Daan Roggeveen

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

22 september 2020, 9:44

In een vastgoedpodcast pleitte projectontwikkelaar Coen van Oostrom, CEO van EDGE, deze zomer voor een ‘masterplan voor Nederland’. Hij wil daar zelfs wel aan bijdragen door minister van Ruimtelijke Ordening te worden ‘als Mark mij belt’. Kortom “een beetje meer Chinese mentaliteit bij de VVD”, merkte interviewer Sander Schimmelpenninck schertsend op.

De publieke sollicitatie komt op een goed gekozen moment. In maart nam de Tweede Kamer nog een motie aan om waarin wordt aangedrongen op terugkeer van een ministerie van ruimtelijke ordening.

Hoe kan het dat een projectontwikkelaar, die ook nog een overtuigd VVD-er is, smeekt om een ruimtelijke visie? Liberalen staan, zoals ook Van Oostrom toegeeft, niet bekend om hun voorliefde voor centrale regie. Onder Rutte is het idee van visie zelfs totaal verdampt. “Als visie een blauwdruk voor de toekomst betekent, dan verzet alles wat liberaal is in mij zich daartegen,” merkte hij in 2013 op.

De roep om ruimtelijke sturing door Van Oostrom is des te meer cynisch, omdat het juist Rutte was die samen met de huidige voorzitter van Bouwend Nederland, Maxime Verhagen, in 2010 besloot tot het einde aan de ruimtelijke planning door de even historische als radicale ontmanteling van het ministerie van VROM. VVD-minister Blok meldde dat hij trots was dat hij ‘een heel ministerie had doen verdwijnen’.

Tien jaar later stapelen de hoofdpijndossiers zich in Den Haag op. De energietransitie wil niet vlotten. We hebben 331.000 woningen te weinig. Vanwege de stikstofuitstoot liggen bouwprojecten stil en moet de veestapel worden ingekrompen. Door de lage grondwaterstand dreigen honderdduizenden huizen te verzakken. Schiphol hevelt een deel van zijn geluidsoverlast over naar Flevoland.

Al deze opgaven hebben gemeen dat het ruimtelijke opgaven zijn. De achterstand is zodanig dat zowel de EU als de rechterlijke macht, via de Urganda-uitspraken, het kabinet maant om tempo te maken. In plaats van proactief aan de toekomst te bouwen, lopen we op talloze vlakken achter de feiten aan, en het verlagen van de maximumsnelheid is geen manier om de oplossingen voor deze vraagstukken dichterbij te brengen.

Onze gezamenlijke ruimteclaims leiden ertoe dat we in 2050 10% meer land nodig hebben. Ruimtelijke ordening is dus een verdelingsvraagstuk, en daarmee politiek. Hoe het masterplan van Van Oostrom eruit moet zien is daarmee de grote vraag.

Een van de weinige politici in Nederland die concreet nadenkt over ruimtelijke ordening is Thierry Baudet. In een even curieus als krankzinnig filmpje spreekt hij over Nederland in 2040. Hierin pleit hij onder meer voor het aanleggen van een hyperloop, een vliegveld in zee, een ‘oerbos’ met ‘wilde paarden en elanden’ op de plek van Schiphol en last but not least traditionele architectuur die ‘beter aansluit bij de menselijke natuur’. In een animatie worden ‘betonnen kolossen’ opgeblazen om plaats te maken voor jaren dertig architectuur. Elon Musk meets Roger Scruton.

Zoals bekend wordt in China werkelijk gepland op een groot schaalniveau. Verstedelijking en mobiliteit worden top-down gecoördineerd, voorinvesteringen in infrastructuur zijn het uitgangspunt. Het achterland wordt met hogesnelheidstreinen ontsloten en ontwikkeld en er wordt stevig ingezet op een verduurzaming van de economie. Hiermee hebben de Chinezen stedelijke systemen gecreëerd die inzetten op duurzame mobiliteit, het koppelen van werkgelegenheid aan bereikbaarheid en een massawoningbouw. Wat kunnen wij daarvan leren?

Een integrale ruimtelijke visie voor Nederland moet niet gezien worden als een blauwdruk met nostalgische clichés over galopperende paarden en historiserende architectuur, maar als strategie met heldere keuzes over de urgente ruimtelijke opgaven waar het land voor staat. Hierin moeten de vragen rondom verstedelijking, duurzame mobiliteit, voedselproductie en natuurbehoud integraal worden benaderd.

Een grote vraag is bijvoorbeeld of een van de meest dichtbebouwde landen ter wereld ook de op één na grootste landbouwexporteur ter wereld (!) moet zijn. Het huidige beleid blinkt op z’n zachtst gezegd niet uit in het maken van dit soort keuzes.

Het is hoog tijd dat de politiek de ruimtelijke inrichting van het land weer serieus neemt en de aandacht geeft die het verdient. Dat betekent dat politieke partijen in hun programma’s moeten ingaan op de ruimtelijke vraagstukken waar we de komende jaren voor staan, zodat er op dat gebied ook wat te kiezen valt. En waarmee een nieuwe minister van Ruimtelijke Ordening niet alleen een eigen ministerie kan hebben, maar vooral ook voorzien is van een ambtelijke staf, mandaat, en budget.

De vraag is tenslotte welke partij die nieuwe minister gaat leveren. Benieuwd of EDGE volgend jaar op zoek moet naar een nieuwe chef.

Daan Roggeveen is architect en oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Amsterdam en Shanghai. Onlangs publiceerde hij, samen met Michiel Hulshof en Frances Arnold, ‘The Amsterdam Agenda – 12 Good Ideas for the Future of Cities’ (NAi010 Publishers, 2020).

Trefwoorden

column ministerie van vrom ruimtelijke ordening daan roggeveen coen van oostrom

1	Groen licht voor woontoren Riva in Rotterdam woensdag, 12 maart
2	MVRDV ontwerpt winkelcentrum als stapeling van blokken met buitenruimte maandag, 10 maart
3	Grosfeld Bekkers van der Velde ontwerpt ‘grensoverschrijdend’ cultureel centrum in Baarle woensdag, 12 maart
4	Rotterdam ambieert Paris Proof woonwijk in Schiehaven Noord donderdag, 13 maart
5	Van oud schoolgebouw naar buurtgebouw met breed sociaal programma dinsdag, 11 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Terwijl Van der Heijden en Roggeveen stoppen, starten Van Eig en Schönberger met column

24 december 2020

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

11 maart 2021

Stedelijke diversiteit

23 juni 2020

Post-corona toerisme

26 mei 2020

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

28 april 2020

Tijdsverschil

24 maart 2020

Concurrentie voor het vliegtuig

25 februari 2020

Net als Aldo

28 januari 2020

De Grootste Stad Ter Wereld

19 december 2019

Nederland als laboratorium

26 november 2019

Rol aan tafel

22 oktober 2019

Culturele Impact

24 september 2019

Haven-Stad als eilandenrijk

25 juni 2019

Habraken in China

28 mei 2019

Vroeger waren we veel moderner

23 april 2019

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

26 maart 2019

Een zesje voor architectuur?

26 februari 2019

Ma Yansong op Katendrecht

29 januari 2019

Het Politieke Platteland

20 december 2018

Suburban Athletic Club

27 november 2018

Hoogbouw gaat niet om hoogte

23 oktober 2018

Toerisme? Dit is pas het begin…

25 september 2018

What Ever Happened to the Randstad?

26 juni 2018

Rurbanism

22 mei 2018

Hotel My Home

24 april 2018

The Art Mall

27 maart 2018

Verdichting van IJplein

27 februari 2018

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018

Een recept voor minder klein wonen

27 oktober 2020

De boel bij elkaar houden

24 november 2020

Geland

22 december 2020

Wat zeggen de verschillende verkiezingsprogramma's over ruimte? Deel 1: VVD, PVV en CDA

8 maart 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Tien nominaties voor de Amsterdamse Architectuur Prijs (AAP)

Gisteren, 09:00

Voor de achttiende editie van de Amsterdamse Architectuurprijs (AAP) zijn tien projecten genomineerd. Dat maakte Arcam vrijdag bekend.

Tien lessen rond de Post-Growth City

14 maart, 8:15

Samen met BURA en Crimson Historians & Urbanists organiseerde Architectenweb op maandag 10 maart 2025 in Pakhuis de Zwijger een symposium over de manieren om tot duurzamere, socialere en eerlijkere stedelijke ontwikkelingen te komen. Tien lessen.

Rotterdam ambieert Paris Proof woonwijk in Schiehaven Noord

13 maart, 1:20

Rotterdam wil in Schiehaven Noord 500 tot 700 woningen realiseren, met het merendeel in het sociale huur- of middenhuursegment. Aandacht voor groen en duurzaamheid bleek een belangrijke wens van bewoners in het participatietraject.

Dertiende Eo Wijers-prijsvraag in teken van ontwerpen aan gezondheid en geluk

13 maart, 10:17

De Eo Wijers-stichting organiseert voor een nieuwe editie van de Eo Wijers-prijsvraag met een regionale ontwerpopgave. De stichting zoekt regio’s die voor hun gebied ontwerpteams een visie willen laten ontwikkelen.

Eeuwenoude waterput blootgelegd in centrum Utrecht

13 maart, 9:00

Onder de Neude in Utrecht zijn “talloze bijzondere” archeologische vondsten gedaan, meldt de gemeente. De belangrijkste vondst is een grote openbare waterput uit de 16e eeuw.

Provinciehuis in Groningen is toe aan grote renovatie

12 maart, 5:08

Het provinciehuis in Groningen is toe aan een opknapbeurt. De investering wordt geraamd op 13,4 miljoen euro.

Zuid-Holland stemt in met plannen bouw 250.000 woningen tot 2032

11 maart, 4:47

Het college van Gedeputeerde Staten stemde in met bijna 2.300 plannen, goed voor 248.700 woningen in totaal. Die moeten uiterlijk in 2032 zijn gebouwd.

Steeds meer vergunde woningen waarvan bouw niet is gestart

11 maart, 10:23

Volgens brancheorganisatie WoningBouwersNL steeg dit aantal vanaf 2022 van 95.000 woningen naar 115.000 eind 2024.

Windkracht 5: elektriciteitsnet flexibeler gebruiken scheelt miljarden

10 maart, 3:29

De energie- en met name netwerkkosten stijgen de komende jaren aanzienlijk als gevolg van de energietransitie. Flexibeler gebruik van het net kan miljarden opleveren.