Daan Roggeveen

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018, 9:30

Het is eind juni, weekend en bloedheet. Ik kijk vanaf mijn balkon over de stad: tot aan de horizon zie ik een immense variëteit aan villa’s met tuinen, woon- en kantoortorens, met daartussen gebouwen van een laag of acht. Zo’n dertig meter onder me liggen bewoners en bezoekers in de zon rond het gedeelde zwembad van ons gebouwencomplex. Met ruim driehonderd appartementen en ruim duizend inwoners vormt het een druk geheel met een restaurant, een gym, een winkel, een massagesalon en een squashbaan. Welkom in de voormalige Franse concessie in het centrum van Shanghai, een mix van hoogbouwtorens en historische bebouwing doorsneden door straten met platanen.

Onder de dramatische titel ‘Zijn we vergeten wie we zijn?’ stond afgelopen week in de in de Groene Amsterdammer een uitgebreid artikel over de toekomstplannen rond de Sluisbuurt in Amsterdam. Na jaren van economische recessie, waarin de ruimtelijke ontwikkeling van Amsterdam tot stilstand kwam, komt er nu in sneltreinvaart weer beweging in allerlei ontwikkelingen in de stad – inclusief Zeeburgereiland, waar de Sluisbuurt onderdeel van uitmaakt.

In het artikel wordt door betrokkenen en specialisten gefulmineerd tegen hoogbouw, met argumenten over hoge kosten, problemen met bereikbaarheid en gebrek aan levendigheid op straatniveau. Architect Sjoerd Soeters, van het bureau Pleasant Places Happy People, beweert dat ‘een plat land en een platte samenleving’ geen hoogbouw verdienen. Soeters zelf realiseerde overigens in 2005 twee woontorens van 18 verdiepingen aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam-West.

Ter inspiratie voor het stedenbouwkundig plan voor de Sluisbuurt vlogen de planners van de gemeente naar Canada, om referenties te bekijken in de hoogbouwsteden Toronto en Vancouver. Dat is opmerkelijk. Want het is al decennialang overduidelijk dat de meerderheid van hoogbouwproductie niet meer in de westerse wereld, maar juist in het Midden-Oosten en Azië plaatsvindt.

Als de delegatie een ticket naar Tokio, Hong Kong of Shanghai had geboekt, was voor hen duidelijk geworden dat hoge dichtheden en hoogbouw prima te combineren zijn met levendigheid op straat.

In het stadscentrum van Shanghai is een uiterst opwindende mix van historische laagbouw en moderne hoogbouw te vinden. Door de enorm hoge dichtheid (25.000 inwoners per vierkante kilometer) is het voorzieningenniveau en de diversiteit op straatniveau er extreem hoog: overal zijn groentewinkels, fietsenmakers, kapsalons, restaurants en bars.

Ik heb zelf jarenlang in een woontoren van 21 verdiepingen in het hartje van Shanghai gewoond; mijn kinderen zijn er zelfs geboren. In tegenstelling van wat de specialisten in het artikel beweren, was de sociale interactie in het complex en op straatniveau juist zeer levendig. Kinderen uit het complex spelen bij elkaar in huis. Ouderen maken onderweg naar de markt een praatje. Op straat groeten flatbewoners elkaar. Waarom? Omdat door de extreem hoge dichtheid veel mensen bij elkaar komen.

In het artikel in de Groene komen de voorbeelden van angstgegner Bijlmer en de Zuidas voorbij. Het feit dat de Zuidas niet levendig is buiten kantooruren is niet zozeer een argument van typologie, maar veel eerder van een beperkte functiemix – er moeten meer woningen bij om er een levendig gebied van te maken. Bovendien zou je het argument ook om kunnen draaien: als de torens op de Zuidas twee keer zo hoog waren geweest, was er wellicht wél voldoende ruimtedruk voor meer voorzieningen geweest!

Maar in plaats van technische argumenten over dichtheid, voorzieningenniveau, schaduwwerking en bruto-netto verhouding is dit uiteraard een volledig gepolitiseerde discussie over aspiratie versus nostalgie; over het streven naar vooruitgang versus het vasthouden aan bestaande identiteit.

Het is daarom noodzakelijk na te denken over nieuwe hoogbouwtypologieën die breken met de valse sentimenten of de clichés over wat stedelijkheid zou moeten zijn. Het model in de centra van veel Aziatische steden toont aan dat het niet ‘of-of’ hoeft te zijn. Juist een fijnmazige stedelijke structuur gecombineerd met hoogbouw leidt tot een waanzinnig rijke stedelijke ervaring. Dat pareert ook het argument dat ‘we vergeten zijn wie we zijn’. In de gemiddelde vinexwijk is de dosering identiteit ook beperkt tot het formaat van de toegepaste baksteen.

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseert hij aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

zeeburgereiland daan roggeveen sluisbuurt hoogbouw de groene amsterdammer

1	Masterplan omvangrijke gebiedsontwikkeling Westland aangenomen dinsdag, 30 mei
2	Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur woensdag, 31 mei
3	Geschakelde woningen Statt geven steeg in Spijkerkwartier een gezicht dinsdag, 30 mei
4	EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand woensdag, 31 mei
5	Avond over 'Nieuwe vormentaal in houtarchitectuur’ in Pakhuis De Zwijger donderdag, 1 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

11 maart 2021

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Studio Modijefsky ontwerpt rijk interieur voor café-restaurant Polly Goudvisch

Avond over 'Nieuwe vormentaal in houtarchitectuur’ in Pakhuis De Zwijger

Heldere uitstraling voor herontwikkeld kantoorpand in centrum Utrecht

EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand

Nederland halverwege doel hernieuwbare energie: 15 procent

Woningplatform ziet interesse voor schaars huuraanbod stijgen

Toezichthouder: zonnepanelen via omvormer makkelijk te hacken

Boek brengt brutalistische gebouwen in Nederland in kaart

VDL Groep wil De Meeuw volledig overnemen

Noord-Holland vraagt 1,2 miljard voor landelijk gebied