Daan Roggeveen

Habraken in China

28 mei 2019, 10:32

Ik zit achterin de auto. Onder de gaojia, de verhoogde snelweg, kruipen we door de file. De auto van mijn bureaupartner heeft een nummerbord dat geregistreerd staat in Suzhou. Dat is een goedkopere optie dan het in de veiling kopen van een nummerbord in Shanghai zelf. Het heeft echter als nadeel dat we tijdens de spits niet over de verhoogde snelweg kunnen rijden.

De vertraging geeft me de gelegenheid goed om me heen te kijken: overal zie ik woontorens. Op het eerste gezicht zijn ze massaal en eenvormig. Maar als je beter kijkt, dan zie je overal wijzigingen aan het oorspronkelijke ontwerp, zoals airconditioners en aangepaste balkons – alsof de bewoners het niet kunnen laten iets aan hun flatgebouw te veranderen.

Een uur later arriveren we in Jiaxing, een middelgrote stad op een uur rijden van Shanghai. Hier zit een van onze belangrijkste opdrachtgevers: een projectontwikkelaar met een breed portfolio. Het bedrijf ontwikkelt hotels, kantoren, maar vooral veel woningbouw in de Chinese traditie. Dat betekent: een combinatie van noord-zuidgeoriënteerde torens van zo’n honderd meter hoog, met een afgesloten binnentuin met voorzieningen – winkels, een restaurant of een kinderdagverblijf. Zo’n xiaoqu – letterlijk: kleine zone – is voor China wat de VINEX-wijk is voor Nederland: suburbia on steroids.

Voor deze ontwikkelaar ontwerpen wij een woonwijk van zo’n 200 appartementen: een atypisch masterplan met urban villa’s en kleine torentjes tot zeven lagen hoog. We hebben alle gebouwen genereuze balkons gegeven: het plan is omringd door heuvels, en we willen de toekomstige bewoners zicht rondom geven. Bovendien verminderen de balkons de directe zoninval in de woningen.

‘Die balkons’, zegt de projectleider van de opdrachtgever, ‘dat is op zichzelf wel een goed idee, maar denk je niet dat mensen die gaan dichtzetten?’. Hij wijst naar achteren, op de door hen ontwikkelde woonwijk. ‘Zoals ze hier allemaal hebben gedaan’.

Het is inderdaad waar: zo gauw appartementen in China opgeleverd en verkocht zijn, en alle betonmolens en bouwliften uit de woonwijken zijn verdwenen, verschijnen direct opnieuw overal bouwvakkers om de boel eens flink te gaan verbouwen. Allereest om het noodzakelijke sanitair en de keukens te plaatsen, want de meeste nieuwbouwwoningen worden in China casco opgeleverd. Maar ook omdat veel bewoners na aankoop direct hun balkon dichtbouwen. Daar valt ook wel wat voor te zeggen in een land met in de zomer temperaturen die oplopen tot 40 graden Celsius en een hoge luchtvochtigheid: het is vaak simpelweg te heet om buiten te zijn.

Chinezen zijn bovendien erg pragmatisch. Goedkope arbeid en bouwmateriaal zijn overal beschikbaar, en met hardwerkende bouwvakkers is je balkonnetje binnen een dag of drie voorzien van een raamkozijn en glas. Op die manier heb je er zo’n vier tot zes vierkante meter bij – dat levert in Jiaxing toch al gauw 8.000 Euro op.

Veranderbaarheid zit diep in het DNA van de Chinese woningbouw: elke woning is een casco dat eenvoudig kan worden aangepast aan de wensen van de gebruiker. En hoewel schachten en dragende wanden op gefixeerde plaatsen zitten, kunnen woningen met relatief eenvoudige middelen aangepast worden aan de ideeën van de bewoners.

Wie met de trein door China reist, ziet het paradoxale resultaat: de starre, top-down geplande nieuwbouwwijken met vaak een dozijn gelijkvormige torens hebben in de gevel verschillende invullingen. Deze scheiding tussen drager en inbouw toont het pragmatisme en de creativiteit van de Chinese woningeigenaar. Het ontbreken van welstand (of een architect die zijn gebouw wil ‘beschermen’ tegen grillen van de gebruikers) draagt uiteraard bij aan dit effect.

‘De dragers en de mensen – Het einde van de massawoningbouw’ was de titel van het legendarische manifest van John Habraken uit 1961. De ondertitel van zijn boek is in China nog niet aan de orde. Maar het is duidelijk dat een systeem van dragers die door individuele gebruikers worden ingevuld er een doorslaand succes kan zijn.

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseerde hij in het voorjaar van 2018 aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

column john habraken daan roggeveen

1	Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk woensdag, 6 december
2	Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards maandag, 4 december
3	MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk woensdag, 6 december
4	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december
5	Winnaars prijsvraag Europan 17 bekend woensdag, 6 december

Habraken in China

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Anterieure overeenkomst BuitenStad Hoorn ondertekend

3XN ontwerpt luxe woongebouw aan Derde Haven in Scheveningen

Sjoekie de Bijll Nachenius neemt afscheid van BiermanHenket

Gevel boetiek P.C. Hooftstraat vernieuwd met 3D-geprinte elementen

Rotterdam onderzoekt mogelijke fraude bij renovatie Boijmans en De Doelen

Overijssel dreigt te stoppen met PPLG als Rijk niet betaalt

World Food Center Experience in Ede verdeelt de Gelderse politiek

Amsterdam bereidt zich voor op maximumsnelheid van 30 kilometer

Provincie Utrecht saneert grond vliegbasis Soesterberg voor woningbouw

Resultaten ontwerpmanifestatie Bouw Anders gebundeld in boek