Joost Ector

De ultieme stagiair

2 maart 2021, 9:15

De avocado dook onlangs in twee nieuwsberichten op. Het eerste ging over de geëxplodeerde vraag naar de vruchten, het tweede ging over een mijlpaal in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. OpenAI, de mede door Elon Musk in 2015 opgerichte AI-denktank, heeft een tool ontwikkeld die in staat is nieuwe beelden te genereren op basis van tekstuele omschrijvingen. De doorbraak van die vertaalslag maakt Dall-E (zo heet de tool, een combinatie van verwijzingen naar de surrealist Dalí en het gevoelige robotje WALL-E uit de gelijknamige Pixar-film uit 2008) tot een grote sprong voorwaarts. Ter illustratie werd een voorbeeld gebruikt van beelden gegenereerd op basis van de tekst ‘een stoel in de vorm van een avocado’. In de beperkte trial-versie kun je zelf naar hartenlust experimenteren met andere combinaties. Je weet niet wat je ziet, laat staat dat je weet wat je ervan moet denken.

Het is moeilijk om met creatieven een goed gesprek te hebben over deze ontwikkelingen, merk ik steeds. De reacties zijn vrijwel zonder uitzondering negatief. Soms wordt die negativiteit ingegeven door een angst voor de toekomst, die ik nog het best verwoord zag als “My God, they’re coming for us!” in de comments bij een online artikel over Dall-E. Deze houding leidt doorgaans tot struisvogelpolitiek. Aan de andere kant is soms juist sprake van een overmatig zelfbewustzijn, dat leidt tot het stellige vertrouwen dat creativiteit iets zodanig diep menselijks is dat AI er tot het einde der tijden een puntje aan zal kunnen zuigen. Beide reacties staan haaks op de verplicht positieve toekomstbeelden van de Tech-goeroes, die deze ontwikkelingen marketen als de ‘democratisering van de creativiteit’, ofwel: straks kan iedereen ontwerpen. Dat gaat er bij de ontwerpersgemeenschap niet in.

Natuurlijk zijn (ook) creatieven – om Kloos te parafraseren – goden in het diepst van hun gedachten. Binnen dat geloof is het idee dat een machine die goddelijkheid zou kunnen evenaren in zichzelf al blasfemisch. Desondanks toch even een voorzichtige suggestie: waarom niet? Zou een kunstmatige intelligentie niet kunnen leren associëren, zelfs met de geavanceerde meervoudige paardensprongen waar we zelf het meest trots op zijn? En misschien is leren voelen inderdaad een stap te ver, maar leren begrijpen hoe onze menselijke gevoelens tot stand komen en wat daarvoor nodig is lijkt me niet bij voorbaat onhaalbaar. Een beetje psycholoog weet daar ook al aardig wat vanaf.

Laten we bovendien eerlijk zijn; niemand van ons scheidt op dagelijkse basis zuiver originele ideeën af. In de meeste gevallen zijn we bezig met het tweaken van bestaande modellen of principes. Alleen al het werken in een traditie, cultuur, mode of een andere code impliceert een omkadering. Een goed idee – origineel of niet – komt daarnaast zelden ineens in afgeronde vorm uit de lucht vallen. Meestal gaat er een vrij rommelig proces aan vooraf waarbij we zoeken en verkennen, proberen en mislukken, en moeten er nogal veel slechte ideeën aan de kant worden geschoven om uiteindelijk uit te komen bij een vondst.

Juist bij het genereren van al die slechte maar bijzonder behulpzame ideeën gaat onze nieuwe vriend en collega Dall-E ons binnenkort helpen. Hij begint als stagiair en wordt al gauw de ideale medewerker, die zonder morren in letterlijk no-time een eindeloze hoeveelheid beelden produceert van een theepot die eruitziet als een gletsjer, een pauw gemaakt van motorfiets (een daadwerkelijke optie in de testmodule), een villa met honderd dakkapellen of varianten voor een houten gevel in de stijl van Kropholler (ik noem maar wat). Geen vraag is hem te bar, hij zit niet in een box en hoeft er dus ook niet eerst uit. In het begin is vrijwel alles wat hij maakt volstrekt waanzinnig, spuuglelijk en waardeloos. Wel moeten we hem nageven: als we de tijd nemen om hem een beetje te begeleiden, luistert hij goed en leert hij vliegensvlug. En wij leren zelf ook. Steeds beter weten we wat we aan hem kunnen vragen en hoe we dat het beste kunnen doen.

Waarschijnlijk zullen we aanvankelijk ontkennen dat hij klusjes voor ons doet, want goddelijkheid blijft de basis van onze geloofwaardigheid. De collega’s die vol trots verkondigen dat ze al met hem samenwerken zal hoon ten deel vallen. De afvallige verraders. Gelukkig zijn we in al onze goddelijkheid verstandig genoeg om op tijd in te zien dat we uiteindelijk zullen (moeten?) toegeven, en dat we tot die tijd de achterstand zo klein mogelijk moeten zien te houden.

Het is nog te vroeg om te voorspellen of Dall-E zich van stagiair zal weten op te werken tot Pritzker Prize-winnaar. Of dat hij eigenhandig alle creativiteit zal uitroeien of voortijdig zal komen te overlijden. Dat is ook niet belangrijk nu. We hoeven niet te weten waar het eindigt om te kunnen zien dat het bijna gaat beginnen.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

artificial intelligence joost ector column dall-e openai ai

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	MVRDV en Mecanoo bij finalisten in architectuurcompetitie voor ‘landmark’ woensdag, 7 mei
3	Cityförster en Atelier Gram ontwerpen woontoren met collectieve voorzieningen voor Tirana woensdag, 7 mei
4	Architectenweb organiseert Avond met De Zwarte Hond woensdag, 7 mei
5	De Hemelse Tuin van Studio Valkenier is een veelzijdige stadslandbouwboerderij donderdag, 8 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Tussenconclusie

7 juni 2022

Computer says no

6 september 2022

Artificiële intelligentie en architectuur centraal in expositie ABC Haarlem

9 april 2024

Symposium over AI en de bouwsector bij hogeschool Windesheim

17 februari

2023 in tien columns door Joost Ector

25 december 2023

Architectuurkoning

2 mei 2023

Praise the Lord

6 juni 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

7 november 2023

5 december 2023

9 januari 2024

6 februari 2024

Hier is over nagedacht

5 maart 2024

Vergrijsd

2 april 2024

De ideale stad

7 mei 2024

Woontop

4 juni 2024

Een zekere mate van voortreffelijkheid

3 september 2024

1 oktober 2024

5 november 2024

3 december 2024

7 januari

Ontwerpen voor democratie

4 februari

4 maart

1 april

6 mei

2 februari 2021

5 januari 2021

1 december 2020

3 november 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

Ook maar een mens

1 september 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020

Kleine openbaringen

7 april 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Verleden voltooid

3 december 2019

Faust in Canada

5 november 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

De tweede helft

3 september 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

8 april 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Want ik geloof

5 maart 2019

Eenvoud

5 februari 2019

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Het eind van het begin

6 november 2018

Laat je niet gek maken

2 oktober 2018

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

4 september 2018

Genereuze Architectuur

5 juni 2018

Hoog tijd voor hout

1 mei 2018

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

De vergeten groente onder de deugden

6 maart 2018

Aantoonbare architectuur

6 februari 2018

Ik wens je een wild plan

9 januari 2018

De Leefbare Stad

5 december 2017

Smart

7 november 2017

Waarom springen we niet?

3 oktober 2017

Het moet weer eens gezegd

5 september 2017

Varkens

6 juni 2017

De geruststellende domheid van slimme systemen

2 mei 2017

De Zaak Naturalis

4 april 2017

De schijn van duurzaamheid bedriegt

7 maart 2017

Stoïcijnse Schoonheid

7 februari 2017

Tijdbom

10 januari 2017

Ruimte als instrument

6 december 2016

Inclusief is het nieuwe exclusief

1 november 2016

Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016

Geen Nazomerdagdroom

6 september 2016

Help

7 juni 2016

Opgaven scholenbouw centraal op congres Architectenweb

17 mei 2016

Omdat het kan!

3 mei 2016

Dit komt niet vanzelf goed

5 april 2016

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

1 maart 2016

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

4 mei 2021

1 juni 2021

7 september 2021

5 oktober 2021

2 november 2021

7 december 2021

4 januari 2022

1 februari 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Klein leed

3 mei 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Geen druppel

1 november 2022

Belgische toestanden

6 december 2022

2022 in tien columns door Joost Ector

27 december 2022

10 januari 2023

7 februari 2023

7 maart 2023

4 april 2023

5 september 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Hedwig Heinsman toont 3D-geprinte optoppingen tijdens Architectuurbiënnale Venetië

1 uur geleden

Gebouwen voorzien van een optopping uit 3D-geprint materiaal; kunstenaar en architect Hedwig Heinsman stelt het voor als een oplossing voor de urgente uitdagingen waarvoor steden zich gesteld zien.

Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties

3 uur geleden

Op bedrijventerrein Lage Weide, tussen het centrum en Leidsche Rijn, wil gemeente Utrecht een depot voor uiteenlopende collecties realiseren. DP6 architectuurstudio en De Unie Architecten ontwierpen een robuust, compact en energiezuinig gebouw.

EGM architecten weerspiegelt merkidentiteit The Magnum Ice Cream Company in interieur hoofdkantoor

Vandaag, 11:21

The Magnum Ice Cream Company, de verzelfstandigde voormalige ijsdivisie van Unilever, heeft een nieuw hoofdkantoor betrokken in de Amsterdamse Reguliersdwarsstraat.

Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd

Vandaag, 08:02

In de Rotterdamse wijk Pendrecht is het woongebouw Valckensteyn, met uitsluitend betaalbare huurwoningen, verrezen. Het gebouw is ontworpen door Powerhouse Company in opdracht van Woonstad Rotterdam.

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland: aanleg windmolens op land stokt

Vandaag, 12:03

Volgens de RVO is vorig jaar maar voor 127 megawatt aan windmolens bijgebouwd.

Sociale veiligheid TU Delft volgens peiling nog ver te zoeken

Gisteren, 17:20

Van de ruim vijfhonderd medewerkers die de vragenlijst invulden, zegt 43 procent in het afgelopen jaar grensoverschrijdend gedrag te hebben ervaren.

Nieuwe vertraging dreigt voor renovatie Binnenhof

Gisteren, 10:14

In een rapport over de verbouwing dat BBB-minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting) met de Tweede Kamer heeft gedeeld, staat een nieuw risico op vertraging door “spanning” tussen de planningen van aannemers en de totale planning.

Woningcorporaties dreigen met juridische stappen om kabinet aan afspraken te houden

8 mei, 4:20

Het bevriezen van de huren van sociale huurwoningen heeft grote gevolgen juist voor woningzoekenden en huurders, stelt vereniging voor woningcorporaties Aedes.