Daan Roggeveen

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018, 9:30

Het is eind juni, weekend en bloedheet. Ik kijk vanaf mijn balkon over de stad: tot aan de horizon zie ik een immense variëteit aan villa’s met tuinen, woon- en kantoortorens, met daartussen gebouwen van een laag of acht. Zo’n dertig meter onder me liggen bewoners en bezoekers in de zon rond het gedeelde zwembad van ons gebouwencomplex. Met ruim driehonderd appartementen en ruim duizend inwoners vormt het een druk geheel met een restaurant, een gym, een winkel, een massagesalon en een squashbaan. Welkom in de voormalige Franse concessie in het centrum van Shanghai, een mix van hoogbouwtorens en historische bebouwing doorsneden door straten met platanen.

Onder de dramatische titel ‘Zijn we vergeten wie we zijn?’ stond afgelopen week in de in de Groene Amsterdammer een uitgebreid artikel over de toekomstplannen rond de Sluisbuurt in Amsterdam. Na jaren van economische recessie, waarin de ruimtelijke ontwikkeling van Amsterdam tot stilstand kwam, komt er nu in sneltreinvaart weer beweging in allerlei ontwikkelingen in de stad – inclusief Zeeburgereiland, waar de Sluisbuurt onderdeel van uitmaakt.

In het artikel wordt door betrokkenen en specialisten gefulmineerd tegen hoogbouw, met argumenten over hoge kosten, problemen met bereikbaarheid en gebrek aan levendigheid op straatniveau. Architect Sjoerd Soeters, van het bureau Pleasant Places Happy People, beweert dat ‘een plat land en een platte samenleving’ geen hoogbouw verdienen. Soeters zelf realiseerde overigens in 2005 twee woontorens van 18 verdiepingen aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam-West.

Ter inspiratie voor het stedenbouwkundig plan voor de Sluisbuurt vlogen de planners van de gemeente naar Canada, om referenties te bekijken in de hoogbouwsteden Toronto en Vancouver. Dat is opmerkelijk. Want het is al decennialang overduidelijk dat de meerderheid van hoogbouwproductie niet meer in de westerse wereld, maar juist in het Midden-Oosten en Azië plaatsvindt.

Als de delegatie een ticket naar Tokio, Hong Kong of Shanghai had geboekt, was voor hen duidelijk geworden dat hoge dichtheden en hoogbouw prima te combineren zijn met levendigheid op straat.

In het stadscentrum van Shanghai is een uiterst opwindende mix van historische laagbouw en moderne hoogbouw te vinden. Door de enorm hoge dichtheid (25.000 inwoners per vierkante kilometer) is het voorzieningenniveau en de diversiteit op straatniveau er extreem hoog: overal zijn groentewinkels, fietsenmakers, kapsalons, restaurants en bars.

Ik heb zelf jarenlang in een woontoren van 21 verdiepingen in het hartje van Shanghai gewoond; mijn kinderen zijn er zelfs geboren. In tegenstelling van wat de specialisten in het artikel beweren, was de sociale interactie in het complex en op straatniveau juist zeer levendig. Kinderen uit het complex spelen bij elkaar in huis. Ouderen maken onderweg naar de markt een praatje. Op straat groeten flatbewoners elkaar. Waarom? Omdat door de extreem hoge dichtheid veel mensen bij elkaar komen.

In het artikel in de Groene komen de voorbeelden van angstgegner Bijlmer en de Zuidas voorbij. Het feit dat de Zuidas niet levendig is buiten kantooruren is niet zozeer een argument van typologie, maar veel eerder van een beperkte functiemix – er moeten meer woningen bij om er een levendig gebied van te maken. Bovendien zou je het argument ook om kunnen draaien: als de torens op de Zuidas twee keer zo hoog waren geweest, was er wellicht wél voldoende ruimtedruk voor meer voorzieningen geweest!

Maar in plaats van technische argumenten over dichtheid, voorzieningenniveau, schaduwwerking en bruto-netto verhouding is dit uiteraard een volledig gepolitiseerde discussie over aspiratie versus nostalgie; over het streven naar vooruitgang versus het vasthouden aan bestaande identiteit.

Het is daarom noodzakelijk na te denken over nieuwe hoogbouwtypologieën die breken met de valse sentimenten of de clichés over wat stedelijkheid zou moeten zijn. Het model in de centra van veel Aziatische steden toont aan dat het niet ‘of-of’ hoeft te zijn. Juist een fijnmazige stedelijke structuur gecombineerd met hoogbouw leidt tot een waanzinnig rijke stedelijke ervaring. Dat pareert ook het argument dat ‘we vergeten zijn wie we zijn’. In de gemiddelde vinexwijk is de dosering identiteit ook beperkt tot het formaat van de toegepaste baksteen.

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseert hij aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

zeeburgereiland daan roggeveen sluisbuurt hoogbouw de groene amsterdammer

1	MoederscheimMoonen presenteert definitief ontwerp woontoren Riva donderdag, 13 januari
2	Amsterdam start eerste tender voor Strandeiland IJburg dinsdag, 18 januari
3	Oude Heineken Hoek aan Leidseplein in Amsterdam gesloopt maandag, 17 januari
4	Powerhouse Company presenteert ontwerp circulair universiteitsgebouw voor Tilburg woensdag, 19 januari
5	NEXT architects en Juurlink+Geluk presenteren woningbouwproject HOOF maandag, 17 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

Ma Yansong op Katendrecht

Post-corona toerisme

Stedelijke diversiteit

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

Het Palenhuis gekozen als tijdelijk kunstwerk voor Sluisbuurt

Amsterdam schrijft eerste tender uit voor kavel in Sluisbuurt

Een recept voor minder klein wonen

De boel bij elkaar houden

Geland

Verdichting van IJplein

The Art Mall

Hotel My Home

Rurbanism

What Ever Happened to the Randstad?

Toerisme? Dit is pas het begin…

Hoogbouw gaat niet om hoogte

Suburban Athletic Club

Naast bebouwing ook veel ruimte in de Sluisbuurt

Het Politieke Platteland

Bouw Blok 26 Zeeburgereiland gestart

Een zesje voor architectuur?

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

Vroeger waren we veel moderner

Habraken in China

Haven-Stad als eilandenrijk

Hoogste punt 'zwevend hotel' MORE Architecture

Culturele Impact

Rol aan tafel

Raad van State verwerpt bezwaren tegen Sluisbuurt

Nederland als laboratorium

De Grootste Stad Ter Wereld

Net als Aldo

Ontwikkeling Sluisbuurt start met hogeschool en woningen

Concurrentie voor het vliegtuig

Tijdsverschil

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

Architekten Cie. ontwerpt eerste woontoren in Sluisbuurt

Team Barcode Architects en krft wint tender kavel 5A1 Sluisbuurt

Gebiedsvisie van NOHNIK voor Corridor Centrale Scheepvaart Amsterdam Sluisbuurt

College Amsterdam stemt in met plan voor Sluisbuurt

Soeters: een wijk met torens is on-Amsterdams

Mastenbroek: 'Sluisbuurt moet juist iets nieuws toevoegen aan Amsterdam'

Medic: 'Slanke woontorens zijn wél goed mogelijk'

Hoogbouw tot 143 meter in Sluisbuurt Amsterdam

Andere nieuwsberichten

Neprom-prijs toegekend aan oostzijde Grote Markt Groningen

43 minuten geleden

Volgens de jury heeft de stad zich met deze gebiedsontwikkeling ‘hernieuwd op de kaart gezet, in de traditie van onder meer het Groninger Museum’.

BDG Architecten wint selectie nieuwbouw Windesheim Almere

Gisteren, 17:33

Vanwege de sterke groei van haar vestiging in Almere wil Hogeschool Windesheim nieuwbouw realiseren langs het Weerwater in het centrum van de stad.

Dutch designers Yearbook '21

Gisteren, 15:48

Dd ’21 kijkt terug op Nederlands ontwerp in het afgelopen jaar met een greep uit eindexamenwerk, prijswinnend design, opvallende ontwikkelingen en essays en interviews, waarin – gelukkig – ook een aantal kritische noten klinkt.

Inschrijving BNA Beste Gebouw van het Jaar 2022 van start

Gisteren, 13:35

De vakjury staat onder leiding van voorzitter Barbara Baarsma, hoogleraar Toegepaste Economie aan de UvA en directeur van de Rabo Carbon Bank.

Steeds vaker meer dan een mijoen betaald voor een huis

1 uur geleden

Volgens NVM komt dat niet alleen door de harde stijging van de huizenprijzen in het algemeen.

Team Foster + Partners vernieuwt centraal station Stockholm

Gisteren, 16:24

Het station wordt uitgebreid, gemoderniseerd en beter verbonden met de omgeving. Boven de bestaande sporen verrijst nieuwe bebouwing met onder meer woningen, kantoren, retail en horeca.

Atelier Kempe Thill ontwerpt deel woningblok HafenCity Hamburg

Gisteren, 10:49

Het bureau won de prijsvraag voor een 62 woningen tellende torren binnen een blok in het deelgebied Baakenhafen.

Indonesisch parlement bekrachtigt verhuizing hoofdstad

Gisteren, 09:12

Nusantara zal verrijzen in de provincie Oost-Kalimantan circa 1200 kilometer ten noordoosten van Jakarta.

Rotterdam haalt vergroeningsdoel ruimschoots

18 januari, 5:18

Sinds Rotterdam in 2018 zich sterk inzette voor het toevoegen van meer groen aan de stad, is er daadwerkelijk 16,3 hectare bij gekomen. Veel extra groen is te vinden in straten, op pleinen en op daken.