Daan Roggeveen

The Art Mall

27 maart 2018, 10:00

Wanneer ik via de paars gekleurde roltrap vanaf de begane grond naar beneden beweeg, hoor ik een pompende housebeat. Op deze koude novemberavond is het druk in de kelder van warenhuis K11. Honderden jonge mensen wandelen met een glas wijn in de hand tussen het werk van Lin Ke en Mak-Ying-Tun. Modieuze vrouwen maken selfies voor video-installaties. Hier, op zo’n vijftien meter onder de grond in het hart van Shanghai, vindt de opening plaats van de tentoonstelling '.com/.cn', als onderdeel van de Shanghai Art week.

De kelder van een warenhuis mag een ongebruikelijke locatie zijn voor een tentoonstelling, in de hedendaagse Chinese metropool is het concept van de art mall een serieus onderdeel van het culturele landschap.

Het museum als type bestaat in China relatief kort. Tot anderhalve eeuw geleden werden kunstvoorwerpen traditioneel tentoongesteld in huizen, paleizen en tempels¹. Galeries voor hedendaagse kunst bestonden er tot eind jaren negentig niet of nauwelijks, waardoor kunstenaars lang genoodzaakt waren hun werk te tonen in zelf georganiseerde salons, of simpelweg op straat.

De afgelopen twee decennia heeft de markt voor Chinese hedendaagse kunst zich ontwikkeld tot big business: de productie en handel in kunst made in China is onderdeel geworden van het wereldwijde netwerk van handelaars en galeries. Art Basel heeft naast Miami inmiddels ook een jaarlijkse beurs in Hong Kong, en internationale galeries openen in hoog tempo dependances. Het grootste deel van de kopers is Chinees.

Parallel hieraan vond een explosie in de bouw van musea plaats. De Chinese overheid lanceerde een ambitieus programma om 1 museum per 250.000 inwoners te behalen – een gebruikelijke standaard in westerse metropolen. Om dat getal te bereiken, worden er de komende jaren duizenden musea bijgebouwd in Chinese steden².

Maar ook op grassroots niveau veranderde er een hoop. Toen ik tien jaar geleden in Shanghai kwam wonen, was er weinig te beleven op cultureel gebied. Inmiddels is er elk weekend wel een opening van een nieuwe tentoonstelling of galerie. Musea organiseren publieksprogramma’s, rondleidingen en workshops voor kinderen.

Tegelijkertijd technologiseert China in straf tempo, waardoor met name online shopping explosief is gegroeid. In 2016 kende digitaal winkelen in China een groei van 26 (!) procent³ waardoor traditionele warenhuizen ten dode zijn opgeschreven als ze niet inzetten op andere modellen: van verkoop naar ervaring.

Exact op het snijpunt van deze twee fenomenen opereert K11. De ontwikkelaar van de mall, New World Development-eigenaar Cheng Chi-Kong, maakt hedendaagse kunst onderdeel van de warenhuizen. Hiermee wordt kunst ingezet als onderdeel van de winkelervaring en kan het warenhuis zich tegelijkertijd hoger in de markt positioneren – kunst betekent immers goede smaak.

K11 openende zijn eerste art mall in 2009 in Hong Kong, en heeft het concept uitgebreid in China. De afgelopen jaren haalde K11 onder meer overzichtstentoonstellingen van Monet en Dali naar Shanghai. Inmiddels opent de groep art malls in de miljoenensteden Wuhan, Tianjin, Shenyang en Fuzhou.

De shopping mall is als type bekritiseerd vanwege het commercialiseren van de publieke ruimte. K11 biedt een spannende hybride van cultuur en commercie, die een heel ander publiek naar het museum trekt. Binnen een hypercommerciële omgeving wordt de zwakte van de mall binnenstebuiten gekeerd: met een museum in haar hart zou een warenhuis een zeer publiek gebouw kunnen worden! Andy Warhol voorspelde het al: “Someday, all department stores will become museums, and all museums will become department stores.”

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseert hij aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

¹ Jeffrey Johnson: The Future of the Museum, in Progress & Prosperity, 2017
² Mad about Museums, The Economist, 6 januari 2014
³ Online shopping in China grows 26.2% in 2016, Digitalcommerce360.com, 6 februari 2017

Trefwoorden

art mall winkelcentra shopping malls china daan roggeveen k11

1	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
2	Nominaties Woongebouw van het Jaar 2025 bekend woensdag, 3 september
3	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
4	Tweede prijs voor ontwerp Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke en SteenhuisMeurs bij tender Tilburgse spoorzone woensdag, 3 september
5	'Vakantiewoonbuurt' Happy Days wint Gemma Smid Architectuurprijs Zoetermeer 2025 dinsdag, 2 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Ma Yansong op Katendrecht

29 januari 2019

Post-corona toerisme

26 mei 2020

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

11 maart 2021

What Ever Happened to the Randstad?

26 juni 2018

Hotel My Home

24 april 2018

Rurbanism

22 mei 2018

Ondergrondse galerie van MORE opgeleverd

4 januari 2017

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018

Verdichting van IJplein

27 februari 2018

Toerisme? Dit is pas het begin…

25 september 2018

Hoogbouw gaat niet om hoogte

23 oktober 2018

Suburban Athletic Club

27 november 2018

Het Politieke Platteland

20 december 2018

Voor het eerst in decennia afname Chinese bevolking

3 januari 2019

Een zesje voor architectuur?

26 februari 2019

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

26 maart 2019

Vroeger waren we veel moderner

23 april 2019

Habraken in China

28 mei 2019

Haven-Stad als eilandenrijk

25 juni 2019

Culturele Impact

24 september 2019

Rol aan tafel

22 oktober 2019

Nederland als laboratorium

26 november 2019

De Grootste Stad Ter Wereld

19 december 2019

Net als Aldo

28 januari 2020

Concurrentie voor het vliegtuig

25 februari 2020

Tijdsverschil

24 maart 2020

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

28 april 2020

Stedelijke diversiteit

23 juni 2020

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

22 september 2020

Een recept voor minder klein wonen

27 oktober 2020

De boel bij elkaar houden

24 november 2020

Geland

22 december 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

D66 wil stad bouwen in nieuwe polder tussen Amsterdam en Almere

Gisteren, 14:36

IJstad, zoals D66 de nieuwe stad voorlopig heeft genoemd, moet ruimte bieden aan 60.000 woningen.

's-Hertogenbosch selecteert acht ontwerpteams voor volgende ronde Citadelpoort

Gisteren, 13:31

In het gebied ten noorden van de Citadel wil de gemeente 185 tot 200 woningen bouwen, een nieuw onderkomen voor Design Museum Den Bosch realiseren en een ‘oeverpark’ aanleggen. Ook moet er een nieuwe Lage Diezebrug komen.

Tweede prijs voor ontwerp Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke en SteenhuisMeurs bij tender Tilburgse spoorzone

Gisteren, 10:00

Caruso St John, Ard de Vries & Donna van Milligen Bielke (ADVMB), SteenhuisMeurs eindigden onlangs op de tweede plaats bij een tender voor de Tilburgse Spoorzone.

Nominaties Woongebouw van het Jaar 2025 bekend

Gisteren, 09:00

Als onderdeel van de Architectenweb Awards 2025 wordt begin november de prijs voor Woongebouw van het Jaar 2025 uitgereikt. Uit de veertig inzendingen voor deze prijs heeft de jury vijf projecten genomineerd.

Energiekosten huishoudens Randstad lager dan in rest van het land

Gisteren, 12:27

In Groningen betaalt een gezin gemiddeld 105 euro meer per maand aan energie dan een vergelijkbaar huishouden in Utrecht.

ING en Rabobank stoppen 200 miljoen euro in Nationaal Warmtefonds

2 september, 11:58

Het fonds verwacht dat de bijdrage 12.500 huishoudens helpt bij het energiezuiniger maken van hun woning. Met een lening kunnen ze bijvoorbeeld een warmtepomp aanschaffen of hun vloeren isoleren.