Marjolein van Eig

De architect is op zoek naar liefde

10 april 2024, 12:00

“It’s a tremendous assignment, an unusual opportunity for an architect.” Howard Roark staat voor een groot raam met daarin een flinke maquette, een minimalistische Mies-achtige rechthoekige toren. Erachter de skyline van New York. Hij kijkt naar zijn werk, zijn haar zit goed. Aan een massieve vergadertafel zitten drie oudere mannen, allen in pak. Ze feliciteren hem met zijn ontwerp en opdracht. Een uitgesproken kans voor deze onbekende architect. “On one minor condition, oh, it’s just a small compromise.” Ze vragen om een ‘kleine’ aanpassing aan het ontwerp. Het publiek immers, zal dit radicale voorstel niet begrijpen. En je moet je altijd aanpassen aan de algemene, gedeelde smaak stellen ze. Ze voegen wat zuilen en timpanen toe aan de minimalistische maquette. Roark zal dat toch geen probleem vinden, is de verwachting.

Maar held Roark says No. “Als je mijn werk wilt, dan neem je het zoals het is.” Een gebouw heeft volgens Roark integriteit, zoals een mens. Het moet waarachtig zijn aan zijn eigen ideeën, vorm en doel.

De film uit 1949, naar het boek van Ayn Rand is in zwart-wit, evenals de karakters die er ten tonele verschijnen. De kracht van het autonoom denkende individu, dat kan ik waarderen. Maar verder is het zo karikaturaal dat ik me er niet mee kan identificeren. De potsierlijke mannen, de pakken, de modernistische toren. De architect als de profeet met zijn grote ideeën en met zichzelf als enige waarheid. Daartegenover de ontwikkelaar als de geldwolf, die de mensen wil verleiden om zijn gebouwen te kopen.

Nee, de architect is geen kunstenaar. De architect is samen met de ontwikkelaar een spin in het web van een proces dat steeds complexer wordt.

Voor een korte presentatie over de architect en de ontwikkelaar voor de ‘tafel van Arcam’ interviewde ik een aantal collega-architecten over hun ervaringen met ontwikkelaars. “De verschillen zijn groot”, was de reactie van de meesten. Om vervolgens te mopperen over de voortdurende onderschatting van het architectenvak, gedoe over honoraria, halve opdrachten, lijsten met DNR-afwijkingen, interne strijd bij de ontwikkelaar zelf tussen de conceptafdeling en de bouwafdeling, en het gedwongen toepassen van conceptwoningen die zogenaamd makkelijk zijn in te pluggen maar nooit passen en altijd veel (onbetaald) werk kosten.

Misschien zijn hier toch wat parallellen te trekken met het boek van Ayn Rand, The Fountainhead? De architect die altijd bereid is om veel te geven, vanuit de liefde voor het vak en om een beroepseer hoog te houden. Het verantwoordelijkheidsgevoel dat op de architect drukt; het ontwerp moet wel goed zijn en goed uitgevoerd worden; er gaan immers echte mensen in de gebouwen wonen en we moeten er met zijn allen een tijd tegenaan kijken. Aan de andere kant de ontwikkelaar die vooral een soepel proces wil, die marges heeft te halen, een raming om binnen te blijven en een architect wil die meewerkt, geen gedoe. “De architect is op zoek naar liefde, maar de ontwikkelaar wil gewoon seks”, grapte een architect.

Gelukkig is de wereld niet zwart-wit. De ene ontwikkelaar is de andere niet. En uiteindelijk worden we allemaal heel blij van het samen maken van mooie dingen. En dat proces is prachtig, vooral wanneer het vertrouwen en het respect wederzijds is. En waar de overheid en de corporaties steeds meer risicomijdend zijn gaan ontwikkelen, liggen de grootste kansen voor architectuurtalent de laatste jaren bij de ontwikkelaars. “It’s a tremendous assignment, an unusual opportunity for an architect,” dat geldt ook voor mijn eigen architectenbureau, met twee grote projecten in Leidsche Rijn en eentje in Amsterdam. En het geldt voor een hoop van mijn generatiegenoten en jongere architecten. De ontwikkelaar is één van de weinige partijen waar nog aan interessante, innovatieve en spannende, grotere opdrachten is te komen en aan kansen om te bouwen. Dit alles dankzij de zoektocht naar vernieuwing en het nemen van risico’s die aan de basis liggen van elke ontwikkeling.

Marjolein van Eig is architect-directeur van BureauVanEig. Zowel in haar werk als in haar maandelijkse column verbindt ze eigentijdse opgaven met hun historische wortels. Ze is afstudeermentor aan de Academie van Bouwkunst, geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, en is architectlid van de Welstandcommissie in Rotterdam.

Trefwoorden

tafel van arcam projectontwikkelaar the fountainhead ontwikkelaar projectontwikkelaars column ontwikkelaars ayn rand marjolein van eig

1	Transformatie cementfabriek tot wijk door MVRDV in Shanghai voltooid vrijdag, 8 augustus
2	Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten maandag, 11 augustus
3	Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord donderdag, 14 augustus
4	Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving woensdag, 13 augustus
5	Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck dinsdag, 12 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Lelijkste woonwijk

12 maart 2024

Modern

14 mei 2024

Ode aan Joost

13 februari 2024

Plaatsen waar u slaapt

9 juli 2024

Dagboek van een ruimtegebruiker

16 januari 2024

Laatste keer, echt

12 december 2023

Hoekjes, trapjes, hekjes

11 september 2024

De architect en de verkiezingen

14 november 2023

Stad aan het water

8 oktober 2024

Voorstellingsvermogen

12 november 2024

Witte Mannen

12 oktober 2023

Het Nieuwe NAi

12 september 2023

Column

Achterblijvers op de bank

10 december 2024

Column

Garanties, garanties

14 januari

Marjolein van Eig – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2023

20 september 2023

Marjolein van Eig: “Een boek lees je anders dan een online artikel”

31 oktober 2024

13 juni 2023

11 februari

11 maart

Kolommen en vergankelijkheid

10 mei 2023

13 mei

11 april 2023

14 maart 2023

10 juni

Een goede gebouwplint; wat is dat eigenlijk?

14 februari 2023

De andere kant

24 januari 2023

Het gebouw als kunstwerk

16 januari 2023

8 december 2022

8 november 2022

11 oktober 2022

13 september 2022

14 juni 2022

Wooncrisis én ambtenarencrisis

10 mei 2022

Dijkenhoge ambities

12 april 2022

Waarde en weerloos

8 maart 2022

Houtbouw hoeft er niet zo uit te zien

8 februari 2022

De reikwijdte van iemand

11 januari 2022

Gebouwde telmodellen

14 december 2021

Ode aan onze oude straat

9 november 2021

De glasparadox

14 september 2021

Huilen onder systeemplafonds

9 juni 2021

Architecten, verenigt u

11 mei 2021

Het raam mag niet open

13 april 2021

Nostalgie naar vooruitgangsdenken

9 maart 2021

Materiaal als drager van herinnering

9 februari 2021

Het leven in het trappenhuis

12 januari 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Toren van Babel

Gesprek met Marjolein van Eig over hoogbouw en welstand

16 februari 2023

Andere nieuwsberichten

Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord

Gisteren, 09:18

Eind juli is in Den Helder de door West 8 ontworpen Nieuwe Brug geopend. De brug voor fietsers en voetgangers vormt een belangrijke schakel in de verbinding tussen de stad en de voormalige scheepswerf Willemsoord.

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

13 augustus, 9:16

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tiende aflevering spreken we met Indira van ’t Klooster, die naast haar werk als directeur van Arcam roeit.

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus, 9:22

Tot het materiaal dat is toegevoegd aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw behoren 23 maquettes van werken als het Burgerweeshuis in Amsterdam, de Pastoor van Arskerk in Den Haag en het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem.

Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten

11 augustus, 9:08

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de negende aflevering spreken we met Mark Hereijgers, die een openhartig verhaal vertelt over obsessief sporten.