Joost Ector

Ik wens je een wild plan

9 januari 2018, 13:09

Zo rond de jaarwisseling worden we overspoeld door overzichten. Eerst die van het afgelopen jaar, daarna die voor het komende. Daaruit bleek dit keer in wat voor ongemeen spannende tijd we leven. 2017 was, terugkijkend, het jaar waarin op allerlei vlakken het onvoorstelbare gewoon gebeurde: economisch, technologisch, politiek, sociaal, humanitair. En zij die het weten kunnen, wat ik overigens erg knap vind, voorspellen dat 2018 minstens zo roerig wordt.

Spannend, sowieso. Verontrustend ook, in veel gevallen. En vooral frustrerend, vind ik persoonlijk, omdat ik in mijn eigen werk nauwelijks de mogelijkheid zie om van invloed te zijn. Dat geldt schijnbaar niet alleen voor mij. Het grootste deel van al deze dynamiek en verandering gaat aan het architectuurdebat voorbij. Natuurlijk wordt er door heel veel mensen en bedrijven hard gewerkt aan belangrijke innovaties op het vlak van duurzaamheid en dat wil ik zeker niet verwaarlozen. Net zomin als dat van de pioniers die zoeken naar nieuwe bouwtechniek of bijvoorbeeld financieringsconstructies. Toch is er iets opvallend: vooruitgang in de architectuur is momenteel voornamelijk how – om maar weer eens terug te grijpen op The Golden Circle – weinig what en nagenoeg geen why.

Waarom is architectuur, in ieder geval in Nederland, zo apolitiek geworden? Een veelgehoorde verklaring is dat architectuur per definitie gekenmerkt wordt door een traagheid die haar ongeschikt maakt als reactie op de actualiteit. Toch lieten voorgaande generaties architecten zich daar bepaald niet door weerhouden. Ligt het dan aan ons veertigers, opgegroeid als generatie X-architecten, met een zekere afkeer van de moraalridders voor ons? Of is het de overwinning van ‘de markt’, het kapitalisme dat alle andere –ismen elimineert?

Misschien is het wel een illusie dat je als architect écht invloed zou kunnen hebben. In zijn voortreffelijke boek Four Walls and a Roof geeft OMA-partner Reinier de Graaf meteen al in de inleiding zijn antwoord. Hij beschouwt zijn bundel essays als de ontkrachting van de mythe van de architect als held. Architectuur is veroordeeld tot een eeuwigdurend belangenconflict. Geen enkele architect kan zich tenslotte onttrekken aan de machten en kaders die voortkomen uit regelgeving, kapitaal, publieke opinie en zo voort. We zijn allemaal gebonden. Getemd, zou je misschien zelfs kunnen zeggen.

Gelukkig legt niet iedereen zich daarbij neer. Tijdens de uitreiking van de Rotterdam Architectuurprijs hield rijksbouwmeester Floris Alkemade een werkelijk schitterend betoog over de onzichtbare ongelijkheid in onze steden. Hij deed een oproep aan de verzamelde architectengemeenschap om te helpen met het zoeken naar oplossingen voor deze misstanden. Om ook vanuit ontwerpdisciplines te zoeken naar mogelijkheden om de stad eerlijker, veiliger en zorgzamer te maken.

Er is een middel. Ik heb hem hier eerder aangehaald, maar vermeld hem desondanks opnieuw, de strijdkreet van architect Wijdeveld: “Plan the Impossible!” Dat is namelijk zelden verspilde moeite of naïviteit. Zet anderen aan het denken, houd ze een spiegel voor, nodig uit of dwing desnoods tot zelfonderzoek. Kortom: inspireer.

Zoals we goden kunnen zijn in het diepst van onze gedachten, zo kunnen we weldegelijk helden zijn in onze ontwerpen. Een ontwerp hoeft tenslotte niet altijd in opdracht te worden gemaakt en evenmin altijd te worden gerealiseerd. Ga als architect de uitdaging aan. Laat je niet temmen door wie of wat dan ook, maar ga los.

Maak dat plan, formuleer of teken of modelleer je idee, jouw bijdrage om een woelige wereld iets dichter bij je eigen idealen te brengen. Blaas een wedstrijd of een selectieprocedure op door in te zenden wat volgens jou goed is, zelfs als het niet is wat wordt gevraagd of geaccepteerd. Stuur het resultaat op naar de krant, zet het op je timeline en je website. Of op die van Architectenweb of die van het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Of zet nóg iets hoger in: De Wereld Draait Door of zelfs Time Magazine. Misschien haalt jouw idee wel het volgende jaaroverzicht! Ik wens iedereen voor 2018 een wild plan.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

reinier de graaf floris alkemade rotterdam architectuurprijs column joost ector rotterdam architectuurprijs

1	Wubben.Chan ontwerpt woongebouw nabij Marconiplein woensdag, 29 november
2	Nijmegen hoeft plannen voor westelijke entree station niet aan te passen donderdag, 30 november
3	MVRDV en Orange Architects ontwerpen vooruitlopend op de wederopbouw van Oekraïne woensdag, 29 november
4	Jonas donderdag, 30 november
5	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december

Ik wens je een wild plan

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk

Veel zeggenschap voor bewoners ARC Rokkeveen bij ontwerp eigen woning

Stadskantoor Heerlen ontworpen als inversie van het raadhuis

Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards

IMF-bewindvoerder: landen denken heel verschillend over klimaat

Zuid-Holland: deadline landelijk gebied niet haalbaar, Rijk moet bewegen

Waterbeheerders gaan drinkwater maken van gezuiverd rioolwater

Gemeenten lopen achter bij huisvesten statushouders

750 jaar Amsterdam wordt in 2025 gevierd op autoloze A10

Programma over rolmodellen in de architectuur in Pakhuis de Zwijger