Linksboven: Een stalen hekwerkraster bij de ingang scheidde de zusters in het slotklooster fysiek en symbolisch van de buitenwereld. Linksonder: Zuster Lydia kijkt naar het openen van de gesloten kloostermuur.

Een brug tussen een wereldse en een geestelijke omgeving

14 juni 2023, 16:50

Het gebied de Heilige Driehoek in het Noord-Brabantse Oosterhout vormt het decor voor de h3h biënnale, een grote expositie met hedendaagse kunst. Frank Havermans werd gevraagd een site specific werk te maken, wat resulteerde in een doorgang tussen de levendige buitenwereld en een besloten en contemplatieve binnenwereld.

De Heilige Driehoek in Oosterhout is een aaneengesloten gebied met drie aan elkaar grenzende, nog in gebruik zijnde kloostercomplexen te midden van tuinen, landerijen en monumentale boerderijen. Dit gebied vormt momenteel de locatie voor de derde editie van de tentoonstelling voor hedendaagse kunst, de h3h biënnale (voorheen Kunst in de Heilige Driehoek).

In deze omgeving tonen 25 kunstenaars uit binnen- en buitenland nieuwe en bestaande werken. Frank Havermans is een van de mensen die is gevraagd om een site specific werk te maken.

Grens
Bij een rondgang door de tuin van de Onze Lieve Vrouwe Abdij hoorde Havermans dat met het oog op de expositie een tijdelijke doorgang in de kloostermuur zou worden gemaakt. De opening is vooral bijzonder, omdat de zusters Benedictinessen al honderd jaar geen publiek in hun privétuin toelieten. Naast de doorgang in de muur moest er een brug over de diepe sloot komen om een verbinding met de Kloosterdreef te creëren.

Havermans wist op dat moment de locatie voor zijn werk. In het algemeen bevindt zijn werk zich vaak op een grens, vertelt hij: “De grens van een discipline, een ruimte, een provincie, een land. Een grens heeft iets magisch; ze maakt nieuwsgierig naar wat er aan de andere kant is. Dat geldt in hoge mate voor dit klooster dat al honderd jaar een geheim is voor zijn omgeving.”

Hij ziet het openen van de betonnen kloostermuur, ook al is dat een tijdelijke ingreep, als meer dan het maken van een functionele doorgang. Het is ook een, vanuit wederzijds vertrouwen, voorzichtig openbreken van een systeem, vindt Havermans. “In mijn werk verbindt ik vaak beeld en functie; ik zag hier de perfecte uitdaging voor mijn bijdrage aan de h3h biënnale.”

Materiaal en patroon
De bijdrage heet ‘Poortbrug Paviljoen’, een naam die het hybride karakter van het werk uitdrukt (en volgens het indexicale systeem van Havermans ‘KAPKAR / H3H-YPB’). Het is geïnspireerd op het stalen rasterhekwerk bij de officiële ingang tot het klooster en de eenvoudige betonnen kloostermuur, die de zusters in de abdij en de buitenwereld jarenlang van elkaar scheidden.

Voor het Poortbrug Paviljoen heeft Havermans uit een stapel constructie-multiplex zorgvuldig het hout op kleur en tekening geselecteerd. De wanden van de poortbrug vertonen een rasterpatroon. Het ritme van de spleten tussen de planken laat het daglicht in horizontale strepen binnen, wat de structuur van het ontwerp nog eens accentueert.

Aan de buitenzijde is het werk voorzien van een heel dun laagje cement, om aan te sluiten bij de betonnen muur. Daarnaast verwijst deze afwerking naar het gebouw in Bossche School-architectuur, dat zich bevindt in een niet voor publiek toegankelijk deel van het kloosterterrein. Het object is met de hand gemaakt door Havermans in zijn studio.

Aarzelend oversteken
Het Poortbrug Paviljoen nodigt uit de besloten tuin en dit deel van de expositie te betreden, maar met een kort moment van twijfel. Eenmaal over de sloot splitst het Poortbrug Paviljoen zich voor de betonnen muurpaal, die Havermans heeft laten staan om het ritme van de muur te respecteren. De bezoeker moet kiezen welke uitgang hij neemt. “In een moment van aarzeling word je door de muur geleid, betreed je de wereld van het geloof”, zegt Havermans.

Feitelijk maakt de linker- of rechtergang geen verschil. Eenmaal in de tuin is het volgende kunstwerk zichtbaar aan de linkerkant en kent de bezoeker het vervolg van de kunstroute. “Binnen de kloostermuur verandert de mentale ruimte”, voegt Havermans toe. “Er valt een rust over je heen.”

De h3h biënnale duurt nog tot en met 16 juli 2023. Na afloop wordt het werk van Havermans verwijderd en de muur weer gesloten.

Trefwoorden

h3h biënnale kunst religieus erfgoed frank havermans abdij klooster installatie oosterhout studio frank havermans hedendaagse kunst heilige driehoek

1	Het Binnenhof – nieuwe publieksentree is tegelijkertijd verwelkomend en veilig maandag, 2 juni
2	Ruim zestig architectenbureaus ondertekenen commitment biobased bouwen dinsdag, 3 juni
3	Woningbouwproject Binck City Park in Den Haag opgeleverd maandag, 2 juni
4	Het Binnenhof – plenaire zaal Tweede Kamer wordt heel subtiel aangepast woensdag, 4 juni
5	Een wit interieur met spijlen en vloeiende lijnen maandag, 2 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Een poort die de fantasie prikkelt

25 oktober 2021

Solotentoonstelling Frank Havermans met urbanisme als materiaal

14 februari 2024

Een platform voor Oude Willem en de wandelaar

20 januari 2021

Frank Havermans toont in Shenzhen een gastvrij kunstwerk

12 februari 2020

Pleinen van kunstenaar Sol LeWitt in Amsterdam weer schoon

27 september 2023

Een observatiepost voor stedelijke dynamiek

9 juli 2019

Installatie van Frank Havermans is tevens eenpersoonswerkplek

6 juni 2018

Installatie klampt zich aan het Glaspaleis

13 september 2017

Verplaatsbaar paviljoen met flexibel bouwsysteem

19 september 2016

Crowdfunding moet reconstructie van grote glas-in-betonwand in Leiden mogelijk maken

27 februari

Locatiegebonden ontwerp voor vliegbasis

19 september 2013

Vuurrood baken voor brandweerpost

2 juli 2013

'Illegale' constructie voor biënnale Hongkong

16 maart 2012

Winnaar van exemplaar ‘Transitional’

24 september 2018

Verloting boek Transitional over Frank Havermans

5 september 2018

Opening Occupied Space III Frank Havermans

31 mei 2011

'Architectonische constructies' in SM’s

21 maart 2011

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Boek over vergeten architect van de Nieuwe Haagse School

Gisteren, 17:17

Hoewel een aantal van zijn ontwerpen een monumentenstatus hebben, geniet de Haagse architect Frans Lourijsen (1889-1934) geen grote bekendheid. Auteur Peter van Dam schreef een kloeke monografie over de architect.

Kinderopvang Mowgli in Vught is als een reeks avontuurlijke boomhutten

Gisteren, 12:20

Kinderopvang Mowgli in Vught krijgt een bijzonder en speels onderkomen. Het ontwerp van Natrufied Architecture is geïnspireerd op de charme van boomhutten en golvende landschappen; het gebouw wordt in biobased materialen gerealiseerd.

Powerhouse Company presenteert Huis aan de Haven in Leeuwarder wijk Middelsee

Gisteren, 11:41

Het gebouw met negentig woningen staat op een prominente locatie in de wijk, op een schiereiland langs het Van Harinxmakanaal met uitzicht op de stad.

Meerjarige expositie door Happel Cornelisse Verhoeven in Oude Sterrenwacht Leiden

Gisteren, 10:12

In de Oude Sterrenwacht in Leiden is dit jaar de meerjarige tentoonstelling Planten & Planeten geopend. In de door Happel Cornelisse Verhoeven Architecten ontworpen expositie maken de bezoekers een reis door tijd en ruimte.

NSC wil toch bevriezing huren, ondanks annulering door minister

Gisteren, 15:16

NSC wil nog steeds dat de sociale huren twee jaar worden bevroren, zoals is afgesproken in de voorjaarsnota.

WRK architecten benoemt Matteo Bettoni tot associate architect

3 juni, 5:15

Bettoni’s kwaliteiten op vlakken zoals technologische innovatie, BIM en biobased bouwen, bieden kansen voor de toekomst, stelt de organisatie.

Mona Keijzer trekt huurbevriezing in

3 juni, 4:25

Dat besluit nam de minister “op basis van het advies van de Raad van State, de politieke ontwikkelingen en om rust en voortgang te brengen in de volkshuisvesting”. Aedes en woningcorporaties schrappen de rechtszaak over de huurbevriezing.

Rotterdam zet definitieve stap voor behoud Landtong Rozenburg als groene omgeving

3 juni, 11:21

Met een nieuw voorbereidingsbesluit is het formele traject gestart om de huidige bedrijfsbestemming van een deel van het gebied te wijzigen naar een groene bestemming in het omgevingsplan.

Investeerders kopen duurdere woningen door nieuwe regels

28 mei, 2:03

Particuliere investeerders kopen door de veranderde regels op de huizenmarkt steeds vaker duurdere woningen. Het gemiddelde aankoopbedrag lag afgelopen kwartaal 35 procent hoger dan een jaar geleden.