Joost Ector

De geruststellende domheid van slimme systemen

2 mei 2017, 9:17

Bij mij op kantoor wordt druk geëxperimenteerd met nieuwe, slimme software. Vorige week demonstreerde een collega een nieuwe tool die met één druk op de knop een ruimtestaat vertaalt in een aantal voorstellen voor efficiënte plattegronden, rekening houdend met onderlinge relaties, ruimteverhoudingen, daglichtbehoefte en nog wat van dat soort criteria. Nooit meer tijdrovend dom puzzelen, slechts minimaal ruimteverlies. “Écht handig!”, zo werd mij verzekerd.

Ik bestudeerde de resultaten. Lullige gortdroge plattegrondjes waren het. Saai, voorspelbaar en ongeïnspireerd, zonder ruimtelijke verrassing of kwaliteit. En nog niet eens echt efficiënt ook, want volgens mij kon er met een beetje tweaken, zowel aan de kant van de achterliggende opgave (ergens een paar metertjes eraf of erbij) als in de oplossing (bijvoorbeeld met zoiets simpels als een niet-rechthoekige ruimte) nog aardige winst worden behaald. Dit slimme systeem had duidelijk nog heel wat te leren.

Dat denk ik de laatste tijd overigens wel vaker. Zoals vorige week, toen snel na (!) de aanschaf van een nieuwe bril de tijdlijnen van mijn social media gelardeerd raakten met advertenties van brillenmerken. Nuttig is anders. En ondanks de belofte dat het allemaal gaat om mijn gemak, lukt de geheim agent in mijn broekzak teleurstellend zelden om mij iets echt interessants of aantrekkelijks terug te geven in ruil voor alle informatie die hij mij ontfutselt.

Wat een geruststelling eigenlijk. Niet het privacy-aspect van het laatste voorbeeld, want dat vind ik ook doodeng. Maar wel het feit dat die zogeheten slimme systemen vooralsnog zo aandoenlijk dom zijn. We krijgen inderdaad de beschikking over weer nieuwe gereedschappen die bepaalde dingen sneller en beter kunnen dan mensen. Niets nieuws; hetzelfde gold ooit voor de ploeg, de stoommachine en de stofzuiger, om maar wat te noemen. Natuurlijk zijn we een heel eind verder inmiddels, maar het woord slim lijkt me desondanks nog steeds niet bepaald op zijn plaats.

Zal het ooit echt anders worden? State of the art kunstmatige intelligentie doet vooralsnog fronsen. Google voor de aardigheid eens op ‘AI+music’ en beluister de resultaten van door computers met behulp van kunstmatige intelligentie ‘gecomponeerde’ muziek. Het meest recente en voorlopig hoogst haalbare lijkt oppervlakkig op iets wat je al kent, maar dan vele malen slapper, onbevredigend en zonder enige zeggingskracht. Liftmuziek is het, hooguit. Voor niet al te hoge gebouwen met snelle liften.

Het maakt vreselijk duidelijk dat wat de mens kan verbijsterend bijzonder en complex is. We bezitten emoties en creativiteit. We kunnen gebruik maken van andere middelen om tot iets te komen, dan het doorrekenen van varianten op basis van eindeloze hoeveelheden in het verleden behaalde resultaten. En behalve voorspellen op basis van extrapolatie, patronen en waarschijnlijkheid kunnen we écht nieuwe dingen bedenken. Als donderslagen bij heldere hemel – uit het niets.

Of er ooit zoiets zal bestaan als kunstmatige creativiteit? Ik geloof er absoluut niet in. Naar mijn stellige overtuiging zullen menselijke ontwerpers het belang van hun meerwaarde zelfs zien groeien met de tijd. Als we ons tenminste realiseren waar die meerwaarde uit zal moeten bestaan. Want als het om rationaliseren en optimaliseren gaat worden we rechts en links ingehaald – daar komt op den duur geen mens meer aan te pas. Ontwerpen gaat in de toekomst over het begrijpen en toevoegen van menselijkheid. Over het bijsturen of zelfs ontregelen van op hol geslagen rationaliteit. Over het zorgen voor onvoorspelbaarheid en originaliteit mét betekenis. Over het zorgen voor de kras die de plaat pas echt tot leven brengt. Ik kan me zo voorstellen dat we daar in een sterk gealgoritmiseerde wereld nog wel eens enorm veel behoefte aan zouden kunnen krijgen.

Misschien is dat de boodschap die de plattegrondenrobot me eigenlijk te vertellen heeft. In dat geval zijn excuses op hun plaats, want dan is hij slimmer dan ik dacht.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

joost ector column artificial intelligence

1	Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend vrijdag, 19 april
2	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
3	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
4	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
5	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Tangram organiseert expositie over AI en de zachte waarden van architectuur

16 april

De geruststellende domheid van slimme systemen

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Vakjury en publiek kennen Alliander Westpoort Gouden A.A.P. 2024 toe

Crematorium met rouwhof voor begraafplaats St. Barbara in Den Haag

Woningbouwproject The Stack in Amsterdamse wijk Aan het IJ opgeleverd

Pauwert Architectuur vestigt zich in historische boerderij aan rondweg Eindhoven

Brabant gaat door met stikstofaanpak en ziet op termijn ruimte

Kamer wil ‘tochtkorting’ voor huurder slecht geïsoleerde woning

Provincie Friesland en gemeenten weer op één lijn over woningbouw

Vastgoedadviseur: winkelleegstand binnensteden loopt op

Terugluisteren: Violette Schönberger in Nooit Meer Slapen

‘Nieuw kabinet moet daadkrachtig mobiliteitsbeleid voeren’