Joost Ector

Praise the Lord

6 juni, 9:00

Vraag architectuurliefhebbers naar dé must see architectuurtentoonstelling van deze zomer en het antwoord zal waarschijnlijk zijn: de architectuurbiënnale in Venetië. Ik zal ze niet tegenspreken, want ik ben er dit keer zelf niet geweest. Wel liggen er Thalys-tickets klaar om over anderhalve week in het Centre Pompidou de grote retrospectief over Norman Foster te bezoeken. Slechts tot begin augustus te zien, dus alweer afgelopen na de zomerstop van deze column. Daarom alvast wat overwegingen vooraf.

Ter voorbereiding trakteerde ik mezelf op de net bij Taschen verschenen nieuwe ‘definitieve’ monografie, vooralsnog alleen in XL-formaat uitgebracht. Boek en tentoonstelling hebben hun buitengewone proporties gemeen. Meer dan 2000m² beslaat de expositie, de grootste die het Centre Pompidou ooit aan een levende architect wijdde. De tweedelige monografie (getiteld ‘Works’ en ‘Networks’) telt in totaal 1064 pagina’s, weegt inclusief cassette 11,3 kilo en doet daarmee de koffietafel zuchten.

Beide kwamen tot stand in nauwe samenwerking met de Norman Foster Foundation en Lord Foster of Thames Bank himself. Zijn het ultieme pogingen van de inmiddels 87-jarige om – nu hij nog opmerkelijk vitaal is – de beeldvorming rond zijn erfgoed op een beslissende manier te bepalen? Zelf zegt hij daarover in de New York Times: “I’m excited about the future. […] I leave the past to other people.”

Toch zou die reflex begrijpelijk zijn. De voorbije jaren is de kritiek op Foster + Partners gestaag gegroeid. Want hoewel het bureau claimt altijd tot de voorhoede van duurzaamheidsdenkers te hebben behoord heeft het oeuvre inmiddels de schijn tegen. Inderdaad waren zaken als gebruikerswelzijn, gezondheid en energie-efficiëntie vanaf het begin constante thema’s, evenals de slimme fabricagemethoden die Foster en andere hightech-architecten zoals Yale-studiegenoot Richard Rogers en Renzo Piano ontwikkelden. Maar de vaak extreem grootschalige projecten in staal, beton, kunststof en glas bezigden een architectuuridioom dat we inmiddels associëren met de apotheose van het fossiele energie-tijdperk. Ook zijn ze vaak ontworpen voor opdrachtgevers wier succes hier sterk mee samenhangt. En dat de zelfverklaarde duurzaamheidspioniers zich hardnekkig blijven inzetten voor de lucht- en ruimtevaart valt bij criticasters al helemaal verkeerd.

Maar dat oeuvre…! De afgewogen industriële schoonheid van het Sainsbury Centre; de evocatieve gele tuiconstructies van de Renaultfabriek; het prachtige groene dak van Willis Faber & Dumas; de iconische glazen koepel van de vernieuwde Reichstag; de magistrale sweep in het megaviaduct van Millau; de uitgekiende lichtheid van Stansted Airport; het eigenaardige ‘scheve ei’ voor de London City Council; de ijle, buitenaardse schoonheid van het gigantische hoofdkantoor van Apple; de talloze innovaties in een verbijsterend veelzijdige reeks hoogbouwprojecten waarvan alleen al HSBC, Commerzbank, Hearst Tower en natuurlijk ‘The Gherkin’ op het netvlies gebrand staan. Architectuurklassiekers die uitblinken in eigenheid en elegantie en die stuk voor stuk masterclasses vormen in integraal ontwerpen. Niet te geloven dat dit allemaal terug te voeren is – in ieder geval in naam – tot één persoon.

Foster heeft me altijd gefascineerd. Op en top de stijlvolle Britse gentleman, grondlegger van een bedrijf dat inmiddels 1800 medewerkers telt in 20 landen, een geboren talent in marketing en communicatie. Het werk van Foster + Partners mag dan misschien niet uitgesproken sexy zijn, het is altijd zeer afgewogen, diplomatiek en uitgebalanceerd. Het streeft er bovendien onvermoeibaar naar om met innovatief design een force for good te zijn in een voortdurend veranderende wereld. Een wereld die – naar voorbeeld van Richard Buckminster Fuller, een van Fosters leermeesters – wordt opgevat als een geïntegreerd en beïnvloedbaar systeem.

Wat tegenstanders nog het meest aan Foster lijkt tegen te staan is zijn optimisme. Zijn onwankelbare geloof in vooruitgang is in deze tijd verdacht geworden. Ik begrijp daar niets van. Natuurlijk, wie alles inzet op puur technologische vooruitgang gaat een onverantwoord risico aan en we zullen niet ontkomen aan het bestrijden van verspilling en matiging van consumptie. Maar wie denkt dat technologische vooruitgang géén onderdeel zal zijn van de oplossingen die we zoeken is evenmin een realist. We kunnen de toekomst niet overlaten aan emotie-gedreven doemdenkers. De calculerende ingenieur met een passie voor schoonheid heeft wat mij betreft betere papieren.

Het is dezer dagen heel gangbaar geworden om iemands goede bedoelingen – vooral als die niet stroken met het eigen wereldbeeld – in twijfel te trekken. Redenen om iemand van hypocrisie te beschuldigen zijn vervolgens zo gevonden. Het is dan ook onvermijdelijk dat sommige mensen een van ’s werelds beroemdste en meest succesvolle ontwerpers maar wat graag als boomer architect zouden afdoen (al zou hij dat gezien zijn leeftijd als compliment kunnen opvatten) om hem vervolgens meedogenloos te cancelen. Wees volwassener en verstandiger dan dat. Ga naar Parijs en laat je inspireren door zestig jaar topdesign. Laat je verleiden tot hoop op een goede afloop en laat – eerlijk is eerlijk – je bewondering de vrije loop. Zelf zeg ik het in ieder geval zonder enig voorbehoud: alle lof voor Foster.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

centre pompidou column joost ector tentoonstelling parijs foster + partners norman foster

1	Hoogwaardig blok met sociale huurwoningen voor Leidsche Rijn Centrum vrijdag, 22 september
2	Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande woensdag, 20 september
3	Vastgoedbedrijf Certitudo valt om na problemen bij projecten donderdag, 21 september
4	Projectontwikkelaars vrezen ontslaggolf door crisis woningbouw woensdag, 20 september
5	NGA architecten wint selectie eerste zelfbouwkavel Amsterdam-Zuidoost donderdag, 21 september

Praise the Lord

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Sfeervolle stadsdeelbibliotheek in oude supermarkt

Bouw houten woongebouw in gebiedsontwikkeling Oostenburg gestart

Herdenkingstuin in Charleroi voor slachtoffers Marc Dutroux

Winnaars Dutch Design Awards 2023 bekend

CPB: woningbeleggers profiteerden van strengere leennormen

Testcentrum voor hyperloops in Veendam gaat officieel beginnen

Duitse woningbouwsector wil 50 miljard om uit dip te komen

Hoogleraar: verbeter luchtkwaliteit snel om burgers te beschermen

Kadaster ziet dit jaar flink minder nieuwe hypotheken

Erfgoedvereniging in hoger beroep na besluit renovatie Amsterdam Museum