Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff

Alisons kerstkaarten

19 december 2023, 9:00
Come deck the halls! Het had de vierde tentoonstelling over kerst moeten worden, die de Britse architect Alison Smithson (1928-1993) eind jaren ‘70 maakte. Helaas overleed ze na de derde tentoonstelling en werd hij niet uitgevoerd, nu is hij – voor het eerst - te zien in het Van Eesteren Museum in Amsterdam.

De expositie draait om de 38 kerstkaartontwerpen die Alison tussen 1954 en 1992 maakte. Kunstwerkjes zijn het, van houtsneden en aquarellen tot filigraan knipwerk en bestempeld papier, gevouwen tot minimaquettes.

Curator Ana Abalos Ramos promoveerde op de kerskaartencollectie en plaatst die in de tentoonstelling in de context van Peter en Alison Smithsons oeuvre. Tijdens een rondleiding door de expositieruimte vertelt ze dat Alison in de jaren ‘70 verschillende seminars over kerst organiseerde. Niet dat ze erg religieus was; kerst was voor haar het feest van het licht, een viering dat de kortste dag van het jaar voorbij is. Met een kerstboom die je laat voelen dat er in de duisternis nog steeds leven om ons heen is.

Alisons fascinatie voor kerst had ook te maken met de interesse van de Smithsons in de architectuur van plekken. Niet alleen de fysieke ruimte, maar vooral hoe gebruikers zich die ruimte toe-eigenen. ‘Kerstmis is het enige moment van het jaar in de Westerse maatschappij dat mensen in gezamenlijkheid hun huizen versieren met de bedoeling de sfeer van hun leefomgeving te veranderen’, schreef ze. Ze deed onderzoek naar deze kerstradities en bundelde de resultaten in een ‘Adventskalender van Kerstmis’ waarin ze onder andere de Hollandse Sinterklaasviering beschreef. Het boekje werd lesmateriaal voor studenten op de Bartlett School of Architecture, waar zij en haar echtgenoot doceerden.

Alison gebruikte de kerstkaarten ook als intellectuele oefening en vormstudie voor projecten. Abalos Ramos toont de kerskaart die de architect in 1986 maakte, toen de Smithsons werkten aan ‘Axel’s Porch’, een houten aanbouw bij een huis in het Duitse Hessen. Om het ontwerp in te passen in de bosrijke omgeving bedachten de architecten een constructie die de boomstammen nabootst. Op de kerstkaart, een afdruk van een houtsnede, maakte Alison een sfeervolle studie voor die boomstamstructuur.

Jaarlijks verstuurde ze aan zo’n 150 vrienden en zakenrelaties een kerstkaart, vertelt Smithsons dochter Soraya – eigenaar van de kerskaartencollectie - tijdens de opening van de tentoonstelling. In april begon ze te schetsen, tegen september had ze een ontwerp, begin december zat ze avond aan avond voor de televisie door te werken om alle kaarten af te krijgen.

In de geest van de ‘participatieve’ tentoonstellingen die Alison destijds organiseerde, waarbij het publiek mee mocht doen met het maken van kerstversieringen, geeft Soraya – die kunstenaar is – een kerstworkshop in het Van Eesteren Museum. Met een groepje knip en plak ik kerstkaarten en -versieringen, geïnspireerd op de vloeipapieren kerstster die Alison in 1959 maakte. Soraya zet de traditie van haar moeder voort; ook zij maakt elk jaar zelf kerstkaarten om te versturen. “Het is een mooie manier om – in elke geval eens per jaar – met mensen in contact te blijven. En het is voor mij een moment van reflectie; hoe kijk je terug op het afgelopen jaar, en vooruit op het komend jaar?”

Ik kijk in elk geval uit naar het themajaar van het Van Eesteren Museum. Onder de titel ‘Jakoba Mulders Zielsverwanten’ wordt een jaar lang aandacht besteedt aan vrouwen in de architectuur. Deze expositie is daarvan een geweldig begin.  

Come deck the halls! is t/m 28 januari 2024 te zien in het Van Eesteren Museum.


Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant.

Trefwoorden

van eesteren museum alison smithson kerstkaarten column kirsten hannema kerstkaart

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde podcasts

Andere nieuwsberichten

Campus met onderwijs en woningen in 's Hertogenbosch officieel geopend
7 november, 2:56

Voorlopig ontwerp renovatie en verduurzaming provinciehuis Utrecht gepresenteerd
7 november, 11:44

Mix van oude en nieuwe werken plus wereldrecordpoging tijdens GLOW 2025
7 november, 9:29

Foto's uitreiking Architectenweb Awards 2025
6 november, 8:45

Limburgse politiek ondanks zorgen akkoord met energiemaatschappij
7 november, 1:39

Provincie Zuid-Holland steekt ‘geen cent extra’ in warmtenetwerk
7 november, 10:28

Provincies focussen op agrarisch natuurbeheer tegen stikstof
6 november, 3:11

Corporatiewoning harder geraakt door klimaatverandering
6 november, 10:46

Arons en Gelauff benoemt drie associates
4 november, 12:05

DigiBouw 2025 – enkele tips
4 november, 11:14
Ga naar het nieuws-archief
Kirsten HannemaArchitectuurcriticus
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan