Marjolein van Eig
Copyright: Maarten van Haaff

Gebouwde telmodellen

14 december 2021, 10:45
‘Let’s not built schemes’ riep docent Deborah Hauptmann naar ons, een groep studenten, tijdens een ontwerpsessie van de opleiding Bouwkunde aan de TU Delft. Het was een reactie op het feit dat in de eerste jaren van de opleiding best wat studentenplannen niet verder kwamen dan een getekend vlekkenplan, een soort tweedimensionale vertaling van het programma van eisen. Dat leverde oersaaie presentaties op, met een opsomming van de opeenvolging van ruimtes: ‘dus hier zit de entree, daar de toiletgroepen en dan kom hier je bij de gemeenschappelijke ruimte’…

Hauptmann vervolgde met een verhandeling over de kracht van de tactiliteit van materialen, het effect van geluidbeleving in ruimtes met bijzondere proporties of de vreugde die je kunt hebben bij het zien van een perfect geplaatst raampje in de gevel. Dit alles in rijke Engelse volzinnen, waardoor alles sowieso beter klinkt dan in dat kale Nederlands van ons nog onwetende studenten. We raakten erdoor betoverd; zo zou architectuur moeten zijn!

Zoals het getekende vlekkenplan een valkuil vormt voor jonge studenten, zo is het getekende telmodel een valkuil in de ontwerppraktijk. Het is lekker om een raster met stramienen uit te zetten op een standaard van 5m40 of 7m50 en rang!, daar gaat de plattegrond zijn gang. Parkeergarage eronder en een paar stijgpunten hier en daar; klaar ben je. Een telmodel is heel handig, om te bekijken wat de mogelijkheden zijn van een plan. Wat is de maximale capaciteit, waar gaat het dan knellen en wat zijn vervolgens kansen om er een mooi plan van te maken?

Maar er zit ook een enge kant aan; want wat als het daarbij blijft? Wat als het telmodel de waarheid wordt? Blindgestaard op de cijfers: dat moet het zijn! Eer je je realiseert dat het wellicht wel een erg saai en karig plan wordt, ben je te laat. Een hoekverdraaiing, prettige setback of mooie poort past dan niet meer binnen de kosten.

In sommige plannen wordt alle kwaliteit vastgelegd in de tenderfase. Alle kwaliteit? Ja, alle kwaliteit. In de rondes erna volgen nog de optimalisaties, wat een mooi woord is voor bezuinigingen. De gestage ontwikkeling van het met aandacht toewerken naar een voorlopig ontwerp, definitief ontwerp, bestek, werktekeningen en uitvoering is een zeldzaamheid aan het worden. Het niveau van een gemiddeld tenderontwerp anno 2021 is hoog, gelijk aan dat van een bestektekening van vijftig jaar geleden.

En dat vraagt een hoop van de architect in korte tijd. Kennis van ontsluitingsprincipes, van parkeeroplossingen, van straatprofielen, van overgangszones, van bouwsystemen, van maximale overspanningen, van materialen, van detailleringen, van standaarden, van hufterproof en onderhoudsvrij, van eisen aan vluchtwegen, van open-dichtverhoudingen, van isolatiewaardes, van glasbewassing van binnenuit, van geluidloggia’s, van doorvalbeveiliging, van opstapmogelijkheden, van productleveranciers, van rekentools als MAT 8 en MPG, van waterbergingen, van biobased materialen, circulariteit, van nestkasten, van bijenhotels, van dikte van groenpakketten, van hemelwaterafvoeren, van meterkastenterreur, van ventilatiekokers en -kasten, van PV panelen, van noodoverstorten, etc. Je zou bijna vergeten dat er nog architectuur gemaakt moet worden.

Het betekent ook dat het maken van een telmodel, om even te kijken hoe het zit met het aantal woningen, openbare ruimte en parkeerplaatsen, in deze fase een risico heeft. Voor je het weet is het gebouwd. Maar… een telmodel is nog geen architectuur. Een telmodel bevat wel ruimte, maar geen werkelijke kwaliteit.

Het eerste uitgangspunt in elk plan is de vraag; wat willen we hier maken? Hoe willen we dat mensen hier samen wonen? Hoe kom je thuis? Waar ontmoet je je buren? Welke kwaliteit heeft de gevel? Hoe is de opbouw? Wat is een menselijke maat? Hoe maken we een fijn plan met elkaar? Welke woningen horen daarbij? Opdat er een gedegen discussie is over de noodzaak van een extra ruim trappenhuis, een royale entree, een prettig groot raam, een gevelreliëf, een bijzonder hekwerk, een afgeschuinde hoek, een poort, een gezamenlijke binnentuin. Opdat het bouwproject niet alleen 2D klopt maar ook driedimensionaal gaat leven.


Marjolein van Eig is architect-directeur van BureauVanEig. Zowel in haar werk als in haar maandelijkse column verbindt ze eigentijdse opgaven met hun historische wortels. Ze is als gastdocent verbonden aan de TU Delft en de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

Trefwoorden

vlekkenplan excel-sheet marjolein van eig column telmodellen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Twee woontorens Urby door Concrete in Dallas voltooid
25 april, 2:26

Woongebouw in hout en metaal markeert de kop van de Oostenburgervaart
25 april, 9:05

Interieuropdracht voor nieuw kantoor Architectenregister naar Ex Interiors
24 april, 2:36

Nieuwe Instituut organiseert Een avond met Ma Yansong
24 april, 12:15

Advies STOER: tel vliegtuiggeluid niet mee voor woningbouw bij Schiphol
24 april, 5:17

Keijzer: komende tien jaar 85.000 woningen minder door coalitiedeal
24 april, 11:09

Makelaars bezorgd over huurmarkt: veel minder woningen verhuurd
24 april, 9:10

Kabinet wil meer plekken zoeken om naar aardgas te boren
23 april, 4:40

Team Provast wint tender Amsterdam Muyskenkwartier met woonproject Hoeksteen
23 april, 1:59

Patrick Levie partner bij Fokkema & Partners
23 april, 12:13
Ga naar het nieuws-archief
Marjolein van EigArchitect
Atag Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
FALK®
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Specifier

Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan