Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff
Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff

Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect

18 april 2023, 9:00
Het spel Dilemma op Dinsdag is simpel: je moet kiezen. Vandaag is de vraag: je kunt 360 miljard euro aan aardgas oppompen – of – je huis/dorp/stad behoeden voor instorten. Toen 60 jaar geleden de gasbel bij Slochteren werd aangeboord, wist men nog niet welke rampzalige gevolgen dit voor Groningen zou hebben. Maar eenmaal duidelijk was de keus alsnog snel gemaakt: Nederland ging voor het gas en dus voor het geld.

Ik heb er ook van geprofiteerd, me nauwelijks bewust van de keerzijde van deze weelde, ondanks de berichten over aardbevingen die regelmatig in het nieuws waren. Tot ik in 2019 een tip kreeg van de Drentse fotograaf Harry Cock, om te gaan kijken in het wierdedorp Leermens, waar hij een verzakte-en-herrezen woning fotografeerde, gerenoveerd door Mint architecten, het bureau van Dianne Maas.

Voor een artikel in de Volkskrant sprak ik met de architect en de bewoners, die na een hoop ellende zeer gelukkig zijn met hun verbeterde, levensloop- en aardbevingsbestendige huis, dat als onderdeel van het dorpsgezicht is behouden. Het project werd opgenomen in het Jaarboek Architectuur (ik zat destijds in de redactie), en we vroegen Maas als spreker bij de boekpresentatie. Daarna werd ze vaker aan tafel uitgenodigd om mee te denken over de versterkingsopgave, en benoemde daarin steeds de ruimtelijke kwaliteit als onderdeel van die opgave. Zo kwam ze in beeld voor de functie van Bouwmeester Versterking bij de gemeente Groningen. “Er is een balletje gaan rollen”, aldus Maas.

Onlangs las ik in de Volkskrant een opiniestuk waarin Maas haar vrees uitspreekt dat het aardbevingsgebied in Groningen ‘een showroom van cataloguswoningen’ wordt. Ze kreeg bijval van rijksbouwmeester Francesco Veenstra. Ik besefte dat we alweer vier jaar verder zijn, en dat er in die tijd veel gepraat en gesteggeld is, maar weinig hersteld. Sterker: dertig jaar geleden, toen stedenbouwkundige Riek Bakker in het kader van het programma Nederland Nu Als Ontwerp met Groningen sprak, vertelden de bewoners haar al: we pikken het niet meer! De gaskraan bleef evenwel open, zonder dat ze daar ooit iets voor terugkregen. Vorig jaar, toen na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne de energievoorraad in gevaar kwam, werd zelfs gespeculeerd over het opvoeren van de gaswinning.

Het balletje dat is gaan rollen krijgt zo bezien iets van de steen die de mythische figuur Sisyphus tot in lengte der dagen tegen een berg op moet duwen. Gaan de parlementaire enquête – hoofdconclusie: de belangen van Groningers zijn structureel genegeerd bij de aardgaswinning – en de claim van 30 miljard euro die de provincie nu bij het rijk neerlegt daar iets aan veranderen?

Volgens Maas is het échte probleem niet Gronings, “maar de bouwcultuur van dit moment, de contextloze fabriekswoningen waarop men inzet bij de versterking.” Die techniek moeten we wat haar betreft omarmen, maar mét aandacht voor de inpassing. “Landbouw, energie, stikstof, wonen – al die thema’s, die niet Gronings zijn, maar overal in het land spelen – zitten hier in een snelkookpan. Daar kan heel Nederland lessen uit leren.”  

Nieuwe lente, nieuwe kansen; Maas blijft optimistisch. Naar Rotterdams voorbeeld startte ze het programma Architect aan Zet, een manier om onder regie van een gecertificeerde architect vergunningsvrij te (ver)bouwen binnen de versterkingsopgave. Zo wil ze vaart maken. Er lopen inmiddels twee Architect aan Zet-pilots, voor de herbouw van een huis in het dorpje Winneweer, door Zofa architecten, en een boerenbedrijf in Garmerwolde, waarvoor DAAD een ‘nieuwe Groninger boerderij’ ontwerpt. Dat laatste project is nu in uitvoering; de fundering ligt, en er is een harde deadline: op 1 november moeten de koeien hun nieuwe stal in. De bouw ligt op schema, het balletje rolt weer voorzichtig. Ik hoop van harte op een sneeuwbaleffect.


Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant.
Toon alles

Andere nieuwsberichten

Vier genomineerden voor Abe Bonnema Prijs voor Jonge Architecten 2024

Gisteren, 13:00

Bouw van energieneutrale buurt De Werf in Almere gestart

Gisteren, 12:15

Jim Venturi: AFFR-film over mijn ouders is óók een liefdesverhaal

Gisteren, 10:25

Nog drie dagen om jouw stem uit te brengen voor de Architect van het Jaar 2024!

Gisteren, 09:25

Energieagentschap ziet enorme groei hernieuwbare energie

Gisteren, 13:34

Sectorspecialist ING: samenwerking nodig voor snellere bouw fabriekswoningen

Gisteren, 11:16

Kijktip: De wereld van Carlijn

8 oktober, 2:36

Een op de drie kantoren voldoet niet aan plicht energielabel C

8 oktober, 11:13

Natuurorganisaties stappen naar rechter om bescherming Noordzee

8 oktober, 9:46

Terugkijken: Bouwen met de boer

7 oktober, 11:45
Kirsten HannemaArchitectuurcriticus
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
EeStairs | Design trappen - Balustrade - Ontwerp en constructie
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
AGC Nederland Holding B.V.
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
Foreco Houtproducten
Wienerberger B.V.
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux  B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf Ceiling Solutions B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Plastica Groep
Holonite B.V.
FALK®
Tata Steel Colorcoat®
© 2002 - 2024 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan