Daan Roggeveen

Tijdsverschil

24 maart 2020, 9:15

Lisa is een van onze beste vrienden in China en heeft jarenlang voor onze kinderen gezorgd. Ze is begin dertig, getrouwd en heeft een zoontje van drie jaar oud. Ze is geboren in een klein dorp in de provincie Hubei, een paar honderd kilometer van Wuhan. Dit jaar bracht ze daar haar vakantie rond het Chinees Nieuwjaar door. En toen brak het virus uit in haar provincie.

Zoals bekend werden in de provincie Hubei een paar weken na de uitbraak grootschalige maatregelen getroffen. De stad Wuhan ging volledig op slot. Bewoners bleven binnen in hun huizen. Pakketbezorgers waren de enigen die nog op straat te vinden waren. Geen enkele auto kon de stad in of uit. De eerste beelden van een verlaten Wuhan waren angstaanjagend. Want vergeet niet: Wuhan heeft tien miljoen inwoners en is daarmee even groot als de Randstad en Brabant bij elkaar.

Maar in dezelfde provincie werden ook andere steden volledig afgesloten van de buitenwereld. De gouverneur van de provincie werd ontslagen en vervangen door de burgemeester van Shanghai. Met de lockdown van een groot deel van China, en de daaropvolgende spectaculaire bouw van een ziekenhuis in tien dagen tijd probeerde het bewind niet alleen de epidemie in te dammen, maar ook haar kracht te tonen.

Ook het dorp waar Lisa verbleef, een gehucht van enkele honderden bakstenen huizen aan de oever van de Yangtze, werd volledig afgesloten van de buitenwereld. Lisa kon haar moeder, die in het naastgelegen dorpje woont, alleen zien als ze beide aan de dorpsgrens gingen staan, met een paar meter ertussen.

Vanaf eind januari belden wij om de paar dagen met Lisa, om te horen of het goed ging met haar en haar familie. “Heb je wel genoeg eten?”, vroegen we ons af.

“Maak je geen zorgen”, was het antwoord. “We hebben voor Chinees Nieuwjaar voldoende ingeslagen. En anders lopen we naar buiten en halen wat groente van het land.” (Countryside, the Future, anyone?).

Ondertussen bleek de kans dat ik in Amsterdam het virus zou krijgen groter dan dat zij het kreeg, op een paar honderd kilometer van de bron. Immers, niemand kon haar dorp meer in, maar elke dag landden er nog wel zes vliegtuigen uit China op Schiphol.

Bovendien bleek de Nederlandse aanpak van het virus exact het tegenovergestelde van de Chinese:

Geen grote gebaren.
Stap voor stap.
Overleg.
Politieke afstemming.
Draagvlak.
Openheid.

Ruim twee jaar schrijf ik nu deze column over één van mijn grootste fascinaties in mijn werk: de verschillen tussen China en Europa. Nooit werden deze verschillen duidelijker dan de afgelopen twee maanden. Een Chinese medewerker, die vanwege het virus niet terug naar China kon reizen en daarom op ons kantoor in Amsterdam kwam werken, was stomverbaasd over de Nederlandse respons. “Waarom dóet niemand iets!?”

Dit is niet de plaats of het moment om te praten over het bestrijden van pandemieën, en welke aanpak daarbij de meest effectieve is. Maar het is wel de plaats om te bedenken dat de respons op het coronavirus zeer cultureel en politiek bepaald is. En ook om vast te stellen dat wat we nu expliciet zien in crisismanagement, eveneens aan de orde is in het ontwikkelen van gebouwen en steden. Immers: de reactie in een noodsituatie is de extrapolatie van een reactie in een normale situatie.

Van veel kanten wordt over deze crisis gesproken als gamechanger. Ook ik hoop dat deze crisis leidt tot nieuwe inzichten. Maar ik hoop ook dat we van elkaar gaan leren. Dat we in China kunnen leren over overleg, bottom-up intelligence en een stap-voor-stap benadering. En dat we in Europa leren dat sommige (ruimtelijke) problemen vragen om minder overleg. En meer daadkracht.

Vorige week maandag vond op mijn bureau de grote omdraaiing plaats. In Shanghai ging het team, na zo’n zes weken van werken vanuit huis, weer aan de slag op kantoor. Met mondkapjes op begonnen onze mensen te werken aan bestaande projecten die stil hadden gelegen. Langzaam maar zeker komen de bouwplaatsen weer in beweging. Opdrachtgevers zijn geïnteresseerd in het starten van nieuwe projecten. Exact op diezelfde dag moest ik mijn team in Amsterdam naar huis sturen, om hen vanuit thuis verder te laten werken.

Deze ‘omdraaiing’ zou weleens een geopolitieke metafoor kunnen blijken te zijn – zoals ook Kurt Campbell en Rush Doshi beschrijven in Foreign Affairs. China loopt hiermee op ons voor in de crisis, en mogelijk ook in de implicaties ervan.

En Lisa? Die belt nu regelmatig naar ons.

Daan Roggeveen is architect en oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Amsterdam en Shanghai. Onlangs publiceerde hij, samen met Michiel Hulshof en Frances Arnold, ‘The Amsterdam Agenda – 12 Good Ideas for the Future of Cities’ (NAi010 Publishers, 2020).

Trefwoorden

column daan roggeveen china coronavirus

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Post-corona toerisme

26 mei 2020

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

11 maart 2021

Concurrentie voor het vliegtuig

25 februari 2020

Net als Aldo

28 januari 2020

De Grootste Stad Ter Wereld

19 december 2019

Nederland als laboratorium

26 november 2019

Rol aan tafel

22 oktober 2019

Culturele Impact

24 september 2019

Hoogste punt 'zwevend hotel' MORE Architecture

8 juli 2019

Haven-Stad als eilandenrijk

25 juni 2019

Habraken in China

28 mei 2019

Vroeger waren we veel moderner

23 april 2019

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

26 maart 2019

Een zesje voor architectuur?

26 februari 2019

Ma Yansong op Katendrecht

29 januari 2019

Het Politieke Platteland

20 december 2018

Suburban Athletic Club

27 november 2018

Hoogbouw gaat niet om hoogte

23 oktober 2018

Toerisme? Dit is pas het begin…

25 september 2018

What Ever Happened to the Randstad?

26 juni 2018

Rurbanism

22 mei 2018

Hotel My Home

24 april 2018

The Art Mall

27 maart 2018

Verdichting van IJplein

27 februari 2018

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018

Quickscan BNA: architecten verwachten meteen twintig procent omzetverlies

26 maart 2020

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

28 april 2020

Stedelijke diversiteit

23 juni 2020

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

22 september 2020

Een recept voor minder klein wonen

27 oktober 2020

De boel bij elkaar houden

24 november 2020

Geland

22 december 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.