Joost Ector

Het moet weer eens gezegd

5 september 2017, 9:05

Bent u lekker uitgerust deze zomer? Fijn was het weer, die twee maanden waarin alles even op een net iets lager tempo gaat. Minder stress en meer tijd voor bezinning, om met hernieuwde energie te vlammen in de tweede helft van het jaar. Als u dit herkent is de kans echter groot dat u níet bij een architectenbureau werkt.

De zomerperiode heeft zich namelijk de afgelopen jaren behalve op toeristisch vlak op een andere manier tot hoogseizoen ontwikkeld: voor selectieprocedures. Het is tegenwoordig schering en inslag – in onze praktijk althans – dat opdrachtgevers vlak voor hun vertrek naar zonniger oorden nog even een selectieleidraad rondsturen, zodat ze na terugkeer meteen door kunnen met de beoordeling van de inzendingen. Het zal geen verrassing zijn dat die timing precies samenvalt met de periode waarin ook architecten en hun families er graag even tussenuit gaan. Met als gevolg een gedecimeerde en wisselende bezetting die een zomer lang tot over de pijngrens moet presteren. Een nare en onoplosbare situatie.

De laatste jaren zijn de klachten over Europees Aanbesteden en selectieprocedures in het algemeen wat minder hoorbaar geweest. Niet verwonderlijk: beggars can’t be choosers. Het werk was schaars, dus een paar passen extra zetten was onvermijdelijk. Maar nu de rook van de financiële crisis optrekt, wordt langzaam duidelijk dat het er allemaal bepaald niet beter op geworden is. De zomerhausse is hooguit een van de problemen en zeker niet het voornaamste.

Een andere vervelende trend is de fragmentatie van de te vergeven opdrachten. Volledige opdrachten – van eerste schets tot en met directievoering – zijn zeer zeldzaam geworden. Het is tenslotte veel ‘handiger’ om een voorlopig ontwerp te laten maken door een architect naar vrije keuze (want ‘Europees gezien’ vaak onder het drempelbedrag, dus niet wettelijk aanbestedingsplichtig) en dan direct daarna een tenderprocedure uit te schrijven voor de gecombineerde uitwerking en uitvoering. Op die manier krijg je een gebouw van het ‘merk’ van jouw voorkeur tegen de absoluut laagste prijs. Een paar dialoogrondes in de selectieprocedure zijn dan kennelijk genoeg om de integraliteit van het ontwerp te borgen, en auteursrechtelijke problemen worden gemakshalve ontkend.

De pitchlast neemt daarmee voor architectenbureaus exponentieel toe. Met een beetje pech mag je als architect tegenwoordig meedingen naar de opdracht voor een voorlopig ontwerp, naar een plek in een bouwteam, met het bouwteam naar de opdracht voor uitwerking en uitvoering en misschien zelfs nog wel naar de ontwerpopdracht voor het interieur. Daarmee is de omkering totaal: waar we als architecten ooit opdracht kregen en betaald werden om ons werk te doen, doen we inmiddels eerst al ons werk voor een één-op-vijf kans om een rekening te mogen sturen.

En dat allemaal vanuit het collectieve bijgeloof dat alle moeite en tijd die in dat voortdurende gepitch gaat zitten ook daadwerkelijk iets oplevert. Dat is echter maar helemaal de vraag. Iedereen kent zo langzamerhand de rekensommen die laten zien dat in onze economie een astronomisch bedrag wordt geïnvesteerd in een eindeloze hoeveelheid ontwerpen, offertes en plannen van aanpak, die na afwijzing regelrecht in de versnipperaar verdwijnen. Je moet als opdrachtgever wel erg naïef zijn om te denken dat jij, uitgerekend jij, als enige, daar daadwerkelijk profijt van hebt. Het is heel simpel: uiteindelijk wordt de prijs van deze schaamteloze verspilling, dit onverantwoordelijk affakkelen van geld, energie en creativiteit, door ons allemaal betaald. Er zijn uiteindelijk alleen maar verliezers.

Nee, ik heb niet de illusie dat ik daar iets aan kan veranderen. Ik geloof er nauwelijks meer in dat we hier zouden kunnen tenderen zoals we dat (binnen dezelfde Europese wetgeving!) momenteel in Frankrijk doen: redelijk betaald de strijd aanbinden met slechts twee concurrenten voor een substantiële volledige opdracht. Bij ons zal het tij zich niet laten keren. Afpersen en opbranden zijn inmiddels onlosmakelijk met onze cultuur verbonden. We zien wel hoe lang we het allemaal nog volhouden. Over maatschappelijk verantwoord en duurzaam gesproken…

Toch heb ik één kleine wens, gewoon omdat het erop lijkt dat die niet te veel gevraagd is. In de infrastructuur hebben Rijkswaterstaat, ProRail en marktpartijen afgesproken om in principe tijdens het zomer- en kerstreces niet meer te tenderen. Alstublieft, lieve opdrachtgevers in de architectuur, mogen mijn afgematte collega’s dan in ieder geval vanaf volgend jaar heel misschien weer hun zomers terug?

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector column zomer architectenselectie europese aanbestedingen

1	The Pulse of Amsterdam op de Zuidas officieel opgeleverd vrijdag, 15 november
2	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
3	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
4	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
5	48 grondgebonden woningen op bosrijke locatie Almere Duin vrijdag, 15 november

Gerelateerde nieuwsberichten

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

Verleden voltooid

3 december 2019

Computer says no

6 september 2022

Tussenconclusie

7 juni 2022

2023 in tien columns door Joost Ector

25 december 2023

Architectuurkoning

2 mei 2023

Praise the Lord

6 juni 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

7 november 2023

5 december 2023

9 januari

6 februari

Hier is over nagedacht

5 maart

Vergrijsd

2 april

De ideale stad

7 mei

Woontop

4 juni

Een zekere mate van voortreffelijkheid

3 september

Ik wens je een wild plan

9 januari 2018

De vergeten groente onder de deugden

6 maart 2018

De Leefbare Stad

5 december 2017

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

Aantoonbare architectuur

6 februari 2018

Waarom springen we niet?

3 oktober 2017

Smart

7 november 2017

De geruststellende domheid van slimme systemen

2 mei 2017

Varkens

6 juni 2017

Stoïcijnse Schoonheid

7 februari 2017

Inclusief is het nieuwe exclusief

1 november 2016

Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016

Joost Ector start als columnist op Architectenweb.nl

4 januari 2016

Geen Nazomerdagdroom

6 september 2016

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

1 maart 2016

De Zaak Naturalis

4 april 2017

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

Ruimte als instrument

6 december 2016

Fantastic Voyage

2 februari 2016

Help

7 juni 2016

De schijn van duurzaamheid bedriegt

7 maart 2017

Dit komt niet vanzelf goed

5 april 2016

Omdat het kan!

3 mei 2016

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

4 september 2018

Laat je niet gek maken

2 oktober 2018

Het eind van het begin

6 november 2018

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Eenvoud

5 februari 2019

Want ik geloof

5 maart 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders

5 april 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

De tweede helft

3 september 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

Faust in Canada

5 november 2019

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Kleine openbaringen

7 april 2020

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

Ook maar een mens

1 september 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

3 november 2020

1 december 2020

5 januari 2021

2 februari 2021

2 maart 2021

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

4 mei 2021

1 juni 2021

7 september 2021

5 oktober 2021

2 november 2021

7 december 2021

2021 in tien columns door Joost Ector

27 december 2021

Een zorg minder

4 januari 2022

Hoofdletter A

1 februari 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Klein leed

3 mei 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Geen druppel

1 november 2022

Belgische toestanden

6 december 2022

2022 in tien columns door Joost Ector

27 december 2022

10 januari 2023

7 februari 2023

7 maart 2023

4 april 2023

5 september 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Een houten villa genesteld in het bos

3 uur geleden

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.

Mecanoo presenteert bouwfoto’s van het Doris Duke Theatre in Becket, Massachusetts

Vandaag, 15:17

De bouw van het nieuwe Doris Duke Theatre in het Amerikaanse Becket, Massachusetts naar ontwerp van Mecanoo vordert gestaag.

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

Vandaag, 13:15

De belangrijkste ingrepen zijn het terugplaatsen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout en het verbouwen van het deel tussen het monument en de uit 1997 stammende bouwdeel door Aldo en Hannie van Eyck.

Prestigieuze Galerij der Koningen in Museo Egizio na herontwerp door OMA officieel geopend

Vandaag, 11:15

Het ontwerp door David Gianotten en Andreas Karavanas van OMA, in samenwerking met Andrea Tabocchini Architecture (ATA), plaatst de sculpturen in een heldere eigentijdse interpretatie van hun oorspronkelijke architectonische context.

Tekort aan grond blijft bouw sociale huurwoningen dwarszitten

4 uur geleden

Vorig jaar lukte het corporaties om meer woningen te bouwen, maar het waren er volgens branchekoepel Aedes toch nog steeds veel te weinig.

Tender voor woonblokken op twee van de laatste kavels Eenhoorngebied Amsterdam

Vandaag, 14:41

Gezocht wordt naar een partij die op de kavels 2a en 6 voor 8.858 m² aan woningen en voorzieningen wil realiseren.

Woonbond stapt uit overleg over huren in sociale sector

Gisteren, 16:08

Volgens de belangenorganisatie voor huurders blijft het kabinet koersen op een torenhoge huurstijging. Dat is voor de bond onacceptabel.

Ruim 3.000 huurwoningen minder op de markt

Gisteren, 09:35

Sinds de introductie van de Wet betaalbare huur deze zomer zijn per saldo meer dan 3.000 huurwoningen van de markt verdwenen. Met name het aanbod van duurdere huurwoningen is afgenomen.