KAPKAR/ IJB-SP-1862, door Frank Havermans

KAPKAR/ IJB-SP-1862, dat de gedenksteen omkadert

KAPKAR/ IJB-SP-1862, door Frank Havermans

Frank Havermans bestudeert de gedenksteen in de brugpijler

De gehavende en overspoten gedenksteen

Modellen van KAPKAR/ IJB-SP-1862

Boodschap van de brugpijler

2 juli, 13:16

Aan een oude verweesde brugpijler, in de uiterwaarden tussen het stadje Hattem en de IJssel, heeft zich een verrassend object geklemd. Een futuristische zender? Een constructivistisch baken? Het is in elk geval een architecturaal kunstwerk van Frank Havermans, gerealiseerd in het kader van de IJsselbiënnale 2025.

Naast de nieuwe spoorbrug bij Hattem ligt een losse brugpijler in het landschap. Hij ondersteunde de eerste spoorbrug die 163 jaar geleden tussen Gelderland en Overijssel over de IJssel werd gebouwd. De zeven andere pijlers zijn gesloopt. In het kader van de IJsselbiënnale plaatste Frank Havermans een baken op het overblijfsel, “om stil te staan bij de betekenis van de plek”, legt hij uit.

Havermans maakt kunstwerken die ingrijpen in de ruimte en reageren op een specifieke locatie. Vaak haken ze letterlijk aan bestaande structuren. Hier is het de overgebleven pijler, die raakt aan een aantal onderwerpen die Havermans fascineren of hem aan het hart gaan.

Infrastructuur en de tijd
De kunstenaar is geboeid door de continu veranderende architectuur van de stad, het land en de (water)wegen die ze samenbrengen. Het reizen tussen steden en landen gaat steeds sneller: wat eeuwen geleden nog een maandenlange reis per paard was, ging sneller door de trein en inmiddels vliegen we in 24 uur naar de andere kant van de wereld.

Havermans ziet infrastructuur als kathedralen van deze tijd, zo geeft hij aan. Het zijn collectieve bouwwerken waarmee we onze behoeften voeden. Het draait echter niet langer om religie en zingeving, maar om ambitie, consumptie en groei. De oude pijler nabij de IJssel is een infrastructureel overblijfsel, een rest van een kathedraal die niet meer voldeed.

Gedenksteen
De brugpijler was het startpunt voor het onderzoek. Havermans ontdekte de gedenksteen van de eerste steenlegging door Johan Thorbecke. De geboren Zwollenaar was niet alleen verantwoordelijk voor deze spoorverbinding, maar ook voor de fundamentele hervorming van de grondwet die in 1848 in werking trad. Thorbecke was daarmee grondlegger van de Nederlandse parlementaire democratie.

De gedenksteen in de pijler is flink gehavend, vertelt Havermans. De steen vertoont kogelinslagen uit de Tweede Wereldoorlog en is met graffiti bespoten. Bovendien was de gedenksteen verstopt achter wilgentakken. De kunstenaar ziet het als symbolisch voor de waarde die we hechten aan onze historie, cultuur en democratie.

Installatie
Aan oude bouwtekeningen en plattegronden van de pijler heeft Havermans vormen en elementen ontleend, die hij samensmeedde tot de installatie KAPKAR/ IJB-SP-1862. Het object dat zich aan de brugpijler klemt bestaat uit constructiemultiplex en staalkabels. Inclusief de pijler is de installatie 1600 cm breed, 660 cm diep en 840 cm hoog.

KAPKAR/ IJB-SP-1862 geeft de verweesde brugpijler een nieuwe functie en betekenis; het is een “hybride baken”, legt Havermans uit, een blikvanger en een ‘imaginaire zender’ die een waarschuwing over het gevaar van afbrokkelende maatschappelijke kernwaarden uitzendt.

IJsselbiënnale 2025
De locatiespecifieke installatie is gemaakt voor de IJsselbiënnale 2025. De kunstroute biedt in totaal 19 kunstwerken langs de IJssel, onderverdeeld in vier clusters: Route Zwolle, Route Deventer, Route Fortmond en Route Brummen. KAPKAR/ IJB-SP-1862 maakt deel uit van de Route Zwolle en is te zien iets buiten Hattem, voorbij Geldersedijk 26-28. De IJsselbiënnale duurt nog tot en met 14 september.

Trefwoorden

ijsselbiënnale frank havermans kunstwerk baken brugpijler hattem pijler ijssel installatie brug

1	Merwede – overzicht stadsblokken eerste fase woensdag, 17 december
2	Purmerend kiest uit drie ontwerpen voor Schapenmarkt woensdag, 17 december
3	Powerhouse Company en SO-IL delen ontwerp voor toren naast Whitney Museum dinsdag, 16 december
4	Voormalige jeugdgevangenis in Amsterdam getransformeerd en uitgebreid tot woongebouw woensdag, 17 december
5	MVRDV werkt aan renovatie boeddhistisch klooster in Franse Dordogne vrijdag, 12 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Solotentoonstelling Frank Havermans met urbanisme als materiaal

14 februari 2024

Een brug tussen een wereldse en een geestelijke omgeving

14 juni 2023

Een poort die de fantasie prikkelt

25 oktober 2021

Een platform voor Oude Willem en de wandelaar

20 januari 2021

Frank Havermans toont in Shenzhen een gastvrij kunstwerk

12 februari 2020

Een observatiepost voor stedelijke dynamiek

9 juli 2019

Installatie van Frank Havermans is tevens eenpersoonswerkplek

6 juni 2018

Installatie klampt zich aan het Glaspaleis

13 september 2017

Verplaatsbaar paviljoen met flexibel bouwsysteem

19 september 2016

Locatiegebonden ontwerp voor vliegbasis

19 september 2013

Vuurrood baken voor brandweerpost

2 juli 2013

'Illegale' constructie voor biënnale Hongkong

16 maart 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

KAAN Architecten breidt bureauleiding uit

Gisteren, 15:00

KAAN Architecten heeft vier associate partners en vier associate architects benoemd.

Caroline Voet publiceert ontwerphandboek over Dom Hans van der Laan

Gisteren, 13:55

Deze maand verschijnt bij nai010 uitgevers het ontwerphandboek Dom Hans van der Laan in de praktijk. In de publicatie ontrafelt Caroline Voet de ontwerpprincipes van de Nederlandse benedictijner monnik en architect.

Bedrijfsverzamelgebouw Plus Ultra op universiteitscampus Wageningen klaar

Gisteren, 11:10

De draagconstructie van het 7.600 vierkante meter omvattend gebouw is nagenoeg volledig van CLT gerealiseerd en de gevel is bekleed met tegels van gerecycled plastic. Proof of the Sum is verantwoordelijk voor het ontwerp.