Bouw goed of bouw niet

4 oktober 2016, 14:47

Onlangs las ik de boeiende memoires van modelegende Vivienne Westwood. De inmiddels vijfenzeventigjarige ‘moeder van de punk’ noemt zich dezer dagen opnieuw vóór alles activiste en strijdt voor een ‘climate revolution’. Daarom doet ze herhaaldelijk een oproep aan het publiek: “Buy less, choose well, make it last!” Ze heeft gelijk. Denk duurzaam, enerzijds door de vraag niet nodeloos te vergroten en zodoende verspilling te voorkomen, anderzijds door de keus voor wat je werkelijk nodig hebt te laten bepalen door verantwoordelijkheidsbesef en kwaliteit.

Er is een parallel met de huidige bouwpraktijk. Tijdens de crisis was iedereen het erover eens: het zou nooit meer worden hoe het was. Toch? Inmiddels vliegen de aankondigingen van nieuwe woningbouwprojecten ons weer om de oren. Wat gebeurt er in een geliberaliseerde markt met ‘weldenkende’ (of althans rationele) aanbieders met een beperkt zelforganiserend vermogen? Misschien wel gewoon wat je op basis van gezond verstand zou kunnen voorspellen: in slechte tijden wacht iedereen af en in goede tijden zet iedereen in op de hoofdprijs. Dat leidt tot een manisch-depressieve woningmarkt, een eindeloos uitputtende afwisseling van stilstaan en nu dus weer hollen. Met bijbehorende gevolgen.

Generaliseren is nooit goed, ook nu niet. Maar in veel gevallen – te veel – is het armoe troef. De massaliteit van sommige projecten verbijstert, evenals de fantasieloosheid. De alomtegenwoordige tunnelkisten leiden tot saaie ruimtelijke structuren met veel blinde gevels, bekleed met ongeïnteresseerde en oninteressante rasters in vlak en goedkoop metselwerk met net voldoende vensteropeningen om aan daglichteisen te voldoen. Steeds vaker ontbreken zelfs minimale buitenruimtes.

Een ander thema is diversiteit, of beter gezegd het gebrek eraan. Er wordt momenteel massaal geïnvesteerd in zeer kleine zelfstandige vrije sector woningen. Niet vreemd, want aan de bijbehorende rendementen valt op geen enkele andere manier te tippen. Minimale woningen die grif van de hand gaan tegen torenhoge huren. Negenhonderd euro per maand voor een ‘loft’ in een ‘student hotel’. "Er zijn Arabieren die dat met gemak het hele jaar vooruit betalen," verklaarde een aanbieder recent op deze site. Intussen staan jonge gezinnen met een dubbel maar bescheiden inkomen voor een keus tussen twee kwaden: intensieve menshouderij voorbij de financiële pijngrens of verbanning naar rand- of krimpgemeenten.

Dame Vivienne zegt het terecht. Kwaliteit is de basis van alle duurzaamheid. We hebben allemaal wel een paar bijzonder dierbare kledingstukken die bovendien eindeloos mooi blijven. Vaak niet de duurste overigens. En miskopen voel je stiekem al aankomen terwijl je afrekent. In de bouw is het niet echt anders. De ‘misbouwsels’ zijn nu al relatief makkelijk herkenbaar. Zolang circulariteit en energieneutraliteit nog niet de norm zijn maakt elke mislukking het probleem weer net iets groter.

De kwantiteit van de missers zet de kwaliteit van de parels in de schaduw. Want ze zijn er weldegelijk, projecten die nieuwe wegen inslaan en bijdragen aan een betere toekomst. We zien prachtige transformaties – echte transformaties, geen simpel gepimp – van voormalige kantoren, innovaties in hoogbouw met houten constructies, steeds meer (maar nog altijd te weinig) nul-op-de-meter projecten, heel zorgvuldig gematerialiseerde binnenstedelijke invullingen. Projecten die overtuigend laten zien hoe het ook kan. Nee – hoe het wél moet.

Nog één keer Vivienne Westwood. Zo legt ze het uit: laagwaardige kwaliteit lijkt alleen maar goedkoop en aantrekkelijk doordat het in feite wordt gesubsidieerd uit schade die buiten ons blikveld wordt aangericht: voor andere groepen mensen, op andere plekken in de wereld of op andere momenten in de toekomst. Nog maar kort geleden riepen we elkaar op om nooit een goede crisis te verspillen. Dan komt het er nu op aan. Regulering van de woningmarkt moet opnieuw op de agenda. Gemeenten met een grondopbrengstverslaving moeten verplicht afkicken. We moeten effectievere kwaliteitsinstrumenten ontwikkelen en gebruiken. En de energietransitie moet veel, heel veel sneller. Het kan namelijk! De parels vormen het bewijs.

En wie het daar niet mee eens is, wie vindt dat bouwen niet kan zoals het moet, die bouwt maar gewoon niet. Punk. Ehh, punt.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten en bestuurslid van de BNA. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

column woningbouw duurzaamheid joost ector

1	Amsterdam start eerste tender voor Strandeiland IJburg dinsdag, 18 januari
2	Powerhouse Company presenteert ontwerp circulair universiteitsgebouw voor Tilburg woensdag, 19 januari
3	Nieuwe Gezichten: Studio Pallesh donderdag, 20 januari
4	Overeenkomst getekend voor woningbouwproject Xylino Almere vrijdag, 21 januari
5	Over hoe en wat dinsdag, 18 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

Het schaamteloze monument

Verleden voltooid

We gaan het oplossen

Want ik geloof

Het bijna-gelijk van Baudet

Adopteer een leek

Liefde in beton gegoten

De tweede helft

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

Faust in Canada

Op naar een succesvolle crisis

Kleine openbaringen

De oplossing wordt het volgende probleem

Stronteigenwijs

Ook maar een mens

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

Dividend und Verbrechen

2021 in tien columns door Joost Ector

Een zorg minder

Joost Ector start als columnist op Architectenweb.nl

Fantastic Voyage

Omdat het kan!

Geen Nazomerdagdroom

Dit komt niet vanzelf goed

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

Help

Een (on)mogelijk overmorgen

Da Vinci College Roosendaal 'stad in het klein'

EIB voorziet tekort woningbouwlocaties

Tweede Kamer wil soepeler hypotheekregels

Inclusief is het nieuwe exclusief

Wientjes aan de slag met Bouwagenda

Ruimte als instrument

Vooruitzichten woningmarkt minder rooskleurig

Tijdbom

The Student Hotel Eindhoven officieel geopend

De schijn van duurzaamheid bedriegt

‘Innovatie en professionalisering bouwsector noodzakelijk’

Het moet weer eens gezegd

Waarom springen we niet?

Smart

De Leefbare Stad

Architectuur van bijna niets

Laat je niet gek maken

Het eind van het begin

De erfenis van premier Halsema

Andere nieuwsberichten

Rotterdam heeft stedenbouwkundige plannen Schiekadeblok bijgeslepen

3 uur geleden

De hoge woontoren, die tot maximaal 200 meter reikt, is nu losgekoppeld van het Schieblock en de inpassing van de kantoren op de spoorstrook is verbeterd, meldt de gemeente.

Antwerpse feestzaal met moderne serre uitgebreid tot jeugdcentrum

Vandaag, 13:07

Door renovatie van het vroeg-twintigste-eeuwse gebouw en uitbreiding met ingetogen nieuwbouw heeft awg architecten een flexibel te gebruiken en karaktervolle ontmoetingsplek voor de jeugd gecreëerd.

Overeenkomst getekend voor woningbouwproject Xylino Almere

21 januari, 4:37

Naar verwachting wordt eind dit jaar gestart met de bouw van woningbouwproject Xylino in het Homeruskwartier in Almere. Het gaat om een driehoekig blok van houten gebouwen, waarin 103 woningen binnen een modulair systeem worden gerealiseerd.

Houten gebouw met achttien zorgwoningen voor Milsbeek

21 januari, 2:36

In het Limburgse Milsbeek wordt een houten woongebouw met achttien zorgwoningen voor onder meer ouderen met dementie gerealiseerd. Het ontwerp voor het gebouw is gemaakt door Lister Architecture en wordt gerealiseerd door Lister Manufacturing.