Architectenweb Sportzomer: skater Mike van Staten werkt aan skatemasterplan voor Rotterdam
18 augustus, 9:14
Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de elfde aflevering spreken we met stedenbouwkundige Mike van Staten, een skater die meewerkt aan het ontwikkelen van een skatemasterplan voor Rotterdam. “Ik zet het perspectief van de skater in om de stad ook beter in te richten voor andere gebruikers.”
Jij bent van jongs af aan al skater. Hoe ben je met die sport in aanraking gekomen met die sport en wat voor type skater ben je?
“Toen ik een jaar of acht was keek ik uit het raam van mijn kamer in mijn ouderlijk huis in Spijkenisse. Daarnaast hoorde ik een hard rollend geluid. Wat was dat? Kinderen van mijn basisschool waren aan het skateboarden op het pleintje naast mijn huis. Ze hadden houten balken gevonden en waren daar overheen aan het springen. Ik wist meteen dat ik dit ook zou gaan doen. Ik vond het er zo tof uitzien. Kort daarna was ik dagelijks op het pleintje en andere plekken in de wijk te vinden.
Toen ik wat ouder werd, mocht ik alleen naar het lokale skatepark in Spijkenisse, in een andere wijk. Daar leerde ik steeds meer skaters van allerlei leeftijden kennen en belandde ik steeds dieper in de levensstijl die het met zich meebrengt. Oudere skaters zoals Bimma (Marcel Beemster, die helaas is overleden) hebben een belangrijke rol gespeeld in mijn ontwikkeling als skater. Hij inspireerde me om mijn eigen creatieve stijl te ontwikkelen en leerde me nieuwe tricks. Dat is hoe je jonge skaters verbindt aan de sport, ze moeten het kunnen afkijken. Zijn voorbeeld probeer ik nu door te geven.
Ik ben een street skateboarder. Dat betekent dat ik altijd op zoek ben naar interessante hoekjes en randjes in mijn omgeving om creatieve tricks op te doen. Binnen de skatecultuur zijn er grofweg twee stromingen. Enerzijds heb je de meer competitieve skaters die het als een (Olympische) sport benaderen. Zij doen mee aan wedstrijden en oefenen vooral op skateparken. Daarnaast heb je de skaters die het vooral als cultuur en vorm van expressie benaderen. Zij oefenen hun tricks in het skatepark, maar gaan vervolgens de straat op om films en foto’s te maken. Deze groep, waartoe ik behoor, vindt wedstrijden doorgaans niet zo interessant.”
Skaten is bij uitstek een sport die in de stad wordt beoefend. Hoe beleef je de stad eigenlijk vanuit dat perspectief?
“Als skater in de stad staan je zintuigen constant open en ben je op de uitkijk naar ‘spots’, of je nu je skateboard bij je hebt of niet. Spots zijn obstakels die je op straat kan vinden om op te skaten. Het gaat hierbij om materiaal, straatmeubilair, hoeken, randen, hoogteverschillen en combinaties hiervan. Een skater heeft niet altijd een heel skatepark nodig om lekker te kunnen skaten; een stoeprand van het juiste materiaal kan soms al skaters van binnen en buiten de stad aantrekken.
De skate-community is zowel lokaal als internationaal georiënteerd. Je ontmoet je vrienden en skaters van over heel de wereld op je lokale spot. Dit is versterkt door het gebruik van sociale media, maar al sinds de jaren negentig worden via magazines en video’s spots gedeeld waardoor skaters van over heel de wereld naar bepaalde steden reizen om daar op straat te skaten. Ik spendeer zelf deze zomer in Barcelona, wat door velen als het Mekka voor streetskateboarding wordt gezien. De inrichting van de stad met de vele marmeren plaza’s en de typische architectuur maakt van de stad een grote speeltuin voor skaters.
In steden als Bordeaux worden skaters niet langer gezien als rebelse jongeren, maar van meerwaarde als gebruikers van de openbare ruimte beschouwd. Bijvoorbeeld doordat ze ogen op straat brengen op plekken waar anders geen sociale controle is. Skatestoppers en andere vormen van ‘hostile architecture’ worden verwijderd om de skaters niet langer te weren. Zo wordt de openbare ruimte een plek voor iedereen.”
Skaters hebben vaak eigen plekken in de stad, zoals in jouw thuisstad Rotterdam de Westblaak. Wat typeert zulke ‘hangouts’ en zijn er onderlinge verschillen?
“De ene skatespot is de ander niet. Westblaak bijvoorbeeld is een mooi skatepark op een centrale locatie in het centrum van de stad. Dit maakt het ook een moeilijk skateplek. De obstakels zijn lastig, het niveau van de skaters ligt er hoog en gebeurt altijd van alles omheen. Voor beginners kan dit erg intimiderend zijn. Zij gaan liever naar plekken als de Letters bij Pompenburg. Dit is een klein pleintje bij de opgang voor de voormalige Luchtsingel, waar op initiatief van skaters zelf obstakels zijn geplaatst. Eerst waren dat kleurrijke letters door Opperclaes, nu liggen er hergebruikte marmeren blokken uit de stad. Deze plek ligt in de luwte en biedt uitdaging voor skaters van verschillende niveaus. Er skaten vooral de skaters die samen creatieve nieuwe tricks willen oefenen. Zo zie je dat er per skateplek sub-community’s ontstaan, die zich fijn voelen bij de plek waar ze skaten.”
Door de aanstaande herinrichting van het Museumpark verdwijnt daar een prominente skate- en urban sportspplek. Wat vind je daarvan?
“Het is zonde. Omdat het Museumpark op papier geen officiële skate- en sportplek was, zijn de skaters in het participatietraject niet meegenomen als gebruikersgroep. We moesten via een bouwhek ontdekken dat er plannen voor het plein waren. Het proces was toen al te ver gevorderd om het tij nog te kunnen keren. Vanuit de gemeente Rotterdam is deze plek niet op tijd op waarde ingeschat voor de stad. Er ontstonden spontane ontmoetingen tussen skaters, museumbezoekers, kinderen die leerden fietsen en ouderen die er hun hond uitlieten. De noodzaak tot vergroening bijt hier een ander beleidsdoel van de stad: zorgen dat mensen blijven bewegen in een verdichtende stad. Ik heb meerdere mensen gesproken die niet meer skaten sinds deze plek verdwenen is. De plek zorgde ervoor dat veel beginners een fijne plek hadden om te leren en om samen te komen. De goede ondergrond en open ruimte genereerden plek voor iedereen. Er is niet alleen een ruimte gesloopt, maar ook een community.
De actiegroep Save Museumpark probeerde de gemeente hiervoor te waarschuwen - shoutout naar Kim Butter. Helaas heeft de groep deze plek niet kunnen redden. Het goede nieuws is dat de discussies die volgden hebben geleid tot een ander gesprek tussen skaters en de stad. Tijdens het Skate Symposium, georganiseerd door AIR, was de conclusie dat de top-downbenadering van de gemeente botst met het bottom-upkarakter van de skatecultuur. Omdat ik als stedenbouwkundige en skateboarder de talen van beide partijen kan spreken, werk ik nu als bemiddelaar tussen de gemeente en de skatecommunity aan een skatemasterplan voor de stad.”
Wat houdt het skatemasterplan in en wat is jouw rol daarbij?
“Het skatemasterplan is een manier om een informele, actieve gebruikersgroep een stem te geven in de ontwikkeling van de stad. We behouden en ontwikkelen skateplekken vanuit een strategie: we spelen in op de ruimtelijke ontwikkeling van de stad en faciliteren de ontwikkeling van de skater. Als je opgroeit aan de rand van de stad heb je ‘stapstenen’ nodig om voor het eerst een voet op het board te zetten voor je uiteindelijk belandt op de Westblaak in het centrum. Voor mij was een voorbeeld van zo’n stapsteen het pleintje naast mijn huis in Spijkenisse. Daarnaast leggen we op papier vast wat de formele en informele plekken zijn die van belang zijn voor de cultuur. Zo hopen we niet nog meer situaties te krijgen als bij het Museumpark. Dit lijkt te werken, we zitten nu samen om tafel om te kijken naar een vervangende locatie voor de Letters waar binnenkort gebouwd gaat worden en proberen we het nieuwe Nelson Mandelapark in de Maashaven te ontwerpen als skatebaar stadspark.”
Hoe ziet een ideale skatestad eruit?
“Mijn ideale stad houdt rekening met de manier waarop mensen de stad (willen) gebruiken en welke identiteit bewoners aan plekken toekennen. Steden blijven zich ontwikkelen, dat is onvermijdelijk. Maar we kunnen beter bouwen op wat er van onderop is ontstaan om plekken van waarde te behouden of te creëren. Mijn perspectief als skater heeft mijn visie als stedenbouwkundige sterk beïnvloed en heeft geleid tot mijn ontwerpaanpak curbanism. We werken als vakgebied te veel vanuit de systeemwereld. We zijn bezig om ruimtes kloppend te krijgen vanuit het vogelvluchtperspectief of de plankaart, maar bewoners ervaren de stad op ooghoogte. We moeten meer nadruk leggen op hun leefwereld.
Dit probeer ik te doen door middel van een ‘gebruikskwaliteitplan’, waar in plannen normaal gesproken wordt uitgegaan van een beeldkwaliteitsplen. Het gebruikskwaliteitsplan is een instrument voor de gereedschapskist van de stedenbouwkundige om het gebruik en de identiteit van wijken of buurten vanuit het perspectief van bewoners een belangrijkere stem te geven. Hierbij doe ik niet alleen onderzoek vanuit de ivoren toren, maar ga ik ook de buurt in om onderzoek te doen door de dialoog aan te gaan. Ik gebruik straatfotografie om grip te krijgen op wat er op een plek of in een buurt speelt. Zo zet ik het perspectief van de skater in om de stad ook beter in te richten voor andere gebruikers.”