Gemeentehuis Rheden naar ontwerp van DP6 en Zenber opgeleverd

Vanuit het centrale atrium in het gemeentehuis van Rheden wordt aan de ene kant de blik naar beneden geleid, naar de vallei waar de IJssel doorheen loopt, en wordt aan de andere kant op de blik juist omhoog geleid, naar de bossen van de Veluwezoom. De ontmoeting van deze twee landschappen, die de gemeente ten oosten van Arnhem karakteriseert, is zo in het hart van het gemeentehuis te ervaren.

In het ontwerp van het gemeentehuis, en ook in het centrale atrium, zit een subtiele hoekverdraaiing. Dat heeft te maken met het uitzicht op de verschillende landschappen, die onder de hoek van elkaar liggen, maar ook met de verschillende hoeken waarop de doorgaande weg en het spoor aan weerszijden langs het gebouw lopen.

In het atrium komt die hoekverdraaiing terug en daar zorgt hij ervoor dat de ruimte zich aan je ontvouwt als je er doorheen beweegt. Tijdens de beklimming van de publieke tribunetrap verandert de ruimte. Waar je beneden echt onder de bomen doorkijkt richting de IJsselvallei, kijk je boven veel meer omhoog naar het verderop gelegen landgoed Rhederoord en ervaar je ook veel meer de lucht.

De tribunetrap, die niet in het PVE gevraagd was, verbindt alles en iedereen in het gebouw. Aan de voet ervan zijn de publieksbalies te vinden, ernaast ligt de trouwzaal. Bovenaan de trap beginnen de kantoren voor de ambtenaren. Zo hopen de architecten dat deze ruimte zowel door burgers als ambtenaren gebruikt zal worden.

Tijdens een rondleiding door het gebouw vertelde de verantwoordelijk wethouder dat op de tribunetrap al verschillende bijeenkomsten zijn georganiseerd voor de in het gebouw werkzame ambtenaren, maar dat hij ook al verschillende malen gebruikt is voor publieksbijeenkomsten.

Het gemeentehuis Rheden is gezamenlijk ontworpen door DP6 architectuurstudio en Zenber, waarbij het eerste bureau verantwoordelijk is voor het architectonisch ontwerp en het tweede bureau het interieur heeft ontworpen. Bijzonder aan de aanbesteding van het gemeentehuis was dat beide disciplines direct samen geselecteerd werden. Dat levert een werkelijk integraal ontwerp op, benadrukken architect Richelle de Jong van DP6 architectuurstudio en architect Eric Wezenberg van Zenber.

Die integraliteit zie je overal terug. In het atrium bijvoorbeeld in de afwerking van de tredes, de integratie van het groen, de zitjes bovenaan de tribune, hoe er vanuit de naastgelegen pantry uitgekeken wordt over de tribune. Maar ook op de verdiepingen waarin de kernen een herkenbare afwerking hebben gekregen en de verschillende typen werkplekken op een vanzelfsprekende manier hun plek hebben gevonden.

Op de begane grond heeft de raadzaal op de hoek van het gebouw een plek gekregen. Zo is er vanuit de doorgaande route voor auto’s, fietsers en wandelaars zicht op het democratische proces binnen. De wethouder benadrukt dat de gemeente dat heel belangrijk vond. De grote ramen hier zijn voorzien van een print, op de middelste laag van het driedubbele glas, waardoor de zoninstraling en opwarming sterk gereduceerd is. Naast de raadzaal ligt het eet-werkcafé van de gemeente, daar weer achter ligt het vergadergebied.

De gemeente Rheden omvat zeven dorpen ten oosten van Arnhem. Wat ze gemeenschappelijk hebben is het landschap, de overgang van de Veluwezoom naar de IJsselvallei, en de geschiedenis van landgoederen die er gesticht zijn. De oudste daarvan gaat terug tot de 14e eeuw, in de 17e eeuw ging het om een hele serie landgoederen. Een aantal daarvan bestaat nog steeds.

In hun ontwerp hebben DP6 en Zenber veel verwijzingen naar het landschap opgenomen. Zo verwijzen de bakstenen penanten in de gevel naar de bomen van het omliggende bos en is de kleurstelling binnen ook daarop afgestemd. De klei van de gebruikte bakstenen komt van de rivier hier. Het wol dat gebruikt is in het akoestische kunstwerk in de raadzaal is afkomstig van schapen in de buurt. Het hout van de lambriseringen, het maatwerkmeubilair en van de bekleding van de trappartij is afkomstig van beuken van het naastgelegen landgoed Middachten.

Het nieuwe gemeentehuis is gebouwd op de plek waar voorheen ook een gemeentehuis stond. Op deze centrale plek tussen de zeven dorpen van de gemeente was in de jaren ‘70 een iets groter gemeentehuis gebouwd. Toen dat gebouw vernieuwd diende te worden, is bekeken of het bestaande casco hergebruikt kon worden. Maar onder andere vanwege de lage verdiepingshoogte van het gebouw is daar vanaf gezien. Uiteindelijk is alleen de kelder behouden gebleven, die nu onder de westelijke vleugel van het gebouw ligt.

Ook deze plek heeft trouwens een geschiedenis die teruggaat tot de 17e eeuw, toen hier een herberg stond. Later stond hier het befaamde hotel ‘De Engel’, waar kunstenaars, schilders en schrijvers als Louis Couperus en Simon Carmiggelt verbleven. Een beeld van een engel uit het hotel hangt achterin het atrium.

Doordat het nieuwe gemeentehuis zo’n 2.000 m² kleiner is dan zijn voorganger, en het parkeren gebundeld is aan één zijde van het gebouw, kon er een grote tuin rond het gemeentehuis gerealiseerd worden. De inrichting daarvan sluit aan op de omringende landschappen: een boszoom met inlandse bomen en heesters, een glooiend landschap met grassen, gaspeldoorn, en een weide met het ‘Rhedens’ bloemenmengsel.

De nieuwbouw is zo ontworpen dat het casco gescheiden is van de inbouw. Door een modulair grid en ruime verdiepingshoogte is het een flexibel gebouw waarin geanticipeerd kan worden op toekomstige wijzigingen, benadrukt architect Richelle de Jong van DP6. Gebouw en interieur zijn zoveel mogelijk uitgevoerd met demontabele materialen en detaillering, zodat gebouwonderdelen eventueel ook weer hergebruikt kunnen worden. De gevel uitgevoerd met drooggestapelde stenen die enkel zijn afgevoegd.

Het gebouw maakt gebruik van een ijsbuffer en van zonne-energie, en is voorzien van groendaken.