Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016, 14:47

Onlangs las ik de boeiende memoires van modelegende Vivienne Westwood. De inmiddels vijfenzeventigjarige ‘moeder van de punk’ noemt zich dezer dagen opnieuw vóór alles activiste en strijdt voor een ‘climate revolution’. Daarom doet ze herhaaldelijk een oproep aan het publiek: “Buy less, choose well, make it last!” Ze heeft gelijk. Denk duurzaam, enerzijds door de vraag niet nodeloos te vergroten en zodoende verspilling te voorkomen, anderzijds door de keus voor wat je werkelijk nodig hebt te laten bepalen door verantwoordelijkheidsbesef en kwaliteit.

Er is een parallel met de huidige bouwpraktijk. Tijdens de crisis was iedereen het erover eens: het zou nooit meer worden hoe het was. Toch? Inmiddels vliegen de aankondigingen van nieuwe woningbouwprojecten ons weer om de oren. Wat gebeurt er in een geliberaliseerde markt met ‘weldenkende’ (of althans rationele) aanbieders met een beperkt zelforganiserend vermogen? Misschien wel gewoon wat je op basis van gezond verstand zou kunnen voorspellen: in slechte tijden wacht iedereen af en in goede tijden zet iedereen in op de hoofdprijs. Dat leidt tot een manisch-depressieve woningmarkt, een eindeloos uitputtende afwisseling van stilstaan en nu dus weer hollen. Met bijbehorende gevolgen.

Generaliseren is nooit goed, ook nu niet. Maar in veel gevallen – te veel – is het armoe troef. De massaliteit van sommige projecten verbijstert, evenals de fantasieloosheid. De alomtegenwoordige tunnelkisten leiden tot saaie ruimtelijke structuren met veel blinde gevels, bekleed met ongeïnteresseerde en oninteressante rasters in vlak en goedkoop metselwerk met net voldoende vensteropeningen om aan daglichteisen te voldoen. Steeds vaker ontbreken zelfs minimale buitenruimtes.

Een ander thema is diversiteit, of beter gezegd het gebrek eraan. Er wordt momenteel massaal geïnvesteerd in zeer kleine zelfstandige vrije sector woningen. Niet vreemd, want aan de bijbehorende rendementen valt op geen enkele andere manier te tippen. Minimale woningen die grif van de hand gaan tegen torenhoge huren. Negenhonderd euro per maand voor een ‘loft’ in een ‘student hotel’. "Er zijn Arabieren die dat met gemak het hele jaar vooruit betalen," verklaarde een aanbieder recent op deze site. Intussen staan jonge gezinnen met een dubbel maar bescheiden inkomen voor een keus tussen twee kwaden: intensieve menshouderij voorbij de financiële pijngrens of verbanning naar rand- of krimpgemeenten.

Dame Vivienne zegt het terecht. Kwaliteit is de basis van alle duurzaamheid. We hebben allemaal wel een paar bijzonder dierbare kledingstukken die bovendien eindeloos mooi blijven. Vaak niet de duurste overigens. En miskopen voel je stiekem al aankomen terwijl je afrekent. In de bouw is het niet echt anders. De ‘misbouwsels’ zijn nu al relatief makkelijk herkenbaar. Zolang circulariteit en energieneutraliteit nog niet de norm zijn maakt elke mislukking het probleem weer net iets groter.

De kwantiteit van de missers zet de kwaliteit van de parels in de schaduw. Want ze zijn er weldegelijk, projecten die nieuwe wegen inslaan en bijdragen aan een betere toekomst. We zien prachtige transformaties – echte transformaties, geen simpel gepimp – van voormalige kantoren, innovaties in hoogbouw met houten constructies, steeds meer (maar nog altijd te weinig) nul-op-de-meter projecten, heel zorgvuldig gematerialiseerde binnenstedelijke invullingen. Projecten die overtuigend laten zien hoe het ook kan. Nee – hoe het wél moet.

Nog één keer Vivienne Westwood. Zo legt ze het uit: laagwaardige kwaliteit lijkt alleen maar goedkoop en aantrekkelijk doordat het in feite wordt gesubsidieerd uit schade die buiten ons blikveld wordt aangericht: voor andere groepen mensen, op andere plekken in de wereld of op andere momenten in de toekomst. Nog maar kort geleden riepen we elkaar op om nooit een goede crisis te verspillen. Dan komt het er nu op aan. Regulering van de woningmarkt moet opnieuw op de agenda. Gemeenten met een grondopbrengstverslaving moeten verplicht afkicken. We moeten effectievere kwaliteitsinstrumenten ontwikkelen en gebruiken. En de energietransitie moet veel, heel veel sneller. Het kan namelijk! De parels vormen het bewijs.

En wie het daar niet mee eens is, wie vindt dat bouwen niet kan zoals het moet, die bouwt maar gewoon niet. Punk. Ehh, punt.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

column woningbouw duurzaamheid joost ector

1	Het Binnenhof – Gebouw C krijgt onder houten dakspanten extra werkplekken woensdag, 18 juni
2	Rijksmonumentale Schiedamse branderij krijgt herbestemming als boetiekhotel woensdag, 18 juni
3	Het Binnenhof – voormalig Ministerie van Koloniën krijgt extra werkplekken op zolder maandag, 16 juni
4	Archiprix 2025 kent vier winnaars en twee eervolle vermeldingen dinsdag, 17 juni
5	Arons en Gelauff en Civic Architects presenteren ontwerp The Emerald in Bajeskwartier dinsdag, 17 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

8 januari 2019

Het schaamteloze monument

4 februari 2020

3 december 2019

6 september 2022

7 juni 2022

2 mei 2023

6 juni 2023

Managementsamenvatting

3 oktober 2023

Plat

7 november 2023

‘Innovatie en professionalisering bouwsector noodzakelijk’

28 maart 2017

Inclusief is het nieuwe exclusief

1 november 2016

Het moet weer eens gezegd

5 september 2017

De schijn van duurzaamheid bedriegt

7 maart 2017

Tweede Kamer wil soepeler hypotheekregels

26 oktober 2016

Waarom springen we niet?

3 oktober 2017

Joost Ector start als columnist op Architectenweb.nl

4 januari 2016

Dit komt niet vanzelf goed

5 april 2016

7 juni 2016

6 september 2016

2 februari 2016

3 mei 2016

Een (on)mogelijk overmorgen

5 januari 2016

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

1 maart 2016

EIB voorziet tekort woningbouwlocaties

20 oktober 2016

Da Vinci College Roosendaal 'stad in het klein'

19 oktober 2016

De Leefbare Stad

5 december 2017

Architectuur van bijna niets

3 april 2018

Tijdbom

10 januari 2017

Vooruitzichten woningmarkt minder rooskleurig

6 december 2016

The Student Hotel Eindhoven officieel geopend

20 januari 2017

Wientjes aan de slag met Bouwagenda

29 november 2016

Ruimte als instrument

6 december 2016

Smart

7 november 2017

Laat je niet gek maken

2 oktober 2018

Het eind van het begin

6 november 2018

De erfenis van premier Halsema

4 december 2018

Want ik geloof

5 maart 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Adopteer een leek

7 mei 2019

Liefde in beton gegoten

4 juni 2019

De tweede helft

3 september 2019

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

1 oktober 2019

Faust in Canada

5 november 2019

We gaan het oplossen

7 januari 2020

Op naar een succesvolle crisis

3 maart 2020

Kleine openbaringen

7 april 2020

De oplossing wordt het volgende probleem

6 mei 2020

Stronteigenwijs

2 juni 2020

Ook maar een mens

1 september 2020

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

6 oktober 2020

3 november 2020

1 december 2020

5 januari 2021

2 februari 2021

2 maart 2021

Dividend und Verbrechen

6 april 2021

4 mei 2021

1 juni 2021

7 september 2021

5 oktober 2021

2 november 2021

7 december 2021

2021 in tien columns door Joost Ector

27 december 2021

Een zorg minder

4 januari 2022

Hoofdletter A

1 februari 2022

Architectural Masters of the Metaverse

1 maart 2022

Op blote knieën naar Groningen

5 april 2022

Klein leed

3 mei 2022

Het nieuwe minimalisme

4 oktober 2022

Geen druppel

1 november 2022

Belgische toestanden

6 december 2022

2022 in tien columns door Joost Ector

27 december 2022

10 januari 2023

7 februari 2023

7 maart 2023

4 april 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Team aan de Schie geselecteerd voor volgende fase binnenstadscampus Erasmus MC

Gisteren, 09:34

De aanbesteding voor de volgende fase van de binnenstadscampus van Erasmus MC in Rotterdam is gewonnen door Team aan de Schie, een combinatie van Vakwerk Architecten en Cepezed.

Transformatie kantoor naar woongebouw Het Veem in Hengelo voltooid

19 juni, 3:54

Het voormalige UWV-kantoor, gelegen in de spoorzone van Hengelo, onderging een transformatie naar ontwerp van Bloot Architecture. Het nieuwe woongebouw Het Veem biedt plaats aan 93 appartementen en commerciële ruimte op de begane grond.

Definitief ontwerp voor raadzaal gemeente Amsterdam door De Twee Snoeken

19 juni, 10:45

De Twee Snoeken heeft vorige week zijn definitief ontwerp voor de raadzaal in het stadhuis van de gemeente Amsterdam gepresenteerd. Toegankelijkheid, het duale stelsel, duurzaamheid en de Amsterdamse identiteit staan centraal in het ontwerp.

Voormalige telefooncentrale herbestemd tot woon-werkgebouw met optopping

18 juni, 4:15

Een oude telefooncentrale aan de Kamerlingh Onneslaan in Amsterdam is naar ontwerp van Ronald Janssen Architecten herbestemd tot woon-werkcomplex. Het project betreft transformatie, optopping en functiemenging, met behoud van het bestaande casco.

Prominente ontwikkelaars committeren zich aan bouw biobased woningen

19 juni, 9:42

Acht ontwikkelaars hebben afgesproken dat in 2028 minstens dertig procent van hun nieuwbouwwoningen tot vijf bouwlagen biobased zal zijn.

BoogieWood winnaar van de eerste Gouden Hijskraan

18 juni, 5:31

Op de vastgoedbeurs Provada heeft de gemeente Den Haag de Gouden Hijskraan 2025 uitgereikt aan het woningbouwproject BoogieWood.

Den Haag wil eigen warmtebedrijf oprichten

18 juni, 10:09

Het warmtebedrijf moet inwoners van de Hofstad helpen om te stoppen met het gebruik van aardgas.

OVV: ontwerpfout en gebrek aan controle bij ingestorte parkeergarage

17 juni, 11:43

Dat concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die heeft onderzocht hoe het kon gebeuren dat alle hellingen op 26 mei 2024 inzakten.

Nieuwegein wist niet van veranderingen in bouw ingestorte parkeergarage

17 juni, 10:59

De gemeente wist niet dat de bouw van de vorig jaar ingestorte parkeergarage op sommige punten anders was uitgevoerd en deed daarom geen extra controles.