Smart

7 november 2017, 10:35

Wat er smart is aan onze smartphones weten we allemaal, misschien zonder het toe te willen geven. In ruil voor wat handige apps vertellen we de eigenaren van de software voortdurend wat we doen, waar we zijn, wat we kopen, wat we zien, wat we lezen, wie we kennen, wat we eten, wat we zeggen, wat we vinden, en ga zo maar door.

Wat er met die informatie precies gebeurt, wat er verzameld wordt, hoe gedetailleerd, door wie eigenlijk en waar het voor gebruikt wordt, daar hebben we – in weerwil van onze ongetwijfeld goedbedoelde privacywetgeving – weinig zicht op. Wat we wél weten: dat er astronomische bedragen mee gemoeid zijn.

Nu worden in hoog tempo onze gebouwen en steden smart, voorzien van sensoren en intelligente systemen die ons als gebruikers online aan zich verbinden. Natuurlijk, ook ik ben gevoelig voor gebruiksgemak en comfort, voor meer efficiency en de veel duurzamere manier van leven waar ze ons bij kunnen helpen. Waar ik meer moeite mee zou hebben is als we zouden toestaan dat we straks eenzelfde soort Faustiaans verbond moeten sluiten met de gebouwen waar we in wonen en werken als dat waarin we met onze devices inmiddels onverbiddelijk verzeild zijn geraakt. Want offline functioneren in de wereld van vandaag is simpelweg geen serieuze optie meer.

Hoe langer ik erover nadenk hoe minder ik begrijp waarom we zo makkelijk onze ziel en zaligheid weggeven voor futiele tegenprestaties. Siri kijkt en luistert namens Apple met alles mee, maar blijft als assistent tamelijk dom. Een stofzuigrobot mag tijdens zijn werk een complete 3D-scan van ons hele huis doorsturen aan z’n werkelijke baasje. Stemgestuurde speakers laten we alles registreren wat er in ons huis te horen valt. Om een vergaderruimte te reserveren geven we toegang tot onze volledige agenda, mail en de gegevens van al onze contactpersonen. Ik kan me vergissen, maar dit is voor ons als consumenten en burgers toch gewoon een bad deal?

In NRC stond onlangs een boeiend artikel over de wijze waarop de Chinese overheid cameratoezicht en gezichtsherkenning inzet om de bevolking voortdurend te monitoren. Onwenselijk gedrag leidt uiteindelijk tot het in mindering brengen van de punten die je nodig hebt om aanspraak te kunnen maken op sociale voorzieningen. Tja, China, kun je denken. Maar hoe stabiel zijn onze westerse democratieën? Kan ons niet overkomen wat er in de VS is gebeurd; een xenofobe, opruiende en bewust destabiliserende overheid – misschien zelfs door de eigen aardsvijand in het zadel geholpen – die vooral de belangen van de top van het bedrijfsleven dient? Wie dit twee jaar terug had voorspeld was voor gek verklaard, maar zo snel kan het blijkbaar gaan. Naar verluidt koestert overigens ook Mark Zuckerberg presidentiële aspiraties.

De waarde van architectuur laat zich goed uitleggen naar analogie van de piramide van Maslov. U weet: daarin zijn de basale menselijke behoeften gerangschikt, beginnend met fysiologische en eindigend met intellectuele, waarbij elke hogere trap pas relevant wordt wanneer in de lager geordende behoeften is voorzien. Veiligheid is de op een na onderste en misschien niet toevallig de op een na oudste bestaansgrond van architectuur. Gebouwen beschermen ons in eerste plaats tegen de elementen, maar direct daarna tegen vijandige dieren en dito soortgenoten. De zekerheid van gebouwen waarin we ons veilig en onbespied weten is essentieel en zou ons heel wat waard moeten zijn, lijkt me.

Waarom de weerstand tegen de ondermijning van ons mensenrecht op privacy zo marginaal blijft is een mysterie. Misschien omdat het gevaar de meeste mensen onafwendbaar lijkt, of het probleem te groot en onoverwinnelijk. Of omdat struisvogelpolitiek gewoon makkelijker is?

We zullen moeten kiezen. Laten we onze gebouwen onder het mom van innovatie klakkeloos voor het karretje spannen van de ondoorzichtige internationale informatiehandel? Wat mij betreft niet. Laten we de handschoen oppakken en doen wat goed is en pas echt innovatief zou zijn: het ontwikkelen van verantwoordelijke technologie die ons helpt om gebouwen daadwerkelijk comfortabeler, economischer, duurzamer te maken, terwijl ze loyaal en écht veilig aan onze kant blijven staan.

Dan hoeven we over een paar jaar niet te wensen dat architectuur gewoon betrouwbaar, dom en onschuldig was gebleven.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector smart cities smart buildings column

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april
5	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april

Smart

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

De Jonge: invoering Omgevingswet tot nu toe ‘rustig en stabiel’

Amsterdam verbiedt bouw nieuwe hotels