwe Doris Duke Theatre in het Amerikaanse Becket, Massachusetts naar ontwerp van Mecanoo vordert gestaag.

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

Vandaag, 13:15

De belangrijkste ingrepen zijn het terugplaatsen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout en het verbouwen van het deel tussen het monument en de uit 1997 stammende bouwdeel door Aldo en Hannie van Eyck.

Prestigieuze Galerij der Koningen in Museo Egizio na herontwerp door OMA officieel geopend

Vandaag, 11:15

Het ontwerp door David Gianotten en Andreas Karavanas van OMA, in samenwerking met Andrea Tabocchini Architecture (ATA), plaatst de sculpturen in een heldere eigentijdse interpretatie van hun oorspronkelijke architectonische context.

Tekort aan grond blijft bouw sociale huurwoningen dwarszitten

4 uur geleden

Vorig jaar lukte het corporaties om meer woningen te bouwen, maar het waren er volgens branchekoepel Aedes toch nog steeds veel te weinig.

Tender voor woonblokken op twee van de laatste kavels Eenhoorngebied Amsterdam

Vandaag, 14:41

Gezocht wordt naar een partij die op de kavels 2a en 6 voor 8.858 m² aan woningen en voorzieningen wil realiseren.

Woonbond stapt uit overleg over huren in sociale sector

Gisteren, 16:08

Volgens de belangenorganisatie voor huurders blijft het kabinet koersen op een torenhoge huurstijging. Dat is voor de bond onacceptabel.

Ruim 3.000 huurwoningen minder op de markt

Gisteren, 09:35

Sinds de introductie van de Wet betaalbare huur deze zomer zijn per saldo meer dan 3.000 huurwoningen van de markt verdwenen. Met name het aanbod van duurdere huurwoningen is afgenomen.