Het bestaande gebouw

Van gebouw naar stedelijk gebied met publieke ruimte

Van gebouw naar stedelijk gebied

Axonometrie Fritz District

Fritz District, model

Diagram

Masterplan

Doorsnede

Maquette. © Site Practice, ZUS[Zones Urbaines Sensibles], Pool Architekten, Robertneun, MAD arkitekten

Site Practice + ZUS presenteert voorlopig ontwerp Fritz District München

25 juli 2023, 12:49

De bureaus Site Practice en ZUS presenteren het voorlopig ontwerp voor het Fritz District in München. Een kolossaal, leegstaand kantoorgebouw wordt getransformeerd tot een stadswijk uit negen gebouwen en een gevarieerde openbare ruimte; Pool Architekten, Robertneun en MAD Arkitekter ontwerpen een deel van de gebouwen.

Het team Site Practice + ZUS won eind vorig jaar de competitie, uitgeschreven door Hines Real Estate en de stad München, voor de transformatie en uitbreiding van het gesloten kantoorgebouw uit de jaren 70 van de vorige eeuw. Het afgelopen half jaar hebben de bureaus in nauwe samenwerking met de architecten van Pool Architekten (Zürich), Robertneun (Berlijn) en MAD Arkitekter (Oslo) en adviseurs en experts van de stad München het winnende ontwerp verder uitgewerkt.

Gemengd stedelijk gebied
Het ontwerp biedt een strategie om het monolithische kantoorgebouw om te vormen tot een multifunctioneel en stedelijk gebied van zo’n 75.000 m², het Fritz District. Door het bestaande gebouw zorgvuldig op te knippen, waarbij zo min mogelijk wordt gesloopt, ontstaan zeven gebouwen. Deze worden opgedikt en uitgebreid tot volumes die aan de hedendaagse wensen en eisen voldoen.

Aan dit ensemble voegen de architecten twee nieuwe gebouwen toe. Het resultaat is een gevarieerde compositie van negen individuele gebouwen, pleinen, steegjes, hoven, parkjes en (dak)terrassen. De ontstane diversiteit en veelvormigheid maakt een uiteenlopend programma mogelijk, aldus Site Practice + ZUS.

Met zijn hoogstedelijke dichtheid draagt het Fritz District bij aan de revitalisering van Neuperlach, een grootschalige stadsuitbreiding uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Fritz District moet levendigheid brengen aan de stadsboulevard die aan de oostzijde is gepland. Hier komt ook de toegang tot een centrale fietsparkeergarage. Aan de noordzijde anticipeert het project op het afschalen van de autosnelweg, zodat daar een sportpark kan komen.

Publieke ruimte
Vijf hoven bepalen in belangrijke mate de publieke ruimte; ze stellen daarbij elk een ander aspect van het district centraal, leggen de ontwerpers uit. In het hart ligt het ‘marktplein’ met daaraan beschutte terrassen. Daarnaast ligt het ‘besloten hof’ dat plek biedt voor natuur en spel. In combinatie met de oostelijke entree tot het district biedt het ‘makersplein’ ruimte voor lokale economie.

In het noorden bevinden zich het ‘geheime hof’ en het ‘cultuurhof’, waar respectievelijk ruimte is voor stadsnatuur en activiteiten zoals een buitenbioscoop. Een stelsel van stegen en doorsteken verbinden de hoven.

De plinten van alle negen gebouwen zorgen voor het levendige karakter van de stedelijke microkosmos en bieden bijvoorbeeld ruimte aan al aanwezige, succesvolle initiatieven, zoals de Community Kitchen. Alle gebouwen staan met een arcade in de publieke ruimte, hetgeen zorgt voor een geleidelijke overgang tussen buiten en binnen.

Herbestemming en herkenbaarheid
Naast het maximaal hergebruiken van het bestaande gebouw wil het ontwerpteam alle aanwezige materialen, zoals de bestaande natuurstenen gevelplaten en kozijnen, een herbestemming in het nieuwe district geven. Alle nieuw-, aan- en opbouw wordt gerealiseerd in hybride houtconstructies, vertelt Site Practice + ZUS, wat de CO2-voetafdruk verder verkleint.

Het collectief van architecten heeft gezamenlijk een catalogus ontwikkeld met de belangrijkste materialen en kenmerken van het voormalige kantoorgebouw. Hieruit putten ze voor de verschillende gebouwontwerpen. In intensieve samenwerking – en geïnspireerd door Bauhaus – hebben de bureaus gezocht naar een taal die recht doet aan de oorspronkelijke architectuur, vertelt het team.

Elk gebouw ontleent zijn vormtaal en stramien aan het bestaande complex – inclusief de kenmerkende 45 graden-hoek. Door zowel vanuit de individuele gebouwen als vanuit het district als geheel te ontwerpen, vormt zich een hechte compositie: een samenhangende ‘familie van gebouwen’. De gebouwen zijn zodanig verdeeld over de betrokken bureaus, dat er een mix ontstond tussen de verschillende ‘ontwerpdialecten’.

Fritz
Ieder gebouw heeft de naam Fritz met een nummer gekregen. Het masterplan, de publieke ruimte en Fritz 1, 6, 9 zijn door Site Practice + ZUS ontworpen. Fritz 2 en 4 zijn een ontwerp van Robertneun, MAD Arkitekter ontwierp Fritz 3 en 5 en Pool Architekten tekenden voor Fritz 7-8.

Fritz 1 is het hoekgebouw aan de boulevard. Het ontwerp is geënt op de bestaande C-vormige kantoorvleugel, voorzien van een optopping en een toevoeging in de vorm van een gedraaide kubus. Door de plint van het gebouw naar het zuiden op te dikken, ontstaan er makersruimten voor lokale ondernemers met daarboven een groot groen dakpark voor de bewoners. Op de hoek is een kinderdagverblijf gepland met daarboven woningen. Het geheel is gevouwen rondom een groen hof.

Aan de loopbrug die het district verbindt met het centrum van Neuperlach ligt het poortgebouw Fritz 2. In de plint van dit nieuwe houten woongebouw ligt de entree voor de centrale parkeergarage en een ‘mobilityshop’. Naast de grote trap met waterplein ligt de entree tot de woningen in het gebouw. Het ontwerp speelt met de 45 graden door de plattegronden en buitenruimten te draaien en creëert zo een karakteristiek gevelbeeld.

Fritz 3, 4 en 5
De reeds aanwezige Community Kitchen krijgt een nieuwe plek in Fritz 3 en daarmee een centraal karakter. De ligging aan de Neuperline, de opgetilde brugverbinding, geeft de plint een rondom publiek karakter. Veel van het bestaande gebouw blijft leesbaar in het volume en ook de houten optopping herinterpreteert het stramien van het oorspronkelijke gebouw. Op de lagere verdiepingen komen werkruimten, daarboven liggen woningen met weids uitzicht.

Aan de noordzijde bevindt zich Fritz 4, een kantoorgebouw als tweede poortgebouw. Krachtig overhellend maakt het een verwelkomend gebaar. In de plint is ruimte voor sportfaciliteiten, waarmee het pand aansluit op het geplande sportpark aan de noordzijde. Samen met Fritz 5 en 6 dient dit kantoorgebouw eveneens als geluidsscherm voor de noordelijk gelegen snelweg.

Fritz 5 maakt een sterke verbinding met het ‘cultuurhof’ doordat de entree is gecombineerd met een tribune. Hier kunnen bewoners en bezoekers kijken naar optredens in het hof. Kenmerkend voor het pand zijn de gekartelde gevel met groene kozijnen en het getrapte dak, dat met verschillende terrassen zicht biedt op de nabijgelegen Alpen. Het gebouw, gesitueerd tussen hogere volumes, kent hoofdzakelijk een kantoorprogramma.

Fritz 6, 7 en 8
Op de noordoostelijke hoek van het district vormt Fritz 6 een hoogteaccent. Het nieuwe gebouw bestaat uit twee in elkaar geschoven volumes die de draai van het gehele complex verbeelden, aldus het ontwerpteam. Het volume medieert tussen de ruimte aan de noordzijde ten gunste van de bestaande bomen en de ruimte voor het ‘geheime hof’. Dit kantoorgebouw wordt volledig gebouwd in hout, waarbij de constructie herkenbaar wordt in de gevelcompositie.

De twee voormalige kantoorvleugels, die Fritz 7 en 8 gaan vormen, worden verbonden door de toevoeging van een grote balk over het gebouw. Hierdoor ontstaat aan de oostkant tevens een grootse entree naar het district. De verschillende volumes bieden plek aan uiteenlopende woonvormen; in de plint is ruimte voor ondernemers, aansluitend op het ‘makershof’. Op het dak bevinden zich collectieve sport- en zwemvoorzieningen.

Fritz 9: cultureel hart
In het hart van het district ligt Fritz 9. De vrijgelegde circulatiekern van het voormalige kantorencomplex krijgt een culturele bestemming en biedt als driedimensionale publieke ruimte onderdak aan reeds aanwezige en nieuwe lokale initiatieven. Een externe circulatie maakt het gebouw van alle kanten beleefbaar.

De semi-geklimatiseerde buitenruimte wordt afgewisseld met eenheden voor de vestiging van start-ups en wijkvoorzieningen. De begane grond krijgt een dubbelhoog plafond als onderdeel van de publieke ruimte, terwijl op het dak een klein theater met een terras is voorzien.

Trefwoorden

herbestemming transformatie pool architekten mad arkitekter fritz district kantoorgebouw zus münchen zus [zones urbaines sensibles] site practice robertneun duitsland

1	EGM architecten over uitwerking ontwerp Fenix: “Het was echt teamwork” woensdag, 16 juli
2	ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven woensdag, 16 juli
3	CO2-gestuurd ontwerpen is efficiënt ontwerpen. Levert dat ruimtelijk nog wat op? Jazeker! dinsdag, 15 juli
4	Amsterdam bouwt nieuwe Jaap Eden IJshal dinsdag, 15 juli
5	Oud bankgebouw in Bladel getransformeerd tot cultureel centrum Bruis woensdag, 16 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

Site Practice en ZUS winnen prijsvraag Fritz District in München

27 januari 2023

Bouw 115 energieneutrale woningen in Leidsche Rijn Centrum gestart

5 april 2023

UNStudio realiseert appartementen met schuivende wanden en meubels

13 juni 2024

Plan Sample gekozen voor blokken met 357 woningen Buiksloterham

27 maart 2023

Team met ZUS, FARO en Juli wint tender woningbouw Fortunapark

16 maart 2023

Ontwerpers herontwikkeling GGD-cluster Baankwartier Rotterdam bekend

6 februari 2023

Bouw natuurinclusief project De Juffer in Pijnacker gestart

10 april 2024

Stichting Fietsklim en ZUS onthullen ontwerp voor kunstmatige beklimming

1 februari 2023

Duitse woningnood zet door, opnieuw minder bouwvergunningen

18 juni 2024

Team Ballast Nedam Development wint tender eerste woningbouw Strandeiland

1 februari 2023

Raad van State verwerpt bezwaren tegen woontorens op Stationsplein Eindhoven

26 januari 2023

Site Practice wint Next Step Award 2022

4 november 2022

‘Onze gezamenlijke denk- en verbeeldingskracht zijn harder nodig dan ooit’

29 juni 2022

Nieuwe Gezichten: Site Practice

18 februari 2021

Openingslezing Rotterdam Architectuur Maand voor Elma van Boxel

27 mei 2024

Site Practice wint competitie met woongebouw in hout en kalkhennep

23 september 2020

Nijmegen kiest voor plan Stadgoed DUUX van ZUS en Koschuch Architects

28 mei

Team Provast wint tender Amsterdam Muyskenkwartier met woonproject Hoeksteen

23 april

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Architectenweb Sportzomer: paardrijden is voor Marlies Rohmer de ultieme vorm van samenwerken

42 minuten geleden

“Juist die IJslandse paarden staan nog redelijk dicht bij de natuur, groeien op in kuddes en kunnen behoorlijk eigenwijs zijn – dat is het leuke eraan!”

Stedenbouwkundig structuurontwerp voor Blok III in Sloterdijk I Zuid goedgekeurd

18 juli, 1:30

In opdracht van een breed scala aan eigenaren zoals SBI Development, Bun Projectontwikkeling en AM Gebiedsontwikkeling) heeft Scope Spatial Strategy het stedenbouwkundig structuurontwerp van Blok III binnen Sloterdijk I Zuid ontwikkeld.

VORM ontwikkelt laatste twee kavels Eenhoorngebied Amsterdam

17 juli, 2:24

Op de kavels worden onder de projectnaam Portico twee bouwblokken met in totaal 88 woningen gerealiseerd. Marcel Lok_Architect en Studio Blad (landschap) zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.

Multifunctioneel gebouw Floating Gardens in Sloterdijk biedt plek aan woningen en een IKC

17 juli, 12:18

In het gebouw zijn 192 appartementen en een IKC ondergebracht. Het gebouw en de woningen zijn ontworpen door Orange Architects, Bureau Rowin Petersma ontwierp de ‘alles-in-één-school’.

Aanpak Zuid-Hollandse verkeersader kost tientallen miljoenen meer

Gisteren, 12:29

De reconstructie van de N211, een van de drukste provinciale wegen in Nederland, kost tientallen miljoenen euro's meer dan begroot.

Hermans kiest Schiermonnikoogroute voor stroomkabel naar Noordzee

18 juli, 11:09

Er moeten zware kabels door de Waddenzee komen om windenergie van de Noordzee aan land te brengen.

Hester Bijl wordt rector magnificus TU Delft

18 juli, 9:27

Bijl wordt de eerste vrouw die de technische universiteit in Delft gaat leiden.

Provincie komt bij BAM en SPIE uit voor onderhoud aan Zeelandbrug

17 juli, 1:39

Zeeland opende de aanbesteding in januari, maar geen partij meldde zich voor de klus.

Meerderheid Limburgers houdt rekening met nieuwe overstromingen

17 juli, 10:35

Bijna driekwart van de Limburgers denkt dat hun provincie de komende vijf jaar weer te maken krijgt met wateroverlast zoals overstromingen en stortbuien.