Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff
Een kind moet je loslaten, een gebouw ook
21 februari 2023, 9:00
Gebouwen zijn net kinderen. Deze vergelijking heb ik niet bedacht; hij komt van architect Herman Hertzberger. Toen ik hem in een interview vroeg wat, terugblikkend op zijn loopbaan – het was 2014, hij was toen 82 – zijn belangrijkste bouwwerken zijn, antwoordde Hertzberger dat hij niet wilde kiezen tussen zijn ‘kinderen’.
De vergelijking gaat ook op als we het hebben over het loslaten van kinderen danwel gebouwen. Denk aan de klassieke comedyfilm Meet the Parents (2000), waarin een jonge vrouw haar verloofde,
male nurse
Greg Focker (briljante rol van Ben Stiller) mee naar huis neemt, waar haar achterdochtige vader, een gepensioneerde CIA-agent-en-Vietnam-veteraan (Robert de Niro) zich ontpopt tot de levende nachtmerrie van zijn aanstaande schoonzoon. Zoals de vader het niet kan verkroppen dat een – in zijn ogen inferieure – man met zijn dochter aan de haal gaat, vinden ontwerpers het moeilijk te verdragen als minder briljante zielen aan hun werk sleutelen.
Een sprekend voorbeeld is de reactie van de (onlangs overleden) Indiase architect Balkrishna Doshi tijdens het bezoek aan het sociale woningbouwcomplex in Indore dat hij een aantal jaar na oplevering bezocht. Hij was ‘in shock’ geweest, vertelde hij in een
interview
met architectuurwebsite Dezeen. “Bewoners misbruikten het, ze bouwden op de balkons, voegden verdiepingen en trappen toe.” Maar eenmaal in gesprek met hen maakte afschuw plaats voor begrip. “Ik zag dat ze blijer met hun toevoegingen waren dan waar ik iets had ontworpen.” Hij leerde een belangrijke (levens)les: true architecture is life.
Zo zen als Doshi zijn we in Nederland nog niet. Architecten spannen met enige regelmaat rechtszaken aan naar aanleiding van verbouwingsplannen. Bekende voorbeelden zijn de zaak architect Fons Verheijen versus Naturalis, die resulteerde in een bouwstop waarop het museum voor 1,5 miljoen euro met Verheijen
schikte
, en het kort geding dat Wim Quist tegen waterbedrijf Evides aanspande. De rechter besliste dat Evides niet zonder overleg met Quist een nieuw hoofdkantoor aan het drinkwatercomplex in Rotterdam Kralingen mag bouwen; voor zijn overlijden vond dat overleg alsnog plaats.
Ik kan me – als ouder en architect – voorstellen dat het moeilijk is als een ander aan ‘jouw’ bouwwerk zit, ook al is dat publiek goed. Je wilt het beschermen, mogelijk verblind door ouderliefde, waardoor je niet ziet dat een verbouwing helemaal geen gek idee is.
Natuurlijk, het is wel zo netjes als de ontwerper van dienst zijn plannen eerst voorlegt aan de oorspronkelijke architect en eventueel advies ter harte neemt. Maar wat als de architect, zoals de vader in Meet the Parents, zichzelf onmogelijk opstelt? Neem de Haagse villa van Carel Henny, waarin van architect Berlage de meubels op aangewezen plekken moesten staan, en in de woonkamer geen klok mocht hangen.
In zijn pas verschenen boek
Rotterdam Ripresa – future fragments for the neoliberal city
pleit architect Marius Grootveld voor een ‘lossere houding ten aanzien van auteurschap’ waardoor het makkelijker wordt om gebouwen aan te passen. Vertrekpunt is het idee dat zo min mogelijk bouwen het meest duurzaam is, en we dus moeten werken met de stad die we hebben. Voor twaalf locaties in de Rotterdamse binnenstad vroeg hij steeds vijf architecten om, voortbouwend op de bestaande bebouwing, een interventie te ontwerpen.
Grootveld verwijst daarbij naar de Middeleeuwse stad als collectief, gestaag groeiend bouwwerk, ik blijf hangen bij de vergelijking gebouw-kind.
It takes a village to raise a child,
luidt een bekende uitspraak uit de Afrikaanse cultuur. Het betekent dat iedereen in het dorp verantwoordelijkheid neemt voor de kinderen die er rondlopen. Zou het niet mooi zijn als we op die manier, gezamenlijk voor ons gebouwde kroost zorgen?
Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant.
Trefwoorden
transformatie
erfgoed
column
meet the parents
auteursrecht
kirsten hannema
Best gelezen
1
Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op
maandag, 13 oktober
2
David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid
woensdag, 15 oktober
3
Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid
woensdag, 15 oktober
4
Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch
maandag, 13 oktober
5
Gezicht van de tijd
woensdag, 15 oktober
Gerelateerde nieuwsberichten
Rijksbouwmeester publiceert Handreiking Auteursrecht voor opdrachtgevers
7 maart 2023
Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect
18 april 2023
Constructieve actie
16 mei 2023
Genieten
20 juni 2023
Echte architecten
19 september 2023
Nieuwe ronde, nieuwe prijzen
17 oktober 2023
Ad fundum
20 november 2023
Alisons kerstkaarten
19 december 2023
Wabi-sabi
23 januari 2024
De Friends Experience
20 februari 2024
Zwelgen in comfort
19 maart 2024
Bouwen, burgers, bezwaren
16 april 2024
Terug/vooruit naar 1978
21 mei 2024
Glas voor de geest
18 juni 2024
Mijn reis met Berlage
17 september 2024
Maakt architectuur gelukkig?
15 oktober 2024
Column
AI als Zwitsers zakmes van de architect
19 november 2024
Column
Ga op zoek naar het jottum-gevoel!
17 december 2024
Column
Vormt de mens zijn omgeving, of de omgeving eerst de mens?
21 januari
Column
Durf klein te denken
18 februari
Platform Kantooropgave
18 maart
Column
Over het nut van nutteloze bouwwerken
15 april
Column
Slecht gejat
17 juni
Column
Een kwestie van onderhoud
16 september
Column
De architectuurbiënnale is geen guilty pleasure
20 mei
Gentrificatie-compensatie
24 januari 2023
Maar nooit zoals je denkt
15 november 2022
Lekker loeren
18 oktober 2022
Krolls (on)gelijk
20 september 2022
T-koppelstuk
21 juni 2022
Grensverleggend
17 mei 2022
De moraal van het inclusieve verhaal
19 april 2022
Ontsnappingsruimte
15 maart 2022
Een les in nederigheid
15 februari 2022
Over hoe en wat
18 januari 2022
Valse nostalgie
21 december 2021
Makkelijker kunnen we het niet maken
16 november 2021
Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?
19 oktober 2021
Ronchamps op de Zuidas
21 september 2021
Biofobie
15 juni 2021
Wildgroei
18 mei 2021
Erfgoedlogica
20 april 2021
Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening
16 maart 2021
Vormenspel
16 februari 2021
Trafo
19 januari 2021
Een beter normaal
15 december 2020
Architectuurgeweld
17 november 2020
Ongemak
20 oktober 2020
Druk op het dak
15 september 2020
Uitzichtloos
16 juni 2020
Alcoholist, pater, architect
19 mei 2020
Pakkans
21 april 2020
Een biënnale zonder publiek
17 maart 2020
Kaartenhuis
18 februari 2020
Luxewarenhuis
21 januari 2020
Wachtkamers
21 maart 2023
Rijksbouwmeester publiceert Handreiking Auteursrecht voor opdrachtgevers
7 maart 2023
Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect
18 april 2023
Constructieve actie
16 mei 2023
Genieten
20 juni 2023
Echte architecten
19 september 2023
Nieuwe ronde, nieuwe prijzen
17 oktober 2023
Ad fundum
20 november 2023
Alisons kerstkaarten
19 december 2023
Wabi-sabi
23 januari 2024
De Friends Experience
20 februari 2024
Zwelgen in comfort
19 maart 2024
Bouwen, burgers, bezwaren
16 april 2024
Terug/vooruit naar 1978
21 mei 2024
Glas voor de geest
18 juni 2024
Mijn reis met Berlage
17 september 2024
Maakt architectuur gelukkig?
15 oktober 2024
Column
AI als Zwitsers zakmes van de architect
19 november 2024
Column
Ga op zoek naar het jottum-gevoel!
17 december 2024
Column
Vormt de mens zijn omgeving, of de omgeving eerst de mens?
21 januari
Column
Durf klein te denken
18 februari
Platform Kantooropgave
18 maart
Column
Over het nut van nutteloze bouwwerken
15 april
Column
Slecht gejat
17 juni
Column
Een kwestie van onderhoud
16 september
Column
De architectuurbiënnale is geen guilty pleasure
20 mei
Gentrificatie-compensatie
24 januari 2023
Maar nooit zoals je denkt
15 november 2022
Lekker loeren
18 oktober 2022
Krolls (on)gelijk
20 september 2022
T-koppelstuk
21 juni 2022
Grensverleggend
17 mei 2022
De moraal van het inclusieve verhaal
19 april 2022
Ontsnappingsruimte
15 maart 2022
Een les in nederigheid
15 februari 2022
Over hoe en wat
18 januari 2022
Valse nostalgie
21 december 2021
Makkelijker kunnen we het niet maken
16 november 2021
Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?
19 oktober 2021
Ronchamps op de Zuidas
21 september 2021
Biofobie
15 juni 2021
Wildgroei
18 mei 2021
Erfgoedlogica
20 april 2021
Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening
16 maart 2021
Vormenspel
16 februari 2021
Trafo
19 januari 2021
Een beter normaal
15 december 2020
Architectuurgeweld
17 november 2020
Ongemak
20 oktober 2020
Druk op het dak
15 september 2020
Uitzichtloos
16 juni 2020
Alcoholist, pater, architect
19 mei 2020
Pakkans
21 april 2020
Een biënnale zonder publiek
17 maart 2020
Kaartenhuis
18 februari 2020
Luxewarenhuis
21 januari 2020
Wachtkamers
21 maart 2023
Toon alles
Andere nieuwsberichten
CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025
Gisteren, 15:37
Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.
Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam
Gisteren, 14:56
In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.
Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk
Gisteren, 13:48
Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.
Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters
Gisteren, 11:07
Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.
Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over
Gisteren, 16:23
Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.
IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek
Gisteren, 12:14
Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij
EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw
Gisteren, 10:11
Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.
Groningen worstelt met afronding dertig kilometer lang fietspad naar Assen
16 oktober, 3:25
Een ruime meerderheid van de Groningse Statenleden wil dat er bij het project meer aandacht komt voor de veiligheid van vrouwen.
PBL: minimaal 150.000 hectare meer natuur nodig in 2050
16 oktober, 11:37
Het planbureau heeft twee mogelijke oplossingsrichtingen doorgerekend om de huidige Europese doelen voor klimaat, natuur en waterkwaliteit te halen.
Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025
15 oktober, 3:19
De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.
Ga naar het nieuws-archief
Kirsten Hannema
Architectuurcriticus
0
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur