Daan Roggeveen

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018, 9:30

Het is eind juni, weekend en bloedheet. Ik kijk vanaf mijn balkon over de stad: tot aan de horizon zie ik een immense variëteit aan villa’s met tuinen, woon- en kantoortorens, met daartussen gebouwen van een laag of acht. Zo’n dertig meter onder me liggen bewoners en bezoekers in de zon rond het gedeelde zwembad van ons gebouwencomplex. Met ruim driehonderd appartementen en ruim duizend inwoners vormt het een druk geheel met een restaurant, een gym, een winkel, een massagesalon en een squashbaan. Welkom in de voormalige Franse concessie in het centrum van Shanghai, een mix van hoogbouwtorens en historische bebouwing doorsneden door straten met platanen.

Onder de dramatische titel ‘Zijn we vergeten wie we zijn?’ stond afgelopen week in de in de Groene Amsterdammer een uitgebreid artikel over de toekomstplannen rond de Sluisbuurt in Amsterdam. Na jaren van economische recessie, waarin de ruimtelijke ontwikkeling van Amsterdam tot stilstand kwam, komt er nu in sneltreinvaart weer beweging in allerlei ontwikkelingen in de stad – inclusief Zeeburgereiland, waar de Sluisbuurt onderdeel van uitmaakt.

In het artikel wordt door betrokkenen en specialisten gefulmineerd tegen hoogbouw, met argumenten over hoge kosten, problemen met bereikbaarheid en gebrek aan levendigheid op straatniveau. Architect Sjoerd Soeters, van het bureau Pleasant Places Happy People, beweert dat ‘een plat land en een platte samenleving’ geen hoogbouw verdienen. Soeters zelf realiseerde overigens in 2005 twee woontorens van 18 verdiepingen aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam-West.

Ter inspiratie voor het stedenbouwkundig plan voor de Sluisbuurt vlogen de planners van de gemeente naar Canada, om referenties te bekijken in de hoogbouwsteden Toronto en Vancouver. Dat is opmerkelijk. Want het is al decennialang overduidelijk dat de meerderheid van hoogbouwproductie niet meer in de westerse wereld, maar juist in het Midden-Oosten en Azië plaatsvindt.

Als de delegatie een ticket naar Tokio, Hong Kong of Shanghai had geboekt, was voor hen duidelijk geworden dat hoge dichtheden en hoogbouw prima te combineren zijn met levendigheid op straat.

In het stadscentrum van Shanghai is een uiterst opwindende mix van historische laagbouw en moderne hoogbouw te vinden. Door de enorm hoge dichtheid (25.000 inwoners per vierkante kilometer) is het voorzieningenniveau en de diversiteit op straatniveau er extreem hoog: overal zijn groentewinkels, fietsenmakers, kapsalons, restaurants en bars.

Ik heb zelf jarenlang in een woontoren van 21 verdiepingen in het hartje van Shanghai gewoond; mijn kinderen zijn er zelfs geboren. In tegenstelling van wat de specialisten in het artikel beweren, was de sociale interactie in het complex en op straatniveau juist zeer levendig. Kinderen uit het complex spelen bij elkaar in huis. Ouderen maken onderweg naar de markt een praatje. Op straat groeten flatbewoners elkaar. Waarom? Omdat door de extreem hoge dichtheid veel mensen bij elkaar komen.

In het artikel in de Groene komen de voorbeelden van angstgegner Bijlmer en de Zuidas voorbij. Het feit dat de Zuidas niet levendig is buiten kantooruren is niet zozeer een argument van typologie, maar veel eerder van een beperkte functiemix – er moeten meer woningen bij om er een levendig gebied van te maken. Bovendien zou je het argument ook om kunnen draaien: als de torens op de Zuidas twee keer zo hoog waren geweest, was er wellicht wél voldoende ruimtedruk voor meer voorzieningen geweest!

Maar in plaats van technische argumenten over dichtheid, voorzieningenniveau, schaduwwerking en bruto-netto verhouding is dit uiteraard een volledig gepolitiseerde discussie over aspiratie versus nostalgie; over het streven naar vooruitgang versus het vasthouden aan bestaande identiteit.

Het is daarom noodzakelijk na te denken over nieuwe hoogbouwtypologieën die breken met de valse sentimenten of de clichés over wat stedelijkheid zou moeten zijn. Het model in de centra van veel Aziatische steden toont aan dat het niet ‘of-of’ hoeft te zijn. Juist een fijnmazige stedelijke structuur gecombineerd met hoogbouw leidt tot een waanzinnig rijke stedelijke ervaring. Dat pareert ook het argument dat ‘we vergeten zijn wie we zijn’. In de gemiddelde vinexwijk is de dosering identiteit ook beperkt tot het formaat van de toegepaste baksteen.

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseert hij aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

zeeburgereiland daan roggeveen sluisbuurt hoogbouw de groene amsterdammer

1	Veenstra: ‘De snelheid van het proces is zowel angstaanjagend als belonend’ woensdag, 15 mei
2	Hans van Heeswijk architecten wint selectie Station Geldermalsen dinsdag, 14 mei
3	Hoofdkantoor Asics naar ontwerp van Powerhouse Company in gebruik genomen donderdag, 16 mei
4	Architectenweb Podcast – Interview met David Gianotten (OMA) donderdag, 16 mei
5	FARO ontwerpt woongebouw in Slachthuisbuurt Haarlem vrijdag, 17 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Ma Yansong op Katendrecht

Bouw Blok 26 Zeeburgereiland gestart

Een zesje voor architectuur?

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

Vroeger waren we veel moderner

College Amsterdam stemt in met plan voor Sluisbuurt

Soeters: een wijk met torens is on-Amsterdams

Mastenbroek: 'Sluisbuurt moet juist iets nieuws toevoegen aan Amsterdam'

Medic: 'Slanke woontorens zijn wél goed mogelijk'

Hoogbouw tot 143 meter in Sluisbuurt Amsterdam

Verdichting van IJplein

The Art Mall

Hotel My Home

Rurbanism

What Ever Happened to the Randstad?

Toerisme? Dit is pas het begin…

Hoogbouw gaat niet om hoogte

Suburban Athletic Club

Naast bebouwing ook veel ruimte in de Sluisbuurt

Het Politieke Platteland

Andere nieuwsberichten

Begane grond stadhuis Amsterdam krijgt nieuwe inrichting

12 minuten geleden

Het Amsterdamse gemeentebestuur heeft ingestemd met de verbouwingsplannen voor de begane grond van het stadhuis.

Gevarieerde woningbouw van KAW voor Tivoli Eindhoven

2 uur geleden

Corporatie Woonbedrijf verhuurt de helft van de 63 nieuwbouwwoningen aan de huidige wijkbewoners.

Stuur nu jullie project in voor de Kantoorgebouw van het Jaar 2019-prijs

2 uur geleden

Hebben jullie een kantoorgebouw in Nederland ontworpen dat in de periode van 1 september 2018 tot en met 31 augustus 2019 opgeleverd of voltooid is? Stuur dat dan nu in voor de Architectenweb Awards 2019! Deadline is 21 juni 2019.

Tentoonstelling over de Bossche School in vroeg voorbeeld ervan in Maarssen

4 uur geleden

In een vroeg voorbeeld van de Bossche School, de priorij op Buitenplaats Doornburgh in Maarssen, is afgelopen weekend de tentoonstelling ‘Een huis voor de Geest’ over de Bossche School geopend.

Architect I.M. Pei overleden

17 mei, 12:31

De architect, die vooral beroemd is vanwege de door hem ontworpen glazen piramides van het Louvre in Parijs, is 102 jaar oud geworden.

Avond in De Balie rond de verantwoordelijkheid van architecten wanneer ze voor dictatoriale regimes werken

17 mei, 9:09

Met bijdragen van onder andere Stephan Petermann (OMA) en Sanne van der Burgh (MVRDV).

Project Zuidasdok Amsterdam duurder en later

16 mei, 4:35

Er is opnieuw tegenslag voor het omvangrijke bouwproject aan de Amsterdamse Zuidas. De ontwerpfase duurt langer.

Huiseigenaren wachten met verduurzamen

16 mei, 9:47

Een belangrijke reden is dat ze niet weten welke financiële regelingen ze nog van de overheid kunnen verwachten.

SO-IL en West 8 geselecteerd voor vernieuwing Artpark bij Niagara Falls

15 mei, 3:57

Tegen de grens met Canada aan, vlakbij de beroemde Niagara Falls, ligt Artpark: een park met ruimte voor festivals, maar ook een eigen theatergebouw. SO-IL en West 8 zijn geselecteerd om een plan te maken voor de vernieuwing van het gebied.