Kirsten Hannema in de Adelbertkapel in Bloemendaal
Copyright: Maarten van Haaff

Glas voor de geest

18 juni 2024, 9:00
‘Een gebouw waarin je helemaal oplaadt, dat iets met je doet.’ Zo beschreef mijn zanglerares de kapel op de Adelbertbegraafplaats in Bloemendaal, waar zij repeteert met haar Gregoriaanse koor. Nieuwsgierig geworden naar de architectuur – en de Gregoriaanse muziek – nam ik haar uitnodiging aan om een keer mee te repeteren.

Mijn lerares had niet gelogen; de Adelbertkapel is een juweel, een lust voor oog en oor. Het elegante bakstenen gebouwtje heeft een symmetrische plattegrond met aan de ene kant de hoofdingang en aan de andere kant een uitgebouwde sacristie met daarboven een klokkenstoel met luidklok. De akoestiek van de open binnenruimte met koepelplafond is geweldig. Maar het meeste indruk maakte de lichtval; als de zon doorbreekt, sprankelt door de glas-in-loodramen gekleurd licht op de bakstenen muren en de vloer met zijn kleurige tegelpatroon. Het is alsof je in een caleidoscoop staat.

Het brein achter deze ‘toverlantaarn’ is de Franse Benedictijner monnik-architect Dom Paul Bellot (1876-1944), die de kapel is in 1924 tegelijk met de toegangspoort ontwierp. Hij wilde met zijn expressieve architectuur ‘uiting geven aan de vreugde van het hoopgevende christendom’.In de Benedictijnse traditie staat het cijfer acht voor 'de achtste dag', de dag van de verrijzenis van Christus. Daarom gaf Bellot de kapel een achthoekige vorm. Hij werkte het gebouw uit tot en met de kroonluchter, het wijwaterbakje en de kandelaar. De glas-in-lood vensters met abstracte mozaïeken werden in Roermond gemaakt door glazenier Joep Nicholas, kleinzoon van Frans Nicolas, die het glasatelier oprichtte en veel samenwerkte met architect Pierre Cuypers.

Geloof het of niet, maar eind vorige eeuw was de kapel gedegradeerd tot opslagplaats. Huurders die eerder gebruik van het gebouw maakten, hadden de bronzen kroonluchter weggehaald, de tegelvloer was verstopt onder een tapijt. God zij dank zag men uiteindelijk het licht; het gebouw werd met geld van donateurs in 2015 in oude glorie hersteld en als ‘huiskamerkapel’ van de begraafplaats in gebruik genomen. Je kunt er nu dagelijks binnenlopen. Het Gregoriaanse koor oefent er eens per maand. Ik viel tijdens mijn proefles met mijn neus in de boter: de mis die we oefenden zou de volgende dag opgevoerd worden bij de viering van het honderdjarig bestaan van het gebouw. Ik deed toch wel mee? Zo stond ik de volgende dag opnieuw in de kapel ‘Allejuja’ te zingen.

Terwijl ik wederom genoot van het lichtspel, bedacht ik hoeveel verweesde glas-in-loodramen er in het glasdepot in Limburg liggen te wachten op herbestemming. Prachtige vensters, afkomstig uit gesloopte en verbouwde kerken en kloosters. Onder de noemer ‘glas voor de geest’ kon je ze de afgelopen maanden zien in Bureau Europa, waar het glasdepot tijdelijk gehuisvest was, als onderdeel van de expositie In Vitro, over het gebruik van glas in architectuur. Tijdens een reeks glas-in-lood dagen kwamen experts vertellen over de glastraditie en werd een oproep gedaan om een glas-in-lood raam te ‘adopteren’.

Je zou denken dat er genoeg geïnteresseerden zijn; jaren dertighuizen met glas-in-lood details zijn hartstikke populair. Maar glas-in-lood geldt als ‘moeilijk erfgoed’; restaureren is lastig, ook vanwege de klimaateisen van deze tijd. Je moet een bouwfysisch en -technisch onderlegd plan hebben, en een gebouw waar zo’n raam tot zijn recht komt.

Architecten beschikken over die vakkennis en kunnen passende plekken herkennen of creëren. Daarom bij deze mijn oproep: architecten, wil je iets bijzonders maken? Bouw dan bij het ontwerpen van die villa, school of dat publieke gebouw een ruimte in voor zo’n glaskunstwerk. Ik kan je verzekeren: het geeft een heleboel hoop en vreugde.


Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant.

Trefwoorden

kirsten hannema bloemendaal glas-in-lood adelbertkapel akoestiek kapel kerk column paul bellot daglicht

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid
1 uur geleden

Daan Zandbelt wordt nieuwe Spoorbouwmeester
2 uur geleden

Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid
Vandaag, 11:58

Architect@Work strijkt 30 en 31 oktober neer in De Kromhouthal in Amsterdam
Vandaag, 10:00

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025
2 uur geleden

Pararius: huurmarkt zit op slot, huren stijgen verder
Vandaag, 10:49

PBL: Ook nieuw plan voor circulaire economie is niet genoeg
Gisteren, 14:42

Bossen en bodems in zwaar weer, klimaatraad maakt zich zorgen
Gisteren, 10:24

'Helft investeerders spendeert opbrengsten verkochte huurhuizen in buitenland'
13 oktober, 2:41

Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op
13 oktober, 11:16
Ga naar het nieuws-archief
Kirsten HannemaArchitectuurcriticus
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan