Joost Ector

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020, 9:45

Een al dan niet intelligente lockdown ingaan is makkelijker dan er weer uit komen, blijkt nu. Dit virus zal niet meer verdwijnen en tot er vaccins en geneesmiddelen zijn is controleren het hoogst haalbare. Intussen kunnen we ons afvragen wat we willen leren van het leven tijdens deze pandemie. Maar ook: hoe we kunnen voorkomen dat de slecht gekozen woorden ‘het nieuwe normaal’ zullen zorgen voor blijvende schade. Aangericht met ontwerpers als medeplichtigen.

Nu we inmiddels voor de achtste week netjes thuiszitten is de prangende vraag: wanneer en vooral hoe pakken we de draad weer op? Gelukkig kunnen we digitaal communiceren, hebben we Netflix en worden de schappen van de slijterij vlot bijgevuld. Maar praten tegen ‘echte’ mensen blijft toch warmer, een avondje uit blijkt niet voor niets zo te heten en niet primair om de film te draaien, en een biertje smaakt anders op een terrasje dan op je balkon. Het lockdown-leven went, maar is geen redelijk alternatief. De conclusie: we hebben elkaar nodig om onszelf te zijn.

De anderhalvemetereconomie heet vooralsnog het licht aan het eind van de tunnel te zijn. Wanneer we maar voldoende afstand houden tot elkaar kunnen we weer door met samenleven. Dat blijkt nog helemaal niet zo simpel te zijn; de benodigde ruimte is – zowel ruimtelijk als economisch – op veel plekken simpelweg niet aanwezig. Gelukkig zijn er dan ontwerpers. Van alles hebben we inmiddels langs zien komen: restaurants waarin elk tafeltje zich in een eigen bubble bevindt, markten met verplichte circuits in de vorm van efficiënte flowcharts en treininterieurs die met behulp van het wondermiddel plexiglas volledig verhokt zijn. Waar het echt niet lukt om die anderhalve meter te vinden zijn er slimme wearables, zoals transparante integraalhelm-achtige theatermaskers die in een ongelukkige reversal of fortune de Griekse tragedie van het podium naar de zaal verplaatsen. En vergeet de mondkapjes niet: die worden dit najaar hét nieuwe modebeeld. En het mooie van al deze ideeën is, zo lees ik in meer dan één toelichting, dat ze meteen ook kunnen helpen om in de toekomst soortgelijke crisissituaties te voorkomen!

Natuurlijk willen ontwerpers ontwerpen en helpen om problemen op te lossen. Een paar jaar geleden presenteerden Nederlandse architecten trots dé oplossing voor de borderwall van Donald Trump. Een prachtig en slim ontwerp dat zo duurzaam was volgehangen met zonnepanelen dat het in een klap een eind maakte aan de discussie wie er voor de kosten zouden moeten opdraaien: deze fraaie muur zou zichzelf terugbetalen! Het idee haalde de wereldpers, schijnbaar zonder dat het daarom te doen was. Het leek eerder een eruptie van creatieve energie die op Gilles de la Tourette-achtige wijze voor zijn beurt had gepraat, met als resultaat een goed idee voor een foute zaak. Soms wordt de oplossing onderdeel van het probleem.

Mensen zijn doorgaans slecht in het omgaan met risico’s, zo weten we bijvoorbeeld uit (of ondanks?) de bestseller Thinking Fast and Slow van Daniel Kahneman. De natuurlijke menselijke neiging is om te proberen risico’s volledig uit te sluiten in plaats van ermee proberen te leven. Beter zou het zijn om eerst grondig te berekenen hoe de prijs van mitigeren – als dat al volledig mogelijk is – zich verhoudt tot de mogelijke schade en de kans dat deze optreedt. Om die berekening in dit geval te kunnen maken moet op een aantal aspecten waarde worden toegekend, en ook dat doet de massa doorgaans op gevoel. Zo wordt de waarde van een mensenleven vanzelf onschatbaar en komt bewegingsvrijheid er doorgaans (net als privacy) bekaaid vanaf. Tel daarbij op hoe we onze politici en bestuurders snoeihard afstraffen bij de minste of geringste ‘foute’ inschatting (ook weer naar het oordeel van de massa) en je begrijpt waarom de verantwoordelijkheid voor het versoepelen of loslaten van maatregelen bijna niet te dragen is.

Daarom word ik zenuwachtig van al die ongetwijfeld goedbedoelde slimme oplossingen die ons, tevergeefs natuurlijk, een virusvrije toekomst voorspiegelen. Ik ben er nog niet aan toe om me neer te leggen bij een nieuwe veilige wereld die isolatie als uitgangspunt neemt. Waarin de lift uitsluitend nog toegankelijk is met een mondmasker, waarin we alleen nog ingeseald naar het theater of een feestje kunnen en waarin onze veilige en efficiënte anderhalvemeterkantoren (waarin we om ruimte en kosten te besparen alleen nog samenkomen als het echt nodig is) het schouderklopje definitief bij het grofvuil is gezet. Voordat we overijverig onze steden herontwerpen moeten we eerst eens nadenken en praten over de vraag wat we eigenlijk normaal willen vinden. Wat verstaan we onder samenleven en welke prijs zijn we bereid daarvoor te betalen? Hoe willen we dat veiligheid en menselijkheid zich tot elkaar verhouden?

Hopelijk suggereert ‘het nieuwe normaal’ niet dat die keus al voor ons is gemaakt en gaat het gewoon om een domme maar goed in het gehoor liggende verspreking van iemand die eigenlijk het inderdaad minder lekker bekkende ‘tijdelijke uitzonderingssituatie’ bedoelde. En hopelijk maakt de ontwerpersgemeenschap niet dezelfde fout, waardoor we straks – als we eenmaal uit onze woningen zijn bevrijd – voorgoed opgesloten zitten in een toekomst van smetvrees en afstandelijkheid.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector anderhalve-meter-samenleving coronacrisis coronavirus anderhalvemetersamenleving column

1	College Rotterdam stelt gebiedsambitiedocument Hart van Overschie vast vrijdag, 2 mei
2	MVRDV en Mecanoo bij finalisten in architectuurcompetitie voor ‘landmark’ woensdag, 7 mei
3	Tijdelijke remise Museumtramlijn Amsterdam met verrassende ornamentiek dinsdag, 6 mei
4	Evenwichtige woonomgeving op voormalig fabrieksterrein Van Besouw Goirle dinsdag, 6 mei
5	Cityförster en Atelier Gram ontwerpen woontoren met collectieve voorzieningen voor Tirana woensdag, 7 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Tussenconclusie

7 juni 2022

2023 in tien columns door Joost Ector

25 december 2023

Architectuurkoning

2 mei 2023

Praise the Lord

6 juni 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

Plat

7 november 2023

Thuisloos

5 december 2023

Even ontspannen

9 januari 2024

Hier is over nagedacht

5 maart 2024

Vergrijsd

2 april 2024

De ideale stad

7 mei 2024

Woontop

4 juni 2024

Een zekere mate van voortreffelijkheid

3 september 2024

1 oktober 2024

5 november 2024

3 december 2024

7 januari

Ontwerpen voor democratie

4 februari

4 maart

1 april

6 mei

7 april 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Verleden voltooid

3 december 2019

Faust in Canada

5 november 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

De tweede helft

3 september 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

Nieuwe partners en stek voor Ector Hoogstad Architecten

8 mei 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Want ik geloof

5 maart 2019

Eenvoud

5 februari 2019

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Het eind van het begin

6 november 2018

Laat je niet gek maken

2 oktober 2018

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

4 september 2018

Genereuze Architectuur

5 juni 2018

Hoog tijd voor hout

1 mei 2018

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

De vergeten groente onder de deugden

6 maart 2018

Aantoonbare architectuur

6 februari 2018

Ik wens je een wild plan

9 januari 2018

De Leefbare Stad

5 december 2017

Smart

7 november 2017

Waarom springen we niet?

3 oktober 2017

Het moet weer eens gezegd

5 september 2017

Varkens

6 juni 2017

De geruststellende domheid van slimme systemen

2 mei 2017

De Zaak Naturalis

4 april 2017

De schijn van duurzaamheid bedriegt

7 maart 2017

Stoïcijnse Schoonheid

7 februari 2017

Tijdbom

10 januari 2017

Inclusief is het nieuwe exclusief

1 november 2016

Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016

Help

7 juni 2016

Omdat het kan!

3 mei 2016

Dit komt niet vanzelf goed

5 april 2016

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

1 maart 2016

Fantastic Voyage

2 februari 2016

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

Architect bedenkt ‘knuffelscherm’ om dierbaren te kunnen omhelzen

6 mei 2020

'Dashboard' maakt inzichtelijk of steden berekend zijn op afstandsregels

14 mei 2020

Planbureaus willen af van begrip anderhalvemetersamenleving

28 mei 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

Video: hoe maken we onze steden pandemieproof?

29 juni 2020

Rotterdam komt met app die drukte in stad meet

26 augustus 2020

Ook maar een mens

1 september 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

3 november 2020

1 december 2020

5 januari 2021

2 februari 2021

2 maart 2021

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

4 mei 2021

1 juni 2021

7 september 2021

5 oktober 2021

7 december 2021

2021 in tien columns door Joost Ector

27 december 2021

Een zorg minder

4 januari 2022

Hoofdletter A

1 februari 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Klein leed

3 mei 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Geen druppel

1 november 2022

Belgische toestanden

6 december 2022

2022 in tien columns door Joost Ector

27 december 2022

10 januari 2023

7 februari 2023

7 maart 2023

4 april 2023

6 februari 2024

5 september 2023

6 september 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Video: het MIX-paviljoen in zijn groene omgeving

Gisteren, 15:24

Het omliggende landschap maakte integraal deel uit van het ontwerp, dat MIX architectuur voor zijn kantoor maakte. Na een paar jaar begint dat landschap te groeien en bloeien; Stijn Poelstra legde het paviljoen met landschap vast in een video.

De Hemelse Tuin van Studio Valkenier is een veelzijdige stadslandbouwboerderij

Gisteren, 13:41

In Amsterdam-Oost heeft Studio Valkenier een voormalige kinderboerderij getransformeerd tot een educatieve, duurzame en inclusieve stadslandbouwboerderij voor iedereen : De Hemelse Tuin.

Gevel Sombra-paviljoen door MVRDV beweegt mee met de zon

Gisteren, 10:51

Op de tentoonstelling Time Space Existence in Venetië opent zaterdag het Sombra-paviljoen. De gevel van het door MVRDV ontworpen paviljoen beweegt mee met de zon; de panelen openen of sluiten zich afhankelijk van de stand van het hemellichaam.

Het Nederlands paviljoen in Venetië als inclusieve sportbar

Gisteren, 10:16

Hoe kan architectuur sociale normen uitdagen en ruimten creëren voor nieuwe vormen van samenleven? Dat is de vraag die het Nieuwe Instituut stelt met ‘Sidelined: A Space to Rethink Togetherness’, de inzending voor de Architectuurbiënnale in Venetië.

Woningcorporaties dreigen met juridische stappen om kabinet aan afspraken te houden

Gisteren, 16:20

Het bevriezen van de huren van sociale huurwoningen heeft grote gevolgen juist voor woningzoekenden en huurders, stelt vereniging voor woningcorporaties Aedes.

Kamernet: studentenkamer is ruim zes procent duurder dan vorig jaar

Gisteren, 12:27

Amsterdam is de duurste studentenstad om in te wonen.

Herstel ‘onveilige’ vloer waterschapskantoor kost ruim tien miljoen

Gisteren, 11:24

Het Waterschap Rijn en IJssel heeft besloten alle vloeren van het hoofdkantoor in Doetinchem te renoveren, omdat ze onveilig zouden zijn.

Nationale Parken: kabinet laat ons vallen met schrappen financiering

7 mei, 4:18

De Nationale Parken vinden dat het kabinet “alle grenzen van redelijkheid en fatsoen overschrijdt” door de financiële bijdrage vrijwel volledig in te trekken.

Aedes: zo’n 140 corporaties schrappen investeringen

6 mei, 4:59

Meer dan de helft van de woningcorporaties moet een deel van de investeringen schrappen als gevolg van de huurbevriezing die het kabinet heeft aangekondigd. Dat verwacht corporatiekoepel Aedes.