Marjolein van Eig
Copyright: Maarten van Haaff

Toegankelijk

11 oktober 2022, 9:00
Afgelopen week was het de Week van de Toegankelijkheid. Wist u dat? Of is deze aparte week ook dit jaar weer ongemerkt aan u voorbijgegaan? Voor mij is dat de afgelopen twintig jaar het geval geweest. Geen idee dat de week bestond. Want zoals het met de meeste zaken in het leven gaat; je gaat je er pas in verdiepen als je ermee te maken krijgt, als je er niet meer omheen kunt. Dat is om meerdere redenen te betreuren; het is jammer als je er mee te maken krijgt en het is jammer dat je je er dan pas in gaat verdiepen. Want het land staat nog mijlenver af van werkelijke toegankelijkheid en daarmee zetten wij, ontwerpers, een hele hoop mensen apart.

In deze Week van de Toegankelijkheid bezocht ik in Het Nieuwe Instituut – al een tijdje erg ontoegankelijk – de lezing ‘de toegankelijke stad’, georganiseerd door AIR en Rotterdam Onbeperkt. Hoofdspreker van de lezing was Simon Dogger, een ontwerper die tijdens zijn studie aan de Eindhovense Design Academy blind werd en ook nog in een rolstoel belandde. Dat is allemaal best wel erg maar uiteindelijk geen ramp, vond hij zelf. Eén van de voordelen is dat hij nu tenminste niet meer ziet hoe lelijk mensen soms zijn en enkel afgaat op het gesprek dat hij met iemand heeft. In plaats van direct een oordeel te vellen aan de hand van de schoenen die degene draagt. Hij voelt meer verbinding met anderen. Hij gaf ons een bril waardoor we ongeveer zagen wat hij zag; dat bleek bijna niks te zijn. Een enkeling in de zaal durfde te zeggen dat hij het een rijke ervaring vond. Ik werd er treurig van.

Terwijl wij, met die bril op, wanhopig vanalles aan het verwerken waren, van ‘tjonge, het zal je maar gebeuren’ via ‘hoe zie ik er eigenlijk uit met dit rare ding op mijn hoofd’ tot ‘heeft iedereen zijn masker nog wel op of ben ik nu de enige nog’, vertelde Simon over de projecten die hij voor Huis Sonneveld doet. Hij bleek niet alleen bijzonder slim en grappig, en in staat om zijn handicap om te zetten in iets positiefs, maar ook nog erg scherp toen hij en passant een foto van het Sonneveld Huis liet zien. Het is een fantastische foto, vertelde hij erbij. We lachten. Dat moment was een raak inkijkje in zijn werkelijkheid waarin hij voortdurend buitenspel gezet wordt door de beeldenstroom die dagelijks aan hem voorbijtrekt, maar die hij niet ziet.

De lezing was een lesje in nederigheid. Waar ik de afgelopen maanden in gesprekken met collega’s nog weleens de frustratie uitsprak over de bouwbesluitwijziging waarin alle toegangen van een woning moeten voldoen aan de 20mm eis – en we dus geen leuke trappen meer aan de voorkant van de huizen kunnen ontwerpen – stond het schaamrood me nu op de kaken. Ik hoorde de opluchting in de stemmen van de wielers en anderen die slecht ter been zijn. Dat ze straks gewoon, in ieder geval bij nieuwbouwprojecten, zonder al te veel extra moeite bij de voordeur kunnen komen! Wat bizar van mezelf om het normaal te vinden dat mensen in een rolstoel maar de achterdeur moeten nemen als ze hun eigen huis in willen of ergens op bezoek willen gaan. Als ze die achterdeur al kunnen vinden.

En zo konden de sprekers die deelnamen aan het panelgesprek dat volgde een hele trits aan arrogantie en dagelijkse blokkades in de ontwerpen aanwijzen. Het Eye Filmmuseum dat een gigantische trap voor de deur heeft, maar de lift onvindbaar in een hoek. Het Nieuwe Instituut zelf, waar de debatleider – op wielen – hulp nodig had bij het bereiken van het invalidentoilet. Het Rotterdamse stadhuis waar de gemeentesecretaris, voor de gelegenheid een dagje in een rolstoel –hoe ludiek – zelf ervoer dat hij niet boven de balie uitkwam en dus geen contact kon maken met de baliemedewerker.

Praktijkvoorbeelden van waar het mis gaat zijn er legio. Moeilijker bleek het om goede voorbeelden van toegankelijke ruimtes en gebouwen aan te wijzen. Toegankelijkheid is niet sexy. En ik moet bekennen; tijdens het lezen van het handboek toegankelijkheid zakt de moed me in de schoenen. Ik zie vooral foto’s van dikke beugels, ribbeltegels en signing in contrasterende kleuren. “Architecten zijn volgers”, was de uitspraak van Ed Bijman, zelf via een dwarslaesie in een rolstoel beland en nu één van de twee rolstoelarchitecten die er in Nederland te vinden is. Hij adviseert onder andere het ontwerpteam van de nieuwe Tweede Kamer over toegankelijkheid. Het blijkt altijd onderdeel te zijn van ambities, maar zelden te worden opgenomen in de budgetten. Dus iedereen wil het heel graag, maar er wordt geen geld voor vrij gemaakt. Welk land heeft haar toegankelijkheid goed op orde? Het blijkt de Verenigde Staten te zijn. Daar is toegankelijkheid opgenomen in wetgeving en zijn er straffe boetes wanneer die niet wordt nageleefd. Die wetgeving is er indertijd gekomen voor de oorlogsveteranen.

Wetgeving en boetes dus, dat werkt. Want, zoals Dogger opmerkt, toegankelijkheid is geen gunst. Het is een recht.


Marjolein van Eig is architect-directeur van BureauVanEig. Zowel in haar werk als in haar maandelijkse column verbindt ze eigentijdse opgaven met hun historische wortels. Ze is als gastdocent verbonden aan de TU Delft en de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

Trefwoorden

week van de toegankelijkheid simon dogger scootmobiel column rolstoel toegankelijkheid marjolein van eig toegankelijk

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Jaarboek Architectuur in Nederland 2024/2025 gepresenteerd
22 mei, 9:15

Voormalig kantoor in Scheepvaartkwartier Rotterdam herbestemd tot woongebouw
22 mei, 5:13

Wachten in een compositie als van Mondriaan
22 mei, 4:19

Woongebouw 70lux markeert de entree tot het stadshart van Zoetermeer
22 mei, 12:41

Zuid-Holland wil in 2027 besluit over uitbreiding Maasvlakte in zee

22 mei, 12:23

Rekenkamer: begroting verbouwing Binnenhof ‘onrealistisch laag’
22 mei, 9:44

Kamer niet gerust op betaalbaarheid stadsverwarming in nieuwe wet
21 mei, 11:36

Nieuwe editie van de Architecten Wielerkoers
20 mei, 2:45

Nieuwe Rotterdamse aanpak woningbouw: meer snelheid, minder regels en heldere keuzes
20 mei, 9:49

Gemeenten krijgen 7.000 euro per gebouwde betaalbare woning
19 mei, 3:05
Ga naar het nieuws-archief
Marjolein van EigArchitect
Atag Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
FALK®
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Specifier

Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan