Joost Ector
Copyright: Maarten van Haaff

Ingesloten

4 maart, 9:45
De dreigende sloop van de Rotterdamse Pompenburgflat houdt ook ons bureau behoorlijk bezig. Niet alleen omdat Carel Weeber het gebouw ontwierp in de periode dat hij geassocieerd was met de oprichter van ons bureau, Jan Hoogstad, wiens gebouwen ook regelmatig met sloop of verminking worden bedreigd. Maar ook omdat ons kantoor (in de voormalige Shell-toren) uitkijkt op de toekomstige plaats milieudelict. Het is vooral dat laatste; een grote verontwaardiging om zoveel onbegrijpelijke verspilling. Terecht natuurlijk.

Op aanraden van een van onze collega’s bekeken we daarom gezamenlijk The Demolition Drama (hier te zien, vanaf 22:30 min.), een documentaire gemaakt door station.plus, een initiatief van architecten verbonden aan de ETH Zürich. De film bekritiseert de praktijk waarin bestaande gebouwen worden gesloopt voor nieuwbouw. De documentaire laat een aantal sprekers aan het woord die oproepen tot actie om bestaande gebouwen te hergebruiken, met nadruk op de sociale, duurzame en economische voordelen daarvan. De film sluit aan bij de doelstellingen van het Europese burgerinitiatief HouseEurope!, dat pleit voor EU-wetgeving om renovatie en hergebruik aantrekkelijker te maken.

Dat initiatief is zo gek nog niet. Het stelt wettelijke maatregelen voor op een drietal vlakken. Ten eerste worden BTW-vrijstellingen bepleit op renovatiewerken en hernieuwbare of hergebruikte materialen. (Hoewel dat laatste sloop ook wel eens in de hand zou kunnen werken, maar dit terzijde.) Op de tweede plaats wordt een lans gebroken voor eerlijke, geharmoniseerde en bindende normen voor beoordeling van de hergebruiksmogelijkheden van bestaande gebouwen. Het bindende aspect zou ervoor moeten zorgen dat financiële instellingen geen financiering kunnen weigeren op grond van gefingeerde veiligheidsrisico’s. Tot slot wordt opgeroepen tot de invoering van een uniform systeem voor de bepaling van embodied carbon. Dat zou moeten gebeuren met een intertemporal life cycle assessments om de totale CO2-uitstoot van een gebouw te berekenen, inclusief de energie die in het verleden is gebruikt om het te bouwen.

Een interessante set maatregelen die kans maakt door het Europese parlement te worden aangenomen, mits het initiatief 1 miljoen handtekeningen weet te verzamelen vóór 31 januari 2026. Het was niet makkelijk (steeds weer dat gedoe met DigID-identificatie) maar ik heb inmiddels getekend. Al gaan de voorgestelde maatregelen naar mijn smaak niet ver genoeg.

Dat vonden de makers van de documentaire overduidelijk ook. Zij willen veel en veel verder gaan en bewijzen het burgerinitiatief daarmee geen dienst. De geïnterviewden tonen zich felle tegenstanders van financiële markten, grondspeculatie en winst in het algemeen, en spreken daarover in termen als samenzwering en bedrog. Zelfs de ramp met de Grenfell Towers wordt direct teruggevoerd op winstbejag. Daarnaast is er veel aandacht voor het vermeende feit dat het kapitalistische systeem waarden als thuisgevoel en dierbare herinneringen ontkent, zonder welke het sloopdrama nooit volledig kan worden begrepen. Met andere woorden: volgens deze film is een radical systemic shift nodig.

Na de documentaire hadden we op het bureau een boeiende discussie. Mijn conclusie was: geen kijktip, tenzij je bereid bent te geloven dat je voor snelle verduurzaming het beste kunt hopen en inzetten op een spoedige ecomarxistische omwenteling. Of die zo wenselijk is valt te betwijfelen en misschien daarom ontbreekt maatschappelijk draagvlak. Dat had ik misschien beter niet kunnen zeggen. De gezichten van mijn meer activistische jongere collega’s spraken boekdelen. Het meest memorabel vond ik een meewarig glimlachende blik die de (niet toepasselijke) woorden “OK, boomer” leek te suggereren; ik was opgegeven, niet meer te redden, verspilde moeite.

Aan dovemansoren betoogde ik vervolgens dat sneller resultaat zou worden bereikt met een evolutie van het vigerende systeem. Dat er nog altijd zoveel gebouwen tegen de vlakte gaan heeft één belangrijke oorzaak: sloop-nieuwbouw is te goedkoop, voornamelijk doordat niet de werkelijke prijs wordt betaald van vernietiging en verspilling. Naast de schaarste van grond zijn we ons inmiddels weliswaar bewust van de mondiale schaarste aan koolstofruimte, maar die is vooralsnog geen onderdeel van het economisch bestel. Een werkelijke evolutie van dat systeem bereik je niet door gegoochel met belastingvoordelen voor wenselijke gedrag, maar met een volwaardig systeem van CO2-beprijzing waarin ook de vernietiging van ingesloten koolstof wordt meegenomen. Alleen dan worden de integrale consequenties van gemaakte keuzes zichtbaar en kan erop worden gestuurd. Wie wil slopen kan dat doen, maar alleen met maximaal hergebruik van alle materialen en alleen wanneer de dan nog onvermijdelijke verkwanseling van ingesloten koolstof naar behoren wordt gecompenseerd. Een betere dienst kunnen we de populariteit van renoveren, transformeren en optoppen niet bewijzen.

 Misschien ben ik inderdaad definitief uit de tijd. Met mijn op rationele argumenten en redelijkheid gestoelde middenpolitiek. Ingesloten door de nieuwe realiteit van rauwe powerplay, de barbaarse kunst van de afgedwongen deal, en de utopie van een duurzame, rechtvaardige wereld. Herkent u dit? Teken dan ook even de petitie van HouseEurope! Heel misschien heeft de EU in alle paniek toch nog ergens een gaatje voor de succesvolle behandeling van een verstandig wetsvoorstel en redden we samen, stilletjes onder de radar, de planeet. Te beginnen bij de Pompenburgflat.
 
 
Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

houseeurope! joost ector co2-uitstoot pompenburg sloop column circulair bouwen

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Nominaties Zuiderkerkprijs en Geurt Brinkgreve Bokaal 2025 bekend
14 november, 12:17

'Architecten kunnen kwaliteit waarborgen bij splitsen en opdelen rijtjeshuizen'
14 november, 11:14

MVRDV en Buro Happold ontwerpen nieuw theater in Veenendaal
14 november, 10:23

Benthem Crouwel Architects plaatst slotstuk in Paleiskwartier van Den Bosch
13 november, 5:00

Zuid-Holland verhoogt budget voor restauratie rijksmonumenten
14 november, 2:08

Rapport: natuur kan helpen beschermen tegen stijgende zeespiegel
14 november, 9:24

Deltacommissaris: ga nu al in gesprek over toekomst waterbeheer
13 november, 4:03

Gemeentebestuur wil Brabants dorp Moerdijk laten verdwijnen
13 november, 10:23

Iets minder mensen vertrekken uit de Randstad dan in eerdere jaren
12 november, 10:00

Woningen en park op plek van rangeerterrein bij Rotterdamse Kuip
12 november, 9:30
Ga naar het nieuws-archief
Joost EctorArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan