Alexander Pols

Een opgeruimd en ‘paperless’ kantoor, werkt dat wel voor architecten?

26 augustus, 9:00

Deze zomer was ik meer dan ooit toe aan vakantie. We hadden voor de bouwvak de gebruikelijke deadlines, maar daarna moest ons kantoor worden leeggeruimd voor een verbouwing en interne verhuizing. Als die straks achter de rug is, hebben we bijna geen ruimte meer voor opslag. Dus moesten we aan de slag.

De afgelopen vijftien jaar hebben we blijkbaar alle hoeken en gaten van ons kantoor volgestopt met tekeningen, (schets-)maquettes, boeken, ordners vol uitgeprinte emails (!) en vooral heel veel monsters. Van eindeloos veel hout- en fineermonsters, loodzware metselwerkborden en natuursteenmonsters, tot aan gevelmockup-achtige probeersels aan toe. Het was dus veel sjouwen in ons vierlaags grachtenpand zonder lift. En het waren veel ritjes naar het milieupark. Maar het opruimen vond ik ook louterend: het dwingt je om afscheid te nemen van het verleden en na te denken over de toekomst. Zo bezien is een verhuizing op z’n tijd eigenlijk wel goed.

Het ‘ontspullen’ ervaar ik over het algemeen als een bevrijding. Minder ruis, minder ballast, een opgeruimde (werk-) omgeving. Letterlijk ruimte voor iets nieuws. Maar tijdens het opruimen en scannen van stapels papier werd ik teruggefloten door mijn veel oudere zakenpartner Hans Kollhoff: “Alexander, bewaar alles en print alles wat het ontwerpproces laat zien.” Als mijn naam in het Duits en in volledige lengte wordt uitgesproken, is het meestal menens. Het is zijn stellige overtuiging dat alles wat digitaal is, er op een dag niet meer is.

En ik was nou net zo lekker bezig met digitaliseren en weggooien. Heeft een architect in het huidige digitale tijdperk al die boeken, tekeningen en maquettes nog wel nodig om zijn werk te kunnen doen? Voor een deel was het voor mij inderdaad ook moeilijk afscheid nemen. Voor het selecteren en printen van digitale tekeningen was er te weinig tijd, maar architectuurboeken, handschetsen en maquettes – alles wat er niet ook digitaal is – hebben we toch maar bewaard.

We hebben een grote bestelbus volgeladen en ik besloot alles zelf naar het archief van Hans Kollhoff in Italië te brengen. We hebben er een gezinsuitje van gemaakt: met z’n drieën voorin reden we rustig op de rechterbaan met tussenstops in de Alpen naar Italië. Het archiveren werd onze vakantie.

Een terechte angst is dat alles wat op servers en in de ‘cloud’ staat, verloren kan gaan. Oude bestanden op harde schijven, cd-roms, usb-sticks: ieder opslagmedium is gevoelig voor beschadigingen. En bestandsformaten van tekeningen en BIM-modellen verouderen, waardoor ze wellicht in de toekomst niet meer zijn te openen. Bovendien is het mogelijk dat – in geopolitiek onzekere tijden – onze foto’s en alles wat op Amerikaanse servers staat opeens niet meer toegankelijk is. Een actueel punt dat bijvoorbeeld de Rijksoverheid bezighoudt omdat zij in grote mate afhankelijk is van Microsoft. Architecten en architectuurhistorici kunnen zodoende in de toekomst mogelijk niets meer terugvinden en niet meer onderzoeken hoe een ontwerp of een oeuvre tot stand is gekomen. Alles wat digitaal is, is vergankelijk.

Uiteraard zijn er nog de gebouwen die worden gerealiseerd, maar zelfs die kunnen worden gesloopt, en zijn dus (helaas) vergankelijk. Ook vertegenwoordigen ze maar een klein deel van een architectenoeuvre. Er zijn daarom veel architectenbureaus die er een groot, fysiek archief op nahouden. Zo werden onlangs de archieven van Jo Coenen, en Aldo en Hannie van Eyck aan het Nieuwe Instituut overgedragen. Het gerucht gaat dat het Zwitserse architectenbureau Herzog & de Meuron een archief heeft onder het bureau dat meerdere verdiepingen de grond in gaat. Het archiefoppervlak zou daar groter zijn dan het eigenlijke kantoor. En er zijn mooie voorbeelden van archieven van productieve architecten die na hun dood voor het publiek zijn geopend, zoals de bibliotheek en het archief van Oswald Matthias Ungers in Keulen.

Over het algemeen werken we in Nederland inmiddels in flexibele, lege kantoortuinen waar niemand meer spullen mag laten staan. De werkplek wordt iedere dag netjes opgeruimd, omdat de volgende dag er weer iemand anders moet kunnen werken. Het werk zelf bevindt zich in de ‘cloud’ en persoonlijke spullen – en alles wat fysiek wordt verzameld of geprint – wordt in de regel gereduceerd tot een klein kluisje. Veel bedrijven en instellingen hebben tegenwoordig zo’n opgeruimd, ‘paperless’ kantoor met flexibele werkplekken waar je eigenlijk alleen naartoe gaat om collega’s te ontmoeten. Maar werkt dit ook voor architecten?

Ik kijk uit naar ons fris geschilderde, lege kantoor met lege bureaus. Een frisse doorstart. Maar ons kantoor zal niet helemaal ‘paperless’ blijven: er ontstaan vast en zeker weer nieuwe stapels boeken, aantekeningen en schetsen op het lege werkblad. Dat alles is nodig om het ruimtelijk denken te ondersteunen en gedachtes te stroomlijnen, dat geven we niet op. Maar we gaan wel selectiever printen en vaker opruimen. De werkplek blijft opgeruimd en tegelijk gaan we gericht archiveren met misschien wel een jaarlijkse schoonmaak voor de bouwvak, wie weet.

Achter mijn lege bureau werk ik in ieder geval in de geruststellende wetenschap dat – als ons digitale werk is verdampt – er ergens in Italië een donkere ruimte met dikke muren is waar onze tekeningen, schetsen en maquettes veilig worden bewaard.

Alexander Pols is architect-directeur van Kollhoff&Pols architecten. Hij is architectlid in de Welstands- en Monumentencommissie van Den Haag, gastdocent en commissielid voor de beroepservaringsperiode en examencommissie van het Architectenregister.

Trefwoorden

kantoor hans kollhoff column archief ruimtelijk denken archiveren digitalisering alexander pols paperless kantoor

1	Nudus, Bedaux de Brouwer en Stramien winnen tender voor sluitstuk Spoorzone Tilburg zaterdag, 23 augustus
2	Vernieuwd winkelpand markeert hoek tegenover Hoog Catharijne dinsdag, 26 augustus
3	Folly Hemelwerk van Tim Stoop wint hoofdprijs Folly Art Norg 2025 maandag, 25 augustus
4	Een opgeruimd en ‘paperless’ kantoor, werkt dat wel voor architecten? dinsdag, 26 augustus
5	Woongebouw Jolie markeert hoek van stedelijke wand in Le Sud vrijdag, 22 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Is er een alternatief voor altijd dezelfde torenplattegrond?

1 juli

Column

Minerale steenstrips

29 april

‘Instagrammable’

29 oktober 2024

Durven we in onze stedenbouw nog op de lange termijn te denken?

27 augustus 2024

Architectuur uit de jaren tachtig: behouden of niet?

2 juli 2024

Blijft er ruimte voor stenige gebouwen?

30 april 2024

Waarom zijn we zo gefixeerd op slanke torens?

2 januari 2024

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Appartmentencomplex naast bekroond zorgcentrum door atelier PRO opgeleverd

3 uur geleden

Naast woonzorgcentrum Scheldehof in Vlissingen, dat in 2018 werd uitgeroepen tot Zorggebouw van het Jaar, is naar ontwerp van atelier PRO appartementencomplex Kop van het Dok opgeleverd.

Van Gogh Museum steggelt met overheid over financiering renovatie

Vandaag, 10:14

Tussen het Van Gogh Museum en de overheid is een conflict ontstaan over de bekostiging van grootschalig onderhoud van de Amsterdamse kunstinstelling, zegt museumdirecteur Emilie Gordenker.