Glashütte Campus, middelbare school in Norderstedt
Copyright: Site Practice
Glashütte Campus, middelbare school in Norderstedt
Copyright: Site Practice
Glashütte Campus, middelbare school in Norderstedt
Copyright: Site Practice
David Schmidt (links) en Anne Geenen (rechts)
Copyright: Site Practice
Avasara Academy, Pune
Copyright: Ariel Huber / Case Design
Stoelontwerpen
Copyright: Site Practice (links) en Casegoods (rechts)
Deurklinkontwerp voor Americano, een restaurant in Kala Ghoda
Copyright: Site Practice
Hennephof, 81 sociale huurwoningen in Nijmegen
Copyright: Site Practice
Hennephof, 81 sociale huurwoningen in Nijmegen
Copyright: Site Practice
Hennepveld
Copyright: Site Practice
Productie van prefab kalkhennep-panelen in Groningen
Copyright: Site Practice
Woningbouw in Bernheze
Copyright: Site Practice
Twents landgoed
Copyright: Site Practice
Nieuwe Gezichten: 
Site Practice 
“We proberen alles te bekijken met een frisse blik. De dubbele culturele inbedding, in Nederland en India, helpt daar enorm bij. Je spiegelt sowieso die twee hele verschillende werelden al aan elkaar. En je moet voortdurend actief denken: waar ben ik nu, hoe werkt het hier en wat kan ik daarmee?” Aan het woord is Anne Geenen. Zij en David Schmidt zijn de oprichters van Site Practice, een jong bureau met vestigingen in Amsterdam en Mumbai. Nu tijdelijk met het zwaartepunt in Amsterdam, want door de lockdown lag in India de afgelopen maanden werkelijk alles stil. Vervelend natuurlijk, maar het bood wel de gelegenheid om heel geconcentreerd een innovatief en winnend prijsvraagvoorstel te maken voor een woongebouw in Nijmegen.
Tachtig appartementen, zo circulair en energiezuinig mogelijk maar wel binnen een strak budget, zo luidde de opgave van woningbouwcorporatie Talis. Een uitdaging die David en Anne graag aangingen en waarvoor ze een voorstel ontwikkelden dat op meerdere vlakken baanbrekend genoemd mag worden. David: “Dit soort open prijsvragen is zeldzaam in Nederland, en aangezien we de opgave écht relevant vonden, besloten we om er helemaal voor te gaan. Met succes!”
Het resultaat is bijzonder inspirerend en brengt alle thema’s in de architectuurvisie van Site Practice samen – een waar sleutelproject.

De omvangrijke maquette valt niet te missen in het voormalige klaslokaal waarin de Amsterdamse studio van Site Practice is gehuisvest. Hij geeft niet direct het revolutionaire karakter van het ontwerp prijs. De naam, ‘Hennephof’, doet dat daarentegen wel. “Voor ons was het duidelijk dat we circulariteit wilden bereiken door het liefst alle onderdelen van het gebouw biobased uit te voeren. Bovendien vonden we dat het streven naar duurzaamheid in dit project ook een duidelijk sociaal aspect zou moeten hebben,” legt David uit. De oplossing lag in beide gevallen in het nastreven van een zo groot mogelijke directheid, naar Indiaas voorbeeld. Anne: “In India bestaat er een direct verband tussen plaats, materiaal en technologie. Hout komt uit het plaatselijke bos, steen uit de plaatselijke groeve, alles wordt gedaan door lokale ambachtsmensen met ervaring in en begrip van tradities. In Nederland bestaat dat niet meer, misschien met uitzondering van onze baksteencultuur. We bouwen inmiddels vanuit een wereldwijde catalogus van bouwproducten. Wij wilden onderzoeken of dat ook anders kon. Het antwoord bleek ‘ja’ te zijn. Met hennep.”
Anne en David studeerden gelijktijdig aan de TU Delft. Tijdens een studiereis maakten ze kennis met India, wat Anne ertoe bracht om na haar studie terug te gaan. Aanvankelijk werkte ze voor Studio Mumbai, maar daarna werd ze partner bij het eveneens in Mumbai gevestigde Case Design. In die rol realiseerde ze verschillende projecten, waaronder een aantal interieurs en een reeks gebouwen voor een private ‘boarding school’ voor meisjes in Pune. David werkte in die jaren in Engeland voor 6a architects, toen nog een klein bureau, maar al behoorlijk in opmars. “Een niche-bureau, tamelijk Brits en heel ‘crafty’, met veel aandacht voor hoe je iets maakt,” volgens David. “Daar komt bij mij die gedeelde voorliefde voor materialiteit vandaan. Maar op een gegeven moment wil je toch zelf aan de knoppen zitten.” Zo ontstond in 2018 Site Practice, met David pendelend vanuit de Amsterdamse hub en Anne nog steeds grotendeels werkend vanuit de studio in Mumbai.
Nieuwe biobased bouwmethode
“Hennep groeit razendsnel en zuivert tegelijk de bodem. Voor de prijsvraag in Nijmegen waren we benieuwd of we de mogelijkheden van kalkhennep konden opschalen naar grotere projecten,” legt Anne uit. “Die materiaalcombinatie, hennep en kalk, wordt geperst tot gasbetonachtige prefab ele
menten met hele gunstige eigenschappen op het vlak van akoestiek, brandveiligheid, vochthuishouding en vooral thermische isolatie. Ideaal voor allerlei gebouwonderdelen, zoals gevels, woningscheidende wanden,en zelfs vloeren.” David vervolgt: “Het is een prachtig materiaal, dat je heel direct kunt toepassen, zonder allerlei folies en andere complicerende en milieuvervuilende extra lagen. Je kunt er alleen niet heel hoog mee stapelen, zoals dat met beton wel kan. Dat hebben we opgelost door een slimme combinatie met houtskeletbouw. Eigenlijk vul je het houten skelet met kalkhennep als een soort van substituut voor beton. Daardoor voorkom je ook dat je te veel hout moet gebruiken, wat we in de huidige houtmanie op veel plekken verkeerd zien gaan.”

Een potentieel revolutionaire nieuwe bouwmethode dus. Hoe kom je daarop? “Op zich is kalkhennep niet nieuw,” legt David uit, “maar het bleef een beetje steken in die eco-huisjes-hoek. Gerrit Hiemstra heeft bijvoorbeeld een huis van kalkhennep, las ik laatst.” Hij grinnikt. “Maar het is ook logisch dat zoiets niet vanzelf onderdeel gaat uitmaken van het standaardrepertoire van de bouw. We moeten daarvoor nu echt een hele hoop pionierswerk verrichten. Maar we zijn ervan overtuigd dat het gaat lukken. Het is ongelooflijk lekker rechttoe-rechtaan bouwen. Dit is echt de toekomst.”
Was de opdrachtgever zich hiervan bewust toen hij het ontwerp tot winnaar uitriep? Anne betwijfelt het. “Nee, daar hebben ze vooralsnog een beetje de begrijpelijke neiging om alle onbekenden als risico af te prijzen en dan kom je er natuurlijk niet. Maar we werken stug door, dan zullen we ze wel weten te overtuigen. Vanuit het Stimuleringsfonds voor de Creatieve industrie hebben we nu ook een subsidie ontvangen voor de ontwikkeling van deze technologie, dus dat helpt ook. We zijn zelf absoluut overtuigd van de enorme waarde van deze technologie. Mocht Talis het niet aandurven, dan komen er zeker nieuwe kansen.”
De maquette lijkt een metalen gevel te suggereren. “Eh, nee.” zegt Anne. “Sowieso wisten we ten tijde van de prijsvraag nog niet wat die afwerking zou moeten zijn, maar het was bovendien tactiek. We wilden duidelijk maken dat wij duurzaamheid sowieso randvoorwaardelijk vinden in wat we doen, maar dat we niet de behoefte voelen om dat te onderstrepen met een soort van eco-esthetiek. Dat zou op die locatie ook volstrekt ongepast zijn. Inmiddels weten we welke kant we op willen.” David toont een intrigerend mooi monster van een soort golfplaat: “Ook van hennep, gebonden met biohars – totaal biobased! Het wordt in de auto-industrie al volop gebruikt. Meestal in dashboards, maar bij een BMW i3 bijvoorbeeld ook al in de carrosserie.”
Sociale klushuurwoningen
“Materialiteit is dus de ene kant van de duurzaamheidfilosofie, maar het realiseren van sociale cohesie vonden we zeker zo belangrijk,” roept David in herinnering. “Elke verdieping telt twaalf appartementen, dat is een klein straatje. Zo hebben we de gemeenschappelijke ruimte ook daadwerkelijk vormgegeven; een beetje overgedimensioneerd en met loggia’s. Bovenop het gebouw zit bovendien een gemeenschappelijke tuin, en in de plint zit een werkplaats voor alle bewoners en mensen uit de buurt.” Een werkplaats? Anne licht toe: “We maken klushuurwoningen, met alleen een sanitairblokje en een keuken erin. Bewoners kunnen dan zelf hun ideale indeling bepalen en realiseren. De opdrachtgever stelt iedereen daarvoor een
klein budget ter beschikking en geeft toegang tot tweedehands bouwmaterialen van andere projecten.” David vult aan: “En heel pragmatisch zit er ook weer een vorm van die Indiaas geïnspireerde directheid in: als ik een deur teken, dan kost die met alle opslagen en verzekeringen en andere bijkomende kosten meteen honderden euro’s. Die bewoner haalt straks bij de Gamma voor drie tientjes ook een prima deur. Dat is snel verdiend.”

Maar belangrijker zijn de sociale aspecten van deze ontwerpbeslissing. Die levert om te beginnen een belangrijke vorm van gelijkwaardigheid op, vindt David: “Zo heb je ook als bewoner van een sociale huurwoning de gelegenheid om persoonlijke woonwensen te realiseren. En er zijn op het sociale vlak nog meer voordelen,” vervolgt hij. “We willen bereiken dat bewoners zich rondom dat klussen met elkaar verbinden. Door het gebruik van de werkplaats, bijvoorbeeld, maar ook door samen te proberen om inkoopvoordelen te realiseren. Zo draagt het architectonische concept bij aan de vorming van een community. Daardoor zullen mensen er met meer plezier en langer wonen,” verwacht hij. Architectuur met een nadrukkelijk sociale opdracht dus? “Zeker!” vervolgt David. “Daar geloof ik heilig in. Ik zie het als een integraal onderdeel van onze missie.”
Een plek voor jonge dak- en thuislozen
Diezelfde maatschappelijke betrokkenheid spreekt ook uit een ander project waar het bureau momenteel aan werkt. Anne: “Voor het Ministerie van VWS, en opnieuw met steun van het Stimuleringsfonds, doen we nu een onderzoeksproject naar nieuwe woonvormen voor jonge dak- en thuislozen, samen met de landschapsarchitecten van Le Far West en de designers van Studio Makkink & Bey. Het heet ‘Woontuinen’ en gaat over het maken van een thuis, met bestaande plekken en gemeenschappen als vertrekpunt. We kijken hoe we kleine woningen kunnen koppelen aan tuine
n of erven die al onderdeel uitmaken van bestaande sociale netwerken. Denk bijvoorbeeld aan de omgevingen van sportclubs. We onderzoeken hoe we die in combinatie met andere buurtvoorzieningen en woningen kunnen laten uitgroeien tot volwaardige buurtjes, ook ten gunste van de wijken eromheen.”

Leidt dat tot een soort tiny houses? “Nee zeker niet! Of nog erger: containerwoningen!” roept David vol afkeer. “Nee! Die vreselijke weggemoffelde dozen op marginale plekken, verschrikkelijk. Deze jongeren hebben juist behoefte aan verankering, een echte band met een echte, levende plek. Om die op te bergen in een transportmiddel is gewoon té wrang.” Anne blijft koel: “We zijn nu bezig met visualisaties, en daar gaan we komend jaar de boer mee op. We merken dat het vooral ook een kwestie van organiseren is. Niet iedereen heeft daar talent voor, en als je dat al hebt, dan vraagt het bovendien om een energie die gewoon niet op te brengen is als je als dakloze jongere in de overlevingsmodus staat. Wij kunnen en willen daarbij helpen.”
Maar
er staat nog meer op stapel: een woningbouwproject in het Brabantse Bernheze, bijvoorbeeld, en een landhuis met bijgebouwen op een Twents landgoed. “Het totaal tegenovergestelde van sociale huurwoningen,” lijkt David zich te willen verontschuldigen. Anne blijft opnieuw koel: “Daar heb ik geen moeite mee. In zo’n project onderzoeken we weer andere dingen. Zoals de relatie met het Twentse coulisselandschap bijvoorbeeld.” David: “Klopt. En ook deze opdrachtgever staat open voor bouwen met lokale materialen, dus dat levert ongetwijfeld weer nieuwe inzichten op.”

Architectuur vanuit sociale betrokkenheid en een op lokale kansen gebaseerde interesse voor duurzaamheid, met allerlei vormen van directheid als rode draad. Mag ik het zo samenvatten? Anne: “Ja, dat komt behoorlijk in de richting. En dat kan dus van alles zijn, zowel in India als in Nederland.” David: “Juist die afwisseling en kruisbestuiving zorgen voor verse inspiratie in elk nieuw project. Zo zouden we ook graag nog een keer in een Nederlands project de rol van hoofdaannemer op ons willen nemen, zoals we dat in India al wel hebben gedaan.” Anne kijkt een beetje zorgelijk: “Eerst binnenkort maar eens terug naar Mumbai om te kijken hoe de zaken ervoor staan. Alles is daar stilgevallen door corona, al heb ik goede hoop dat de Indiase directheid zich ook zal vertalen in een grote veerkracht. Juist in deze tijd valt er in India ongetwijfeld weer van alles te leren.”
In ‘Nieuwe Gezichten’ onderzoekt architect Joost Ector door middel van een reeks interviews hoe een nieuwe generatie architecten invulling geeft aan hun vak. Wat voor architectuur willen deze architecten realiseren, hoe richten ze hun praktijk in, wat voor wereld hebben zij voor ogen? Ken je een startend architectenbureau dat wat jou betreft in deze serie niet mag ontbreken, stuur jouw tip dan naar redactie@architectenweb.nl.

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde evenementen

Andere nieuwsberichten

De Zwarte Hond is Architect van het Jaar 2024

Gisteren, 22:45

Stadhuis Den Helder bekroond tot Publiek gebouw van het Jaar 2024

Gisteren, 22:30

De Cabanon uitgeroepen tot Interieur van het Jaar 2024

Gisteren, 22:15

Universitair Centrum Psychiatrie UMCG bekroond als Zorggebouw van het Jaar 2024

Gisteren, 22:00

Kamer wil dat hoger beroep bij bouwzaken duurder wordt

Gisteren, 10:15

Als laatste provincie raakt ook in Zuid-Holland het stroomnet vol

5 november, 1:37

Ombouwen voormalige kantoorpanden levert minder woningen op

5 november, 11:05

Jorritsma vond het vreemd dat Floriade geen coronasteun kreeg

4 november, 3:23

'Raad van State geeft voorrang aan zaken over woningbouw'

4 november, 9:41

Heijmans profiteert andermaal van grote vraag naar woningen

1 november, 3:16
Joost EctorArchitect
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
EeStairs | Design trappen - Balustrade - Ontwerp en constructie
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
AGC Nederland Holding B.V.
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
Foreco Houtproducten
Wienerberger B.V.
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux  B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf Ceiling Solutions B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Plastica Groep
Holonite B.V.
FALK®
Tata Steel Colorcoat®
© 2002 - 2024 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan