Architectenweb Sportzomer: ook bij schermen gaat het voor Wouter van Riet Paap om één helder 'gebaar'

28 juli, 9:05

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de vijfde aflevering spreken we met architect Wouter van Riet Paap van IRIS architecten die de oude vechtsport schermen fanatiek beoefent en regelmatig meedoet aan toernooien. “Schermen is voor mij pure ontspanning, maar het vraagt concentratie, discipline en het vermogen om kalm te blijven onder druk – vaardigheden die op het bureau ook van pas komen.”

Hoewel iedereen de sport schermen wel kent, is het volgens mij geen sport die in Nederland veel beoefend wordt. Hoe ben je ermee in aanraking gekomen?
"Dat klopt: in Nederland zijn er zo’n drieduizend actieve schermers, verdeeld over 75 verenigingen. Dat komt neer op gemiddeld veertig leden per club. Pallós, de Utrechtse club waar ik scherm, is met 145 leden dan ook behoorlijk groot.

Mijn eerste kennismaking met schermen was op de middelbare school, toen ik een introducties kreeg rond mijn zestiende. Ik weet nog dat ik het geweldig vond, maar om allerlei praktische redenen ben ik er toen niet mee doorgegaan.

In de jaren daarna heb ik van alles gedaan: tennis, golf, squash, mountainbiken, maar schermen bleef altijd op de achtergrond sluimeren. Pas rond mijn veertigste zag ik toevallig weer iets langskomen over schermen en toen realiseerde ik me: dit is hét moment. Twee weken later startte er een beginnerscursus.

Toen ik vroeg of het nog zin had om als veertiger te beginnen, kreeg ik te horen dat er ook leden van tachtig zijn, dus dat zat wel goed. Ik deed mee aan de cursus, raakte meteen enthousiast en sindsdien ben ik een fanatiek schermer.”

Wat houdt schermen eigenlijk in?
”Schermen is een vechtsport met drie mogelijke wapens: degen, floret en sabel. Je schermt op een smalle baan, de ‘loper’, met als doel de ander te raken voordat jij geraakt wordt.

Tijdens de poulefase speel je tot vijf treffers binnen drie minuten. In de eliminatieronde gaat het om vijftien treffers in drie keer drie minuten. Een treffer wordt elektronisch geregistreerd: als het puntje van je wapen wordt ingedrukt, gaat er een signaal naar het telapparaat en brandt er een lampje.

Om ernstige verwondingen te voorkomen draag je beschermende kleding: een masker, vest en broek, een ondervest/plastron en een handschoen. Je wapen is via een draad (de fil de corps) verbonden met het registratiesysteem.

De kern van de sport? Zo slim, vaak en precies mogelijk de ander raken, en dat liefst zonder zelf geraakt te worden.

Welk wapen gebruik jij en wat zijn de verschillen met het schermen met de andere wapens?
“Zelf scherm ik met een degen. Daarnaast zijn er dus de sabel en de floret. De sabel is een slagwapen, waarbij je slaat in plaats van steekt. Alles boven het middel geldt als trefvlak: romp, armen en hoofd. Die regels komen uit de tijd dat sabels te paard gebruikt werden.

De floret is een steekwapen. Je moet je tegenstander raken met het puntje van het wapen, en alleen de romp geldt als geldig trefvlak. Hoofd, armen en benen tellen dus niet. Zowel sabel als floret kennen het recht van aanval: alleen degene die de aanval start (en volgens de regels goed uitvoert) kan het punt krijgen, ook als beide schermers tegelijk raken.

Bij de degen, mijn wapen, geldt dat niet. Er is geen recht van aanval, en het hele lichaam is trefvlak: van tenen tot hoofd. Het is het langste en zwaarste van de drie wapens. Omdat je elkaar tegelijk kunt raken (een ‘double’) wordt het spel erg tactisch. Je moet goed timen, de ander uitlokken, afwachten en toeslaan op het juiste moment. Een subtiel spel van strategie en precisie.”

Wat spreekt jou aan in schermen?
“Schermen is een sport van contrasten: het is elegant én explosief, strategisch én fysiek. Ballet is bijvoorbeeld uit schermen voortgekomen en schermen wordt vaak schaken met wapens genoemd.

Wat me ook fascineert is de rijke geschiedenis. In de Oudheid werden al voorlopers van het schermen beoefend en lange tijd vochten edellieden hun geschillen uit in duels met de degen. Het is een van de weinige sporten die vanaf de eerste moderne Olympische Spelen in 1896 onafgebroken op het programma staan.

De plekken waar je schermt zijn soms ook magisch. Ieder jaar doe ik mee aan het Slot Zuylen-toernooi, buiten op het Toernooiveld met het slot als decor. Of laatst op de Koninklijke Militaire Academie in Breda, tegen jonge cadetten. Het toernooi bij ESA ESTEC in Noordwijk staat nog op mijn lijstje.

Dat schermen al lang bestaat zie je ook terug in onze taal: schermen heeft verrassend veel sporen nagelaten. Denk aan woorden als riposteren, pareren, uitvallen, op scherp staan, schermutseling, steekspel: allemaal afkomstig uit de schermwereld.

Wat me persoonlijk misschien wel het meest aanspreekt is de sportiviteit. Je groet elkaar en de scheidsrechter voor en na de partij. Er is nauwelijks discussie of toneelspel, schwalbes bestaan niet. Het is puur: de lampjes liegen niet.”

Ben jij er goed in?
“Ik scherm recreatief, maar wel fanatiek. Iedere week een avond trainen: eerst een intensieve warming-up, daarna voetenwerk en techniek, en dan vrij sparren. Er zijn altijd genoeg andere degenschermers op de club, dus vaak ben ik pas tegen middernacht weer thuis.

Daarnaast doe ik mee aan toernooien. Elk jaar speel ik het DOM-toernooi bij Pallós in Utrecht, het grootste schermtoernooi van Nederland. Op zaterdag is er een recreatieve equipewedstrijd: teams van drie, elk met hetzelfde wapen, die samen naar vijftien punten schermen.

Het Slot Zuylen-toernooi is mijn favoriet: daar schermen we buiten, elk team met drie verschillende wapens. Afgelopen jaar eindigde ik bij beide toernooien in de middenmoot. Ik win nog geen prijzen, maar ik kan goed meekomen en leer iedere keer weer iets bij.

Valt het goed te combineren met je werk als architect? Zie je ook overeenkomsten tussen schermen en het architectenvak?
“Schermen is voor mij pure ontspanning. Op de loper, tegenover een tegenstander, ben ik nergens anders mee bezig. De woensdagavond is het perfecte moment in de week om mijn hoofd leeg te maken.

En ja, ik zie ook parallellen met mijn werk als architect. In beide gevallen draait het om ruimtelijk bewustzijn: bij schermen moet je constant de juiste afstand tot je tegenstander bewaren, alles draait om de juiste afstand. Je bent je daardoor heel bewust van de ruimte. Dat fysieke gevoel voor ruimte is als architect natuurlijk ook onontbeerlijk.

Daarnaast vraagt het concentratie, discipline en het vermogen om kalm te blijven onder druk – vaardigheden die op het bureau ook van pas komen.

En misschien wel het mooiste: ik geloof als architect in de kracht van één helder gebaar, in plaats van een overdaad aan ideeën. Bij schermen is dat net zo. Je kunt allerlei bewegingen maken, maar uiteindelijk draait het om die ene, goed geplaatste steek.”

Trefwoorden

iris architecten architectenweb sportzomer sport zomerserie schermen wouter van riet paap

1	Transformatie cementfabriek tot wijk door MVRDV in Shanghai voltooid vrijdag, 8 augustus
2	Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten maandag, 11 augustus
3	Honderd jaar oud lyceumgebouw in Roosendaal vernieuwd tot flexibele leeromgeving donderdag, 7 augustus
4	Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck dinsdag, 12 augustus
5	Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving woensdag, 13 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Architectenweb Sportzomer: paardrijden is voor Marlies Rohmer de ultieme vorm van samenwerken

22 juli

Architectenweb Sportzomer: Gaelle Mys nam als turnster drie keer deel aan de Spelen

30 juli

Architectenweb Sportzomer: Vincent van Heesch is een fanatiek tennisser

17 juli

Architectenweb Sportzomer: René Klein Horsman is een jaar profvoetballer geweest

14 juli

Architectenweb Sportzomer: Niels Baljet loopt marathons en is Nederlands kampioen trailrunning

6 augustus

Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten

11 augustus

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

Gisteren, 09:16

Architectenweb Sportzomer: Floris van der Poel verkent binnen- en buitenland op de racefiets

4 augustus

Architectenweb Sportzomer: Joeri van Ommeren maakt zijn hoofd leeg op de surfplank

24 juli

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

Gisteren, 09:16

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tiende aflevering spreken we met Indira van ’t Klooster, die naast haar werk als directeur van Arcam roeit.

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus, 9:22

Tot het materiaal dat is toegevoegd aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw behoren 23 maquettes van werken als het Burgerweeshuis in Amsterdam, de Pastoor van Arskerk in Den Haag en het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem.

Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten

11 augustus, 9:08

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de negende aflevering spreken we met Mark Hereijgers, die een openhartig verhaal vertelt over obsessief sporten.