Marjolein van Eig
Copyright: Maarten van Haaff

Waarde en weerloos

8 maart 2022, 9:50
‘Wat is het doel van Anton?’ De dochter schrijft een boekverslag aan de hand van enkele vragen die in het verslag beantwoord moeten worden. Anton is de hoofdpersoon in De Aanslag van Harry Mulisch. Die lezen ze kennelijk nog steeds, op de middelbare school. Tijdens het spelen van een potje ‘mens erger je niet’ wordt bij het huis van Antons buren een NSB-er doodgeschoten. De buren verslepen het lichaam waardoor het voor het huis van Anton terecht komt. Wanneer de Duitsers arriveren steken ze het huis van Anton in brand en fusilleren zijn ouders. Het trauma is de rest van zijn leven bij hem. Daar gaat het boek over.

De dochter is, net als ik als kind, gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Dat zoiets ongelofelijk wreeds heeft plaatsgevonden. Mensen zoals zij en ik. Het heldendom, het verraad, de ondraaglijke lichtheid van het bestaan, de banaliteit van het kwaad. Je speelt een spelletje en een uur later is niets meer wat het was. Gelukkig was dat vroeger. Dat heb ik heel lang gedacht.

Aan het Weena in Rotterdam staat, als je het station uitloopt een beetje rechts na het stationsplein, een gebouw met in de rechterbenedenhoek een kunstwerk. Het is het Wall Relief #01 van de Britse kunstenaar Henry Moore. Na de oorlog werd het bouwcentrum opgericht; er was kennis en kunde nodig voor de wederopbouw van het land. Deze kennis werd verzameld en verspreid via het bouwcentrum. De architect van het gebouw was ingenieur W.J.C. Boks. De Vereniging van Nederlandse Baksteenindustrie wilde het nieuwe bouwcentrum graag een cadeau aanbieden. De heer Boks bedacht dat een reliëf op de gevel wel een mooi cadeau zou zijn.

Moore had nooit eerder met baksteen gewerkt en daarom werden voor de uitvoering ervaren Nederlandse metselaars van voor de oorlog gevraagd. Het reliëf bestaat uit abstracte lijnen, bolle vormen en scherpe rondingen. Het zijn vormen die in baksteen eigenlijk niet te maken zijn. Het is een razendknap en fascinerend mooi kunstwerk. Aan het eind van de dag valt de zon erop en dat verschijnt het werk in volle glorie. De oplettende lezer van mijn columns kent het werk; ik heb er twee keer geposeerd voor de onvolprezen Maarten van Haaff.

Het kunstwerk valt me dezer dagen nog meer op dan anders. Dat heeft te maken met de achterliggende betekenis van de bolle vormen. Wouter van Stiphout vertelt in een YouTube-filmpje dat de vormen mogelijk afgeleid zijn van de lichamen onder dekens in de Londense metro. Moore maakte er tekeningen van tijdens het schuilen voor de bombardementen in WOII. Ik schreef erover in Detail #09, jaren geleden voor de Architect. De tekeningen tonen inderdaad een treffende gelijkenis met de vormen van het kunstwerk. Ze maken het werk nog magischer dan het al is, de sculptuur nog levendiger. Het moet wat geweest zijn. Gelukkig was dat vroeger.

L’histoire se repète. Dezelfde vormen, onder dekens, op televisie. Het is niet van vroeger, het is nu. Het metrostation in Kyiv als een veilige haven. Ondertussen maken de bommen alles kapot. Alles van waarde is weerloos, dichtte Lucebert.

Alles? Nee, niet alles. Het bouwcentrum is jaren geleden afgebroken. Maar het kunstwerk van Moore is behouden. Prijs de commissies die hiervoor gestreden hebben. Niet enkel als een herinnering aan het verleden. Het staat er, als waarschuwing, voor wat nog steeds gebeurt en kan gebeuren, tijdens het spelen van een spelletje.


Marjolein van Eig is architect-directeur van BureauVanEig. Zowel in haar werk als in haar maandelijkse column verbindt ze eigentijdse opgaven met hun historische wortels. Ze is als gastdocent verbonden aan de TU Delft en de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

Trefwoorden

kunst oekraine henry moore kyiv marjolein van eig kiev tweede wereldoorlog column

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML
Gisteren, 14:00

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal
15 mei, 12:15

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam
15 mei, 11:31

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand
15 mei, 10:15

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen
15 mei, 1:29

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050
15 mei, 10:04

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes
14 mei, 5:51

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen
14 mei, 9:39

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland: aanleg windmolens op land stokt
13 mei, 12:03

Sociale veiligheid TU Delft volgens peiling nog ver te zoeken
12 mei, 5:20
Ga naar het nieuws-archief
Marjolein van EigArchitect
Atag Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
FALK®
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Specifier

Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan