Daan Roggeveen

Culturele Impact

24 september 2019, 9:15

‘Plan voor Cultuurcampus: nieuw ‘icoon’ op Zuid gaat 300 miljoen euro kosten’ kopte het AD afgelopen week. In dezelfde week lanceerde planoloog Zef Hemel een plan om toeristen die Amsterdam bezoeken naar de Zuidas te trekken met een nieuw museum. Cultuur als trekker voor stedelijke ontwikkeling. Wie werkelijk wil begrijpen hoe culturele gebouwen stedelijke ontwikkeling in gang kunnen zetten, moet een kijkje nemen in Shanghai.

Nog maar een paar jaar geleden was de Westbund hier een industriële en logistieke hub met hangars, fabrieken en olietanks. Tijdens de World Expo van 2010 werd deze omgeving in razendsnel tempo getransformeerd en de industrie naar de rand van de stad verplaatst. Maar nadat de Expo op 31 oktober 2010 was afgelopen, was de vraag wat er met dit terrein moest gebeuren.

Enter Sun Jiwei.

Dr. Sun Jiwei is een architect die opgeleid is aan de Tongji Universiteit in Shanghai. Vroeg in zijn carrière besloot hij zich in te zetten voor de publieke zaak. Eerst als projectleider voor de – inmiddels beroemde – binnenstedelijke transformatie Xintiandi. Vervolgens begon hij zijn tocht door de rangen van bestuurlijk Shanghai. Hierbij ontplooide hij een bijzondere vorm van stadsontwikkeling: hij zette architectuur in voor de positionering van nieuwe stedelijke gebieden. Door jonge, lokale architecten te vragen voor kleine culturele programma’s – een kleine bibliotheek, een theehuis, een paviljoen – kregen de newtowns waar hij aan werkte culturele lading.

Toen Sun in 2013 districtsburgemeester van Xuhui District werd – een centraal gelegen stadsdeel met ongeveer een miljoen inwoners – herhaalde hij deze strategie op de next level: hij besloot de industriële rivieroever in het gebied aan te wijzen als cultureel district.

De legendarische kunstverzamelaar Liu Yiqian werd gevraagd er een museum (zijn tweede) te bouwen voor zijn privécollectie. Architect Liu Yichun van Atelier Deshaus maakte er een spannend gebouw van: het Long Museum. Sou Fujimoto ontwierp voor verzamelaar Budi Tek het Yuz Museum een stuk verderop. En in de tegenover gelegen olieopslagtanks aan de kade is in maart het immense museum TANK opengegaan. Dit najaar opent ernaast het door David Chipperfield ontworpen Centre Pompidou.

Inmiddels is de rivieroever, omgedoopt tot Westbund, een levendig publiek gebied, waar op zondag honderden mensen wandelen, joggen, vliegeren en skaten in het skatepark. Klimmers komen naar de klimmuur aan het water. Maar het belangrijkste is uiteraard het culturele programma. In een middagje op de deelfiets, ga je van het Powerstation of Art met een tentoonstelling over Junya Ishigami, via het Long Museum met een solo van Marc Bradford, naar galerie ShangHart met een overzichtstentoonstelling van toonaangevende Chinese kunstenaars.

Elk jaar vindt in november in de voormalige vliegtuighangar de Shanghai Art Week plaats – een van de meest toonaangevende kunstbeurzen van Azië, waarvoor verzamelaars, galeriehouders en media van over de hele wereld invliegen. En hoewel de kunstenaarsgemeenschap in de stad beperkter en minder hecht is dan bijvoorbeeld in Beijing, geeft het aan dat de stad zich op cultureel gebied wil meten met de wereldtop.

De transformatie is onvoorstelbaar. Waar mijn agenda in het weekend een aantal jaren geleden in Shanghai leeg was – er waren simpelweg geen culturele activiteiten, en als er eens een tentoonstelling was, dan was het over het algemeen een teleurstelling – is hij inmiddels bomvol. En ik ben niet de enige die ervan geniet. Vele stadsbewoners hebben de weg naar de musea gevonden en staan soms letterlijk in de rij voor de tentoonstellingen.

Het voorbeeld uit Shanghai laat zien dat het ‘landen’ van een cultuurgebouw daadwerkelijk impact kan hebben op het gebruik en de toekomst van een stadsdeel en haar inwoners. En dat de ontwikkeling zelfs kan bijdragen aan de positionering van de stad als geheel – als culturele metropool in dit geval.

Het toont ook aan dat er een hechte relatie is tussen cultuurgebouw en publieke ruimte, en dat het geheel integraal gepland moet worden. En het laat zien dat politiek draagvlak, mandaat en budget nodig is om zo’n beslissing tot uitvoering te brengen.

De cultuurcampus Rotterdam Zuid lijkt daarom een geweldig idee. Een cluster van culturele en onderwijsgebouwen kan geweldige positieve impact hebben op bewoners en stadsdeel – mits het gebouw zich écht weet te verbinden met de bewoners van Rotterdam-Zuid.

Een cultuurgebouw op de Zuidas lijkt daarentegen een gemiste kans voor de stad Amsterdam. De toegevoegde waarde voor gebruikers van de Zuidas – hoogopgeleide, goed verdienende kenniswerkers – lijkt beperkt. Het zou waardevoller zijn een nieuw museum in te zetten in een stadsdeel in Amsterdam dat een positieve impuls kan gebruiken, zoals Noord of Nieuw-West. Daar kan de ruimtelijke, sociale en culturele invloed van zo’n gebouw veel groter zijn.

Een cultuurgebouw kan een geweldige positieve impact hebben op de stad en haar bewoners. Het gaat erom hoe die impact strategisch ingezet kan worden.

Daan Roggeveen is architect en oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’.

Trefwoorden

westbund daan roggeveen shanghai column

1	Rotterdams college legt bestemmingsplan park in Maashaven voor aan gemeenteraad vrijdag, 27 september
2	Villa in bos draait om beleving van de omgeving maandag, 30 september
3	Nominaties Interieur van het Jaar 2024 bekend woensdag, 2 oktober
4	Fondsenwerving voor gebouw Loods M in Maassluis gestart dinsdag, 1 oktober
5	Rotterdam wil nieuw treinstation in de Van Nelleknoop woensdag, 2 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Post-corona toerisme

26 mei 2020

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

11 maart 2021

Haven-Stad als eilandenrijk

25 juni 2019

Habraken in China

28 mei 2019

Vroeger waren we veel moderner

23 april 2019

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

26 maart 2019

Een zesje voor architectuur?

26 februari 2019

Ma Yansong op Katendrecht

29 januari 2019

Het Politieke Platteland

20 december 2018

Suburban Athletic Club

27 november 2018

Hoogbouw gaat niet om hoogte

23 oktober 2018

Toerisme? Dit is pas het begin…

25 september 2018

What Ever Happened to the Randstad?

26 juni 2018

Rurbanism

22 mei 2018

Hotel My Home

24 april 2018

The Art Mall

27 maart 2018

Verdichting van IJplein

27 februari 2018

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

30 januari 2018

Rol aan tafel

22 oktober 2019

Nederland als laboratorium

26 november 2019

De Grootste Stad Ter Wereld

19 december 2019

Foster + Partners ontwerpt hoofdkantoor internetgigant Alibaba

13 januari 2020

Net als Aldo

28 januari 2020

Concurrentie voor het vliegtuig

25 februari 2020

Tijdsverschil

24 maart 2020

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

28 april 2020

Stedelijke diversiteit

23 juni 2020

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

22 september 2020

Een recept voor minder klein wonen

27 oktober 2020

De boel bij elkaar houden

24 november 2020

Geland

22 december 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Eerste woontoren in Amsterdamse Sluisbuurt opgeleverd

Gisteren, 16:30

De honderd meter hoge toren Justus, die is ontworpen door de Architekten Cie., biedt plaats aan 289 middenhuurwoningen.

Mulder Zonderland wint Zwitserse competitie met flexibel en duurzaam kantoorgebouw

Gisteren, 16:06

Bij de competitie voor het Innovation Park Zürich is het ontwerp IPZ Flex geselecteerd als één van de bouwtyplogieën die worden gerealiseerd. Het ontwerp van Mulder Zonderlan betreft een duurzaam, zelfvoorzienend, aanpasbaar en demontabel gebouw.

Twee panden aan Lijnbaan samengevoegd tot grote Nike-winkel

Gisteren, 15:12

Het betreft twee prominent op de hoek liggende panden op de kruising met de Johan van Oldenbarneveltplaats. Boltt is verantwoordelijk voor het verbouwingsplan.

Architect Herman Zeinstra (86) overleden

Gisteren, 11:42

Afgelopen zondag is architect Herman Zeinstra overleden. De medeoprichter van Dok architecten is 86 jaar geworden.

Tekort studentenkamers steeds steeds erger, vreest vastgoedadviseur CBRE

Gisteren, 13:50

Volgens het bedrijf moet het aantal geplande onderkomens verdubbeld worden om de tekorten in studentenhuisvesting weg te werken.

Stephanie Zeulevoet benoemd tot partner bij INBO

Gisteren, 10:10

Zeulevoet geeft als architect leiding aan haar team in Rotterdam en houdt zich voornamelijk bezig met woningbouw.

Spanje ontvangt recordaantal toeristen, veel inwoners niet blij

2 oktober, 1:50

De afgelopen maanden uitten demonstranten, vooral in Barcelona, Málaga, de Balearen en de Canarische Eilanden, hun onvrede.

Raad van State akkoord met tracébesluit A12/A15 in regio Arnhem

2 oktober, 10:45

Met het project moet het stuk A15 van Bemmel worden doorgetrokken naar Zevenaar en worden de A15 en A12 verbreed.

Trainingen biobased bouwen voor architecten

1 oktober, 3:15

Architecten kunnen er kennis en vaardigheden opdoen om biobased ontwerpen direct in de praktijk toe te passen.

Onderzoek: ov en auto te duur voor gezin met modaal inkomen

1 oktober, 11:35

Het Nibud berekende dat een gezin met een modaal inkomen en twee kinderen dat buiten de stad woont tot wel 475 euro per maand tekortkomt voor noodzakelijke reizen.

Ga naar het nieuws-archief