Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Renovatie van sociale woningbouw
Symposium
Jonas
Orange Architects
Uitreiking Architectenweb Awards 2023
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Nieuw elan voor sociale woningbouw
Symposium
Marjolein van Eig
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Cedar / Hoofdkantoor ING
Benthem Crouwel Architects met HofmanDujardin
Renovatie van sociale woningbouw
Symposium
Jonas
Orange Architects
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Behrendt Adriaansens Architectuur Stadsontwerp
BA-AS is an Amsterdam-based office for architecture and urban design.
Skepp B.V.
Dynamic Offices
Wallmakers.nl
Experts in stijlvolle en duurzame wandafwerkingen
Diftar Outdoor Products BV
SPQPR
Alucol
Dijkman Coating
Omdat het altijd beter kan!
Mulder Zonderland
Amsterdam - Zürich
Jansen
Sustainability by Architecture
MK23 architecten
Architectenburo Nienhuis Uithuizermeeden
De noordelijkste architect van Nederland
Unite2Build
3d laserscanning en 3d modelleren
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Paul van Bergen over de verduurzaming van gebouwen
Gesprek met Ronald Huikeshoven over hoogbouw binnen gebiedsontwikkeling
Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten
Gesprek met Francine Houben over hoogbouw en communities
Gesprek met Harro de Jong over het delen van echte landschappen
Gesprek met Paul van Bergen over de verduurzaming van gebouwen
Gesprek met Ronald Huikeshoven over hoogbouw binnen gebiedsontwikkeling
Gesprek met Britta en Diederik van Egmond over sociale luxe
Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten
Gesprek met Harro de Jong over het delen van echte landschappen
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Welkom op de campus van Byondis
Nieuwbouw kantoor BDO accountants Breda.
Adapta Amersfoort
Gevelbekleding Restaurant De Witte Gans - Dalfsen
dsm-firmenich hoofdkantoor
Een minimalistisch familiehuis dat je omarmt
Nieuwbouw kantoor BDO accountants Breda.
MKC De Schatkaart Amsterdam
dsm-firmenich hoofdkantoor
Mc Donalds Best
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
AXOR ShowerHeaven
De Rolls-Royce onder de douches
BIO-composieten
MobiPanel Groene gevel
Modulaire groene gevel voor klimaatbestendig bouwen
Solar Caport van Metalura
Duurzaam en Stijlvol Parkeren
iQ Protect Smoke
Rookwerende glaswanden met S200 of Sa classificatie
Platowood Vuren
Duurzaam hout voor gevel, interieur en GWW met een natuurlijke, levendige uitstraling
Centraal noodverlichtingssysteem CPS 220/64
Centrale noodverlichtingssystemen, ontzorgd gebruiker bij een hoge beschikbaarheid en lage TCO
Fraké Noir
Thermisch gemodificeerd Frake hout van hoge kwaliteit
Duplicor
Biobased brandwerend composiet
Profiled Window
Dakraam gootstukken voor sandwichdakpanelen
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Expositie Nieuwerwets Wonen in Utrecht
Stadskantoor Utrecht, Stadsplateau 1, Utrecht
Open Oproep Over grenzen
Michel de Klerk, inspirator van de Amsterdamse School
Oostzaanstraat 45, Amsterdam
Onmetelijk belangrijk – kunstmatige intelligentie en de zachte waarden van architectuur
Nieuwe Instituut, Museumpark 25, 3015 CB Rotterdam
A-Imagination in Architectuur
Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem
Onmetelijk belangrijk – kunstmatige intelligentie en de zachte waarden van architectuur
Nieuwe Instituut, Museumpark 25, 3015 CB Rotterdam
ARCHITECT@WORK Rotterdam 11-12 september 2024
Ahoy, hal 1, Ahoyweg 10, Rotterdam
Expositie Nieuwerwets Wonen in Utrecht
Stadskantoor Utrecht, Stadsplateau 1, Utrecht
A-Imagination in Architectuur
Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem
‘Nature of Hope’, 11e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam
Nieuwe Instituut, Museumpark 25, Rotterdam
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
cepezed | architect met bouwtechnische affiniteit
cepezed | bouwkundig ontwerper
Landschapsontwerper met oog voor vormgeving en detail
Ervaren all-round ontwerper
Junior technisch ontwerper
GROOSMAN architecten zoekt creatieve architect
Architect
Architect (Nederlandstalig) bij Van Ommeren Associates
Junior architect
Studio Nauta seeks talented junior architect
MIX groeit en zoekt een architect
MIX groeit en zoekt een ervaren architect
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Abonneer je nu op onze nieuwsbrieven!
Abonneren
Nee, bedankt
Ja, denk met me mee rond de
materialisering van mijn project
Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff
Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff
Een kind moet je loslaten, een gebouw ook
21 februari 2023, 9:00
Gebouwen zijn net kinderen. Deze vergelijking heb ik niet bedacht; hij komt van architect Herman Hertzberger. Toen ik hem in een interview vroeg wat, terugblikkend op zijn loopbaan – het was 2014, hij was toen 82 – zijn belangrijkste bouwwerken zijn, antwoordde Hertzberger dat hij niet wilde kiezen tussen zijn ‘kinderen’.
De vergelijking gaat ook op als we het hebben over het loslaten van kinderen danwel gebouwen. Denk aan de klassieke comedyfilm Meet the Parents (2000), waarin een jonge vrouw haar verloofde,
male nurse
Greg Focker (briljante rol van Ben Stiller) mee naar huis neemt, waar haar achterdochtige vader, een gepensioneerde CIA-agent-en-Vietnam-veteraan (Robert de Niro) zich ontpopt tot de levende nachtmerrie van zijn aanstaande schoonzoon. Zoals de vader het niet kan verkroppen dat een – in zijn ogen inferieure – man met zijn dochter aan de haal gaat, vinden ontwerpers het moeilijk te verdragen als minder briljante zielen aan hun werk sleutelen.
Een sprekend voorbeeld is de reactie van de (onlangs overleden) Indiase architect Balkrishna Doshi tijdens het bezoek aan het sociale woningbouwcomplex in Indore dat hij een aantal jaar na oplevering bezocht. Hij was ‘in shock’ geweest, vertelde hij in een
interview
met architectuurwebsite Dezeen. “Bewoners misbruikten het, ze bouwden op de balkons, voegden verdiepingen en trappen toe.” Maar eenmaal in gesprek met hen maakte afschuw plaats voor begrip. “Ik zag dat ze blijer met hun toevoegingen waren dan waar ik iets had ontworpen.” Hij leerde een belangrijke (levens)les: true architecture is life.
Zo zen als Doshi zijn we in Nederland nog niet. Architecten spannen met enige regelmaat rechtszaken aan naar aanleiding van verbouwingsplannen. Bekende voorbeelden zijn de zaak architect Fons Verheijen versus Naturalis, die resulteerde in een bouwstop waarop het museum voor 1,5 miljoen euro met Verheijen
schikte
, en het kort geding dat Wim Quist tegen waterbedrijf Evides aanspande. De rechter besliste dat Evides niet zonder overleg met Quist een nieuw hoofdkantoor aan het drinkwatercomplex in Rotterdam Kralingen mag bouwen; voor zijn overlijden vond dat overleg alsnog plaats.
Ik kan me – als ouder en architect – voorstellen dat het moeilijk is als een ander aan ‘jouw’ bouwwerk zit, ook al is dat publiek goed. Je wilt het beschermen, mogelijk verblind door ouderliefde, waardoor je niet ziet dat een verbouwing helemaal geen gek idee is.
Natuurlijk, het is wel zo netjes als de ontwerper van dienst zijn plannen eerst voorlegt aan de oorspronkelijke architect en eventueel advies ter harte neemt. Maar wat als de architect, zoals de vader in Meet the Parents, zichzelf onmogelijk opstelt? Neem de Haagse villa van Carel Henny, waarin van architect Berlage de meubels op aangewezen plekken moesten staan, en in de woonkamer geen klok mocht hangen.
In zijn pas verschenen boek
Rotterdam Ripresa – future fragments for the neoliberal city
pleit architect Marius Grootveld voor een ‘lossere houding ten aanzien van auteurschap’ waardoor het makkelijker wordt om gebouwen aan te passen. Vertrekpunt is het idee dat zo min mogelijk bouwen het meest duurzaam is, en we dus moeten werken met de stad die we hebben. Voor twaalf locaties in de Rotterdamse binnenstad vroeg hij steeds vijf architecten om, voortbouwend op de bestaande bebouwing, een interventie te ontwerpen.
Grootveld verwijst daarbij naar de Middeleeuwse stad als collectief, gestaag groeiend bouwwerk, ik blijf hangen bij de vergelijking gebouw-kind.
It takes a village to raise a child,
luidt een bekende uitspraak uit de Afrikaanse cultuur. Het betekent dat iedereen in het dorp verantwoordelijkheid neemt voor de kinderen die er rondlopen. Zou het niet mooi zijn als we op die manier, gezamenlijk voor ons gebouwde kroost zorgen?
Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant.
Trefwoorden
transformatie
erfgoed
column
meet the parents
auteursrecht
kirsten hannema
Best gelezen
1
Interview Marcel van Engelen: “Amsterdam ontwikkelt zich tot een sorteermachine”
woensdag, 24 juli
2
Een winnende transformatie en trage architectuur
maandag, 22 juli
3
Houten woonhuis in Muiden door Moke Architecten en la4sale
woensdag, 24 juli
4
Multifunctioneel gebouw door KAAN Architecten in Parijs opgeleverd
dinsdag, 23 juli
5
MVRDV presenteert opgeleverd hoogbouwproject Pixel in Abu Dhabi
woensdag, 24 juli
Gerelateerde nieuwsberichten
Rijksbouwmeester publiceert Handreiking Auteursrecht voor opdrachtgevers
7 maart 2023
Column
Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect
18 april 2023
Column
Constructieve actie
16 mei 2023
Column
Genieten
20 juni 2023
Column
Echte architecten
19 september 2023
Column
Nieuwe ronde, nieuwe prijzen
17 oktober 2023
Column
Ad fundum
20 november 2023
Column
Alisons kerstkaarten
19 december 2023
Column
Wabi-sabi
23 januari
Column
De Friends Experience
20 februari
Column
Zwelgen in comfort
19 maart
Column
Bouwen, burgers, bezwaren
16 april
Column
Terug/vooruit naar 1978
21 mei
Column
Glas voor de geest
18 juni
Column
Gentrificatie-compensatie
24 januari 2023
Column
Maar nooit zoals je denkt
15 november 2022
Column
Lekker loeren
18 oktober 2022
Column
Krolls (on)gelijk
20 september 2022
Column
T-koppelstuk
21 juni 2022
Column
Grensverleggend
17 mei 2022
Column
De moraal van het inclusieve verhaal
19 april 2022
Column
Ontsnappingsruimte
15 maart 2022
Column
Een les in nederigheid
15 februari 2022
Column
Over hoe en wat
18 januari 2022
Column
Valse nostalgie
21 december 2021
Column
Makkelijker kunnen we het niet maken
16 november 2021
Column
Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?
19 oktober 2021
Column
Ronchamps op de Zuidas
21 september 2021
Column
Biofobie
15 juni 2021
Column
Wildgroei
18 mei 2021
Column
Erfgoedlogica
20 april 2021
Column
Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening
16 maart 2021
Column
Vormenspel
16 februari 2021
Column
Trafo
19 januari 2021
Column
Een beter normaal
15 december 2020
Column
Architectuurgeweld
17 november 2020
Column
Ongemak
20 oktober 2020
Column
Druk op het dak
15 september 2020
Column
Uitzichtloos
16 juni 2020
Column
Alcoholist, pater, architect
19 mei 2020
Column
Pakkans
21 april 2020
Een biënnale zonder publiek
17 maart 2020
Column
Kaartenhuis
18 februari 2020
Column
Luxewarenhuis
21 januari 2020
Column
Wachtkamers
21 maart 2023
Rijksbouwmeester publiceert Handreiking Auteursrecht voor opdrachtgevers
7 maart 2023
Column
Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect
18 april 2023
Column
Constructieve actie
16 mei 2023
Column
Genieten
20 juni 2023
Column
Echte architecten
19 september 2023
Column
Nieuwe ronde, nieuwe prijzen
17 oktober 2023
Column
Ad fundum
20 november 2023
Column
Alisons kerstkaarten
19 december 2023
Column
Wabi-sabi
23 januari
Column
De Friends Experience
20 februari
Column
Zwelgen in comfort
19 maart
Column
Bouwen, burgers, bezwaren
16 april
Column
Terug/vooruit naar 1978
21 mei
Column
Glas voor de geest
18 juni
Column
Gentrificatie-compensatie
24 januari 2023
Column
Maar nooit zoals je denkt
15 november 2022
Column
Lekker loeren
18 oktober 2022
Column
Krolls (on)gelijk
20 september 2022
Column
T-koppelstuk
21 juni 2022
Column
Grensverleggend
17 mei 2022
Column
De moraal van het inclusieve verhaal
19 april 2022
Column
Ontsnappingsruimte
15 maart 2022
Column
Een les in nederigheid
15 februari 2022
Column
Over hoe en wat
18 januari 2022
Column
Valse nostalgie
21 december 2021
Column
Makkelijker kunnen we het niet maken
16 november 2021
Column
Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?
19 oktober 2021
Column
Ronchamps op de Zuidas
21 september 2021
Column
Biofobie
15 juni 2021
Column
Wildgroei
18 mei 2021
Column
Erfgoedlogica
20 april 2021
Column
Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening
16 maart 2021
Column
Vormenspel
16 februari 2021
Column
Trafo
19 januari 2021
Column
Een beter normaal
15 december 2020
Column
Architectuurgeweld
17 november 2020
Column
Ongemak
20 oktober 2020
Column
Druk op het dak
15 september 2020
Column
Uitzichtloos
16 juni 2020
Column
Alcoholist, pater, architect
19 mei 2020
Column
Pakkans
21 april 2020
Een biënnale zonder publiek
17 maart 2020
Column
Kaartenhuis
18 februari 2020
Column
Luxewarenhuis
21 januari 2020
Column
Wachtkamers
21 maart 2023
Toon alles
Andere nieuwsberichten
Nieuwbouw Ashram College in Alphen aan den Rijn in gebruik genomen
Gisteren, 13:42
Het door Broekbakema ontworpen gebouw is gerealiseerd naast het verouderde en te slopen onderkomen van deze grote middelbare school voor mavo, havo en vwo. Na de sloop van de oude school wordt een nieuw schoolplein aangelegd.
Drie woongebouwen op kunstmatige terp aan de Waal door EGM architecten
Gisteren, 11:29
In de Dijkzone langs de Waal in Nijmegen is afgelopen jaar het door EGM architecten ontworpen woningbouwproject Loyd opgeleverd. Het gaat om een ensemble van drie gebouwen met in totaal 78 woningen.
Zomerserie: Architect in... Zwitserland
Gisteren, 09:30
Deze zomer interviewt Architectenweb Nederlandse architecten die wonen en werken in het buitenland. In de derde aflevering spreken we Pank van ’t Hoog, die werkzaam is bij architectenbureau 3BM3 in Genève.
Nominaties Dutch Daylight Award 2024 bekend
25 juli, 3:31
Verdeeld over twee categorieën komen negen projecten in aanmerking voor de tweejaarlijkse prijs voor toepassing van daglicht in architectuurprojecten.
Bouwer Heijmans profiteert van woningvraag en verhoogt winstdoel
Gisteren, 14:34
Bouwconcern Heijmans heeft dankzij de grote vraag naar nieuwbouwwoningen een goed eerste halfjaar achter de rug.
Overijssel wil op bedrijventerrein af van cluster-eis windturbines
Gisteren, 10:38
De nieuwe coalitie in de provincie stelde die eis vorig jaar vast om verrommeling van het landschap te voorkomen.
Omgevingsdienst legt woningbouwproject Amsterdam stil om lawaai
25 juli, 2:06
Volgens de omgevingsdienst is de herrie onacceptabel, omdat in de buurt veel woningen staan.
Bouwconcern BAM profiteert van woningvraag Nederland
25 juli, 9:01
De omzet van BAM steeg in de eerste zes maanden met 6 procent naar 3,1 miljard euro.
Zuid-Holland ziet natuur toenemen, in tegenstelling tot CBS-data
24 juli, 1:36
Volgens de dichtstbevolkte provincie van Nederland (3,8 miljoen inwoners) is in de afgelopen twee jaar 114 hectare nieuwe natuur ingericht.
Oproep: maak op fietsbrug over IJ in Amsterdam ook plek voor ov
24 juli, 10:34
Gebeurt dat niet, dan ontstaat er een ‘forse en echt onacceptabele achteruitgang’ voor de ov-reiziger, aldus de Reizigers Advies Raad van de Vervoerregio Amsterdam.
Ga naar het nieuws-archief
Kirsten Hannema
Architectuurcriticus
0
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur