Kirsten Hannema

Kaartenhuis

18 februari 2020, 9:15

Ik las dat Donald Trump een programma start om de overheidsgebouwen in de Verenigde Staten ‘great again’ te maken, en vroeg me af hoe het met de renovatie van het Binnenhof gaat. Op 30 januari blijken alle plannen op de website van het Rijksvastgoedbedrijf te zijn gezet.

Eerst nog even terug naar vorig jaar, het waren ‘Amerikaanse’ toestanden in Den Haag. “Het leek net House of Cards”, zei architect Ellen van Loon in een interview met NRC, over de manier waarop ze door de politiek uit het project was gewipt. NRC publiceerde in november 2019 een reconstructie van het proces, die een prima basis vormt voor een Nederlandse variant op de succesvolle Netflix-serie. Ik zie de scene al voor me: D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold (gespeeld door zichzelf) aan de telefoon met architect Pi de Bruijn (een rol voor Pierre Bokma) – verbolgen dat hij gepasseerd is om ‘zijn’ Tweede Kamer te renoveren.

“Hoe kom ik bij de Kamerleden die over de renovatie gaan?”, vraagt De Bruijn, waarop Pechtold antwoordt: “Je moet eens kletsen met Kamervoorzitter Arib en VVD-Kamerlid Ockje Tellegen, dat is de voorzitter van de bouwbegeleidingscommissie.” Ze spreken af in het café onder in het ministerie van VROM, waar De Bruijn zijn twijfels over Van Loons werk uit, nog voordat de Kamerleden Van Loon ooit hebben gezien. Twee afleveringen later zie je hoe dezelfde Pechtold wordt aangesteld als ‘bemiddelaar’ om ruziënde Kamerleden, Rijksvastgoedmedewerkers en architecten uit elkaar te trekken.

De eerdere NRC-artikelen en het interview met Van Loon door de NOS wisten niet alle vragen te beantwoorden. Er werden plaatjes getoond van de ‘megalomane’ plannen die Van Loon zou hebben voorgesteld, waaronder de veelbesproken ‘tropische kantoortuin’. Dat bleek een binnenhof met een boom. “Als het verhaal van Ellen van Loon bij NOS klopt mogen werkelijk alle betrokkenen zich de ogen uit hun hoofd schamen”, tweette BNA-voorzitter Francesco Veenstra. Maar was het waar, of waren deze plaatjes geregisseerd naar buiten gebracht?

Bemiddelaar Pechtold adviseerde staatssecretaris Knops wat velen al eerder hadden gezegd: hef het staatsgeheime karakter van het project op en maak de plannen, voor zover de veiligheidseisen dat toestaan, openbaar.

Op 30 januari 2020 plaatste het Rijksvastgoedbedrijf daadwerkelijk de opgeleverde stukken op zijn website: het Structuurontwerp van Dok architecten, het Structuurontwerp, Voorontwerp en Herziene Voorontwerp Tweede Kamer van OMA en Maarten Fritz (mei 2019), renovatievoorstellen van Pi De Bruijn (maart 2019), de ontwerpen voor de Grafelijke Zalen (Office Winhov), Voorontwerp Eerste Kamer (Rappange & Partners) en Raad van State (Merk X). Relatief weinig stukken zijn zwart gelakt; die betreffen vooral ruimtes voor technische installaties en teksten daarover.

Vooralsnog heeft niemand op de stukken gereageerd; Kamerleden niet, journalisten niet, de BNA niet. Boeien de plannen hen niet meer? Het leeuwendeel van OMA’s Voorontwerp, voor 2,7 miljoen euro afgekocht, blijkt alsnog te worden uitgevoerd.

Ik heb de opgeleverde ontwerpdocumenten bekeken en kom tot de conclusie dat alle betrokkenen zich moeten schamen, om te beginnen de Kamerleden. Van Loons voorstellen zijn niet megalomaan, althans niet megalomaner dan het ‘entree-icoon’ dat De Bruijn als alternatief heeft getekend. Dat betreft een enorme overkapte hellingbaan waarover het publiek via een nieuw te bouwen ondergrondse ontvangsthal het Tweede Kamergebouw betreedt.

Ook journalisten moeten de hand in eigen boezem steken; ze hebben het project gebruikt om sappige verhalen te schrijven, geholpen door Kamerleden die informatie lekten. Nu de kans er is om op de inhoud van de plannen in te gaan, blijft het echter stil.

Reageren op de plannen is ook niet zo eenvoudig. Wat moeten gebruikers en het publiek met de paar duizend pagina’s die stilletjes op de website zijn uitgekiept? In plaats van te melden dat de stukken openbaar zijn en deze toe te lichten, hult het Rijksvastgoedbedrijf zich in gene. Meer nog, zo lijkt het, voor het feit dat een half miljard euro wordt uitgegeven aan een overheidscomplex, dan voor falend opdrachtgeverschap.

Het is tijd om de schaamte los te laten. Hoofd omhoog, voeten op de grond, schouders eronder; ga eindelijk pal achter dit project staan, anders blijft het een wankel kaartenhuis.

Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant. Ze is hoofdredacteur van het Jaarboek ‘Architectuur in Nederland’ en was gasthoofdredacteur van de uitgave van architectuurtijdschrift A+U (jan. 2020) over de Nederlandse architectuur in het afgelopen decennium.

Trefwoorden

column rijksvastgoedbedrijf kirsten hannema binnenhof

1	Amsterdam start eerste tender voor Strandeiland IJburg dinsdag, 18 januari
2	Powerhouse Company presenteert ontwerp circulair universiteitsgebouw voor Tilburg woensdag, 19 januari
3	Oude Heineken Hoek aan Leidseplein in Amsterdam gesloopt maandag, 17 januari
4	Nieuwe Gezichten: Studio Pallesh donderdag, 20 januari
5	NEXT architects en Juurlink+Geluk presenteren woningbouwproject HOOF maandag, 17 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

‘Pi de Bruijn had vanaf het begin betrokken moeten worden bij de vernieuwing van het Binnenhof’

Kamervoorzitter doet voor jaren het licht uit in Tweede Kamergebouw

Renovatie Binnenhof valt weer fors duurder uit

Ronchamps op de Zuidas

Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?

Makkelijker kunnen we het niet maken

Valse nostalgie

2021 in tien columns door Kirsten Hannema

Over hoe en wat

Luxewarenhuis

Ellen van Loon verdedigt haar ontwerp voor het Binnenhof in de media

Contract met OMA bij Binnenhof afgekocht voor 2,7 miljoen euro

Rijk breekt met Ellen van Loon als architect renovatie Tweede Kamer

Pechtold gaat renovatie Binnenhof begeleiden

Minder geheimhouding over renovatie Binnenhof

Adopteer een leek

Staatssecretaris maakt alle architecten Binnenhof bekend

Binnenhof: Rijksbouwmeester verwijt zichzelf gebrek aan communicatie

Staatssecretaris wil Pi de Bruijn als architect Binnenhof

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

Het bijna-gelijk van Baudet

Onrust over hogere kosten renovatie Binnenhof

AD: Architect Binnenhof aan de kant gezet

Rijk en Kamer ruziën over rekening renovatie Binnenhof

Zorgen over kosten verbouwing Binnenhof

Tweede Kamer wil ook gasloos Binnenhof

Ex-minister De Jager begeleidt renovatie Binnenhof

Coördinerend architecten renovatie Binnenhof bekend

Omgeving Binnenhof moet bezoek waard blijven

Rapport: Binnenhof stap voor stap verbouwen 90 miljoen goedkoper

Een beter normaal

Trafo

Vormenspel

Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening

Een biënnale zonder publiek

Pakkans

Geen renovatie Ridderzaal vanwege vertraging renovatie Binnenhof

Alcoholist, pater, architect

‘Kruidenier Knops durft niets extra’s te vragen voor renovatie Ridderzaal’

Uitzichtloos

Nieuw onderzoek naar eeuwenoude graven onder Binnenhof

Druk op het dak

'Arib houdt verhuizing naar tijdelijke Tweede Kamer af'

Ongemak

Andere nieuwsberichten

Overeenkomst getekend voor woningbouwproject Xylino Almere

21 januari, 4:37

Naar verwachting wordt eind dit jaar gestart met de bouw van woningbouwproject Xylino in het Homeruskwartier in Almere. Het gaat om een driehoekig blok van houten gebouwen, waarin 103 woningen binnen een modulair systeem worden gerealiseerd.

Houten gebouw met achttien zorgwoningen voor Milsbeek

21 januari, 2:36

In het Limburgse Milsbeek wordt een houten woongebouw met achttien zorgwoningen voor onder meer ouderen met dementie gerealiseerd. Het ontwerp voor het gebouw is gemaakt door Lister Architecture en wordt gerealiseerd door Lister Manufacturing.

TextielMuseum maakt nieuwe gordijnen voor Paleis Huis ten Bosch

20 januari, 3:50

De werkplaats van het museum maakt nieuwe gordijnen voor een van de ontvangstruimten in het woonpaleis in Den Haag, naar ontwerp van Liesbeth Stinissen.

Hedendaagse parkbruggen geënt op historie landgoed Windesheim

20 januari, 3:02

Op het monumentale landgoed Windesheim ten zuiden van Zwolle zijn acht bruggen naar ontwerp van NEXT architects gerealiseerd. De bruggen maken deel uit van de padenstructuur van het landgoed en bieden dankzij geïntegreerde banken een rustpunt.

Amsterdam komt met tijdelijke regeling voor betaalbare woningbouw

21 januari, 5:08

Het gaat om een tegemoetkoming van 10 procent op de grondprijs voor alle betaalbare woningen in transformatieprojecten.

Designbeurs Object Rotterdam verplaatst naar mei

21 januari, 11:52

Traditiegetrouw wordt tijdens de komende editie werk van gevestigde en opkomende ontwerpers getoond en verkocht.

Onderzoek: woningcorporatie wil verduurzamen maar weet niet hoe

21 januari, 10:01

Bij veel corporaties leeft onzekerheid over technische oplossingen en onduidelijkheid over beleid.

Amsterdam Museum sluit deuren voor verbouwing

21 januari, 9:28

De verbouwing van het museum geschiedt volgens een ontwerp van Neutelings Riedijk Architects.

Zienswijze pleit tegen verlengen oliewinning onder Rotterdam-Zuid

20 januari, 5:36

Via een vandaag ingediende zienswijze doet de gemeente Rotterdam opnieuw een dringend verzoek aan het ministerie van EZK om niet in te stemmen met de voorgenomen vergunning voor oliewinning door de NAM onder Rotterdam-Zuid.