Kirsten Hannema

Kaartenhuis

18 februari, 9:15

Ik las dat Donald Trump een programma start om de overheidsgebouwen in de Verenigde Staten ‘great again’ te maken, en vroeg me af hoe het met de renovatie van het Binnenhof gaat. Op 30 januari blijken alle plannen op de website van het Rijksvastgoedbedrijf te zijn gezet.

Eerst nog even terug naar vorig jaar, het waren ‘Amerikaanse’ toestanden in Den Haag. “Het leek net House of Cards”, zei architect Ellen van Loon in een interview met NRC, over de manier waarop ze door de politiek uit het project was gewipt. NRC publiceerde in november 2019 een reconstructie van het proces, die een prima basis vormt voor een Nederlandse variant op de succesvolle Netflix-serie. Ik zie de scene al voor me: D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold (gespeeld door zichzelf) aan de telefoon met architect Pi de Bruijn (een rol voor Pierre Bokma) – verbolgen dat hij gepasseerd is om ‘zijn’ Tweede Kamer te renoveren.

“Hoe kom ik bij de Kamerleden die over de renovatie gaan?”, vraagt De Bruijn, waarop Pechtold antwoordt: “Je moet eens kletsen met Kamervoorzitter Arib en VVD-Kamerlid Ockje Tellegen, dat is de voorzitter van de bouwbegeleidingscommissie.” Ze spreken af in het café onder in het ministerie van VROM, waar De Bruijn zijn twijfels over Van Loons werk uit, nog voordat de Kamerleden Van Loon ooit hebben gezien. Twee afleveringen later zie je hoe dezelfde Pechtold wordt aangesteld als ‘bemiddelaar’ om ruziënde Kamerleden, Rijksvastgoedmedewerkers en architecten uit elkaar te trekken.

De eerdere NRC-artikelen en het interview met Van Loon door de NOS wisten niet alle vragen te beantwoorden. Er werden plaatjes getoond van de ‘megalomane’ plannen die Van Loon zou hebben voorgesteld, waaronder de veelbesproken ‘tropische kantoortuin’. Dat bleek een binnenhof met een boom. “Als het verhaal van Ellen van Loon bij NOS klopt mogen werkelijk alle betrokkenen zich de ogen uit hun hoofd schamen”, tweette BNA-voorzitter Francesco Veenstra. Maar was het waar, of waren deze plaatjes geregisseerd naar buiten gebracht?

Bemiddelaar Pechtold adviseerde staatssecretaris Knops wat velen al eerder hadden gezegd: hef het staatsgeheime karakter van het project op en maak de plannen, voor zover de veiligheidseisen dat toestaan, openbaar.

Op 30 januari 2020 plaatste het Rijksvastgoedbedrijf daadwerkelijk de opgeleverde stukken op zijn website: het Structuurontwerp van Dok architecten, het Structuurontwerp, Voorontwerp en Herziene Voorontwerp Tweede Kamer van OMA en Maarten Fritz (mei 2019), renovatievoorstellen van Pi De Bruijn (maart 2019), de ontwerpen voor de Grafelijke Zalen (Office Winhov), Voorontwerp Eerste Kamer (Rappange & Partners) en Raad van State (Merk X). Relatief weinig stukken zijn zwart gelakt; die betreffen vooral ruimtes voor technische installaties en teksten daarover.

Vooralsnog heeft niemand op de stukken gereageerd; Kamerleden niet, journalisten niet, de BNA niet. Boeien de plannen hen niet meer? Het leeuwendeel van OMA’s Voorontwerp, voor 2,7 miljoen euro afgekocht, blijkt alsnog te worden uitgevoerd.

Ik heb de opgeleverde ontwerpdocumenten bekeken en kom tot de conclusie dat alle betrokkenen zich moeten schamen, om te beginnen de Kamerleden. Van Loons voorstellen zijn niet megalomaan, althans niet megalomaner dan het ‘entree-icoon’ dat De Bruijn als alternatief heeft getekend. Dat betreft een enorme overkapte hellingbaan waarover het publiek via een nieuw te bouwen ondergrondse ontvangsthal het Tweede Kamergebouw betreedt.

Ook journalisten moeten de hand in eigen boezem steken; ze hebben het project gebruikt om sappige verhalen te schrijven, geholpen door Kamerleden die informatie lekten. Nu de kans er is om op de inhoud van de plannen in te gaan, blijft het echter stil.

Reageren op de plannen is ook niet zo eenvoudig. Wat moeten gebruikers en het publiek met de paar duizend pagina’s die stilletjes op de website zijn uitgekiept? In plaats van te melden dat de stukken openbaar zijn en deze toe te lichten, hult het Rijksvastgoedbedrijf zich in gene. Meer nog, zo lijkt het, voor het feit dat een half miljard euro wordt uitgegeven aan een overheidscomplex, dan voor falend opdrachtgeverschap.

Het is tijd om de schaamte los te laten. Hoofd omhoog, voeten op de grond, schouders eronder; ga eindelijk pal achter dit project staan, anders blijft het een wankel kaartenhuis.

Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant. Ze is hoofdredacteur van het Jaarboek ‘Architectuur in Nederland’ en was gasthoofdredacteur van de uitgave van architectuurtijdschrift A+U (jan. 2020) over de Nederlandse architectuur in het afgelopen decennium.

Trefwoorden

column rijksvastgoedbedrijf kirsten hannema binnenhof

1	The Vital House: tijdelijke zorgcentra voor virusuitbraken woensdag, 25 maart
2	Villa als binnenstebuiten gekeerd fort maandag, 23 maart
3	Tijdsverschil dinsdag, 24 maart
4	Architecten werken vanuit huis: actuele tips van een coach donderdag, 26 maart
5	Aanneemovereenkomst voor nieuw VU-gebouw getekend donderdag, 26 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

‘Pi de Bruijn had vanaf het begin betrokken moeten worden bij de vernieuwing van het Binnenhof’

Een biënnale zonder publiek

Luxewarenhuis

Ellen van Loon verdedigt haar ontwerp voor het Binnenhof in de media

Contract met OMA bij Binnenhof afgekocht voor 2,7 miljoen euro

Rijk breekt met Ellen van Loon als architect renovatie Tweede Kamer

Pechtold gaat renovatie Binnenhof begeleiden

Minder geheimhouding over renovatie Binnenhof

Adopteer een leek

Staatssecretaris maakt alle architecten Binnenhof bekend

Binnenhof: Rijksbouwmeester verwijt zichzelf gebrek aan communicatie

Staatssecretaris wil Pi de Bruijn als architect Binnenhof

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

Het bijna-gelijk van Baudet

Onrust over hogere kosten renovatie Binnenhof

AD: Architect Binnenhof aan de kant gezet

Rijk en Kamer ruziën over rekening renovatie Binnenhof

Zorgen over kosten verbouwing Binnenhof

Tweede Kamer wil ook gasloos Binnenhof

Ex-minister De Jager begeleidt renovatie Binnenhof

Coördinerend architecten renovatie Binnenhof bekend

Omgeving Binnenhof moet bezoek waard blijven

Andere nieuwsberichten

Architecten werken vanuit huis: Inbo Shanghai gaat weer naar kantoor

27 maart, 2:32

Architectenweb vraagt aan verschillende architectenbureaus hoe zij vormgeven aan de oproep van de overheid om zoveel mogelijk thuis te gaan werken. In deel 14 een gesprek met Mark Dekker van Inbo in Shanghai, waar het normale leven weer op gang komt.

Team 4 ontwerpt woningbouwproject Helperkade Groningen

27 maart, 11:56

Het project in de wijk Helpman bestaat uit 43 woningen, verdeeld over drie bouwdelen. De delen hebben alle een eigen karakter, maar vormen samen een geheel.

Architecten werken vanuit huis: LOLA Landscape Architects

27 maart, 10:17

Architectenweb vraagt aan verschillende architectenbureaus hoe zij vormgeven aan de oproep van de overheid om zoveel mogelijk thuis te gaan werken. In deel 13 een gesprek met LOLA Landscape Architects over het thuiswerken bij dit bureau.

Aanneemovereenkomst voor nieuw VU-gebouw getekend

26 maart, 5:02

Het integrale ontwerp van het nieuwe onderzoeksgebouw voor de Vrije Universiteit is gemaakt door cepezed en cepezedinterieur.

'Bouw werkt aan protocol om werkzaamheden veilig voort te zetten'

27 maart, 3:59

Dat heeft Bouwend Nederland-voorzitter Maxime Verhagen laten weten in het Radio 1-programma Spraakmakers.

Zuidasdok mogelijk 1 miljard euro duurder en later klaar

27 maart, 9:41

Dat concludeert een commissie die heeft onderzocht of het infraproject in de huidige vorm moet doorgaan.

'Bouw wacht hardere klap van corona dan van kredietcrisis'

26 maart, 1:58

Bouwend Nederland verwacht een krimp van de sector van meer dan 5 procent, tegenover de 3,7 procent krimp als gevolg van de bankencrisis die twaalf jaar geleden uitbrak.

Coronacrisis legt groene projecten lam

26 maart, 9:00

Vanwege zorgen om besmetting van monteurs en installateurs kunnen bijvoorbeeld zonne- en windenergieprojecten niet worden uitgevoerd.

Quickscan BNA: architecten verwachten meteen twintig procent omzetverlies

26 maart, 8:30

Op de langere termijn verwachten bureaus een omzetdaling van dertig procent als gevolg van de coronacrisis. Dat blijkt uit een quickscan die de BNA onder architectenbureaus heeft uitgevoerd.