Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Violette Schönberger
Copyright: Maarten van Haaff
Rioolstedenbouw
27 juni 2023, 9:44
‘Wat is het riool van de 21
e
eeuw?’ Die vraag dook de laatste weken een aantal keren op in stedenbouwkundige onderzoeksprojecten waar ik bij betrokken ben. Ik weet niet wie de vraag voor het eerst heeft gesteld, maar ik las hem in het onderzoeksrapport van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS), getiteld
Ruimte maken voor ontmoeting
(2022). Nu is zo’n rapport voor ontwerpers natuurlijk niet het meest opwindende document, maar in dit geval is de vraag ontzettend raak. Hij verwoordt beeldend waar veel stedenbouwkundigen zich momenteel mee bezig houden: hoe maak je een gezonde leefomgeving en welke innovaties zijn daar in onze tijd voor nodig?
De metafoor van het riool is treffend omdat hij niet alleen gaat over de functionele ingenieurstechniek en de machinerie van de stad, maar ook over het toevoegen van ruimtelijke kwaliteit voor de lange termijn en veranderingen in het stedelijk weefsel. We hoeven maar honderdvijftig jaar terug te kijken om geconfronteerd te worden met de inmiddels onvoorstelbare situatie dat in de Amsterdamse grachten dagelijks volle, stinkende emmers werden leeggekieperd, terwijl dat datzelfde grachtenwater werd gebruikt voor het wassen van kleding of baby’s, ja zelfs om uit te drinken. Sinds de menselijke ontlasting op grote schaal onzichtbaar via leidingenstelsels uit de huizen wordt weggevoerd, zijn hygiëne en gezondheid in de steden gigantisch verbeterd en zijn de grachten aangename verblijfsplekken geworden waar de hele stad plezier van heeft.
Als we nu honderdvijftig jaar vooruit kijken, wat is dan de innovatie waarvan het onvoorstelbaar is dat die er ooit niet was? Welke gezondheidsmaatregel zal een vergelijkbaar grote, ruimtelijke impact hebben? Een actuele vraag, want het thema gezondheid is op allerlei manieren aanwezig in het maatschappelijk debat. Niet alleen benadrukte de twee jaar durende corona-pandemie opnieuw hoezeer gezondheid en stedenbouw met elkaar verweven zijn, ook bracht deze aan het licht hoe onrechtvaardig de toegang tot een gezonde leefomgeving in Nederland is verdeeld. Bovendien werd in de afgelopen jaren duidelijk dat vanwege de toenemende vergrijzing de zorgkosten zoveel zullen stijgen, dat het de vraag is of – als deze tendens doorzet – het huidige welvaartspeil in de toekomst behouden kan blijven.
Gezondheid in relatie tot ruimte is ontzettend complexe materie. Het vinden van dat éne hedendaagse ‘riool’ lijkt dan ook een onmogelijke opgave. Maar misschien hoeft het ook niet. Er worden immers al vele inspirerende,‘riool-achtige’ integrale projecten gerealiseerd, die op innovatieve wijze een gezonde leefomgeving koppelen aan technische innovaties, variërend van waterpleinen, woon-zorgwijken en ouderenhubs tot domotica. De gezonde leefomgeving is hierbij niet gericht op
genezing
van ziekte, maar op het
voorkomen
van ziekte: op preventie. Want een gezonde stad met meer groen, meer ontmoetingsplekken en schonere lucht leidt in de toekomst tot minder patiënten, zowel fysiek als mentaal. Iedere boom die je nu plant, betaalt zich in potentie uit door minder astmapatiënten in de toekomst. Ruimtelijk ontwerp om zorgkosten te voorkomen.
Voorkomen is beter dan genezen, maar wie financiert de gezonde stad van de toekomst? Wie betaalt voor schone lucht? Investeringen voor een gezonde leefomgeving leveren immers pas op de lange termijn resultaat op; die kun je niet verdisconteren op het niveau van de individuele bouwkavel. Bovendien is nauwelijks aan te wijzen wie nog baathouders zijn bij investeringen die zich misschien over dertig jaar pas uitbetalen. Maakt een zorgverzekeraar minder kosten in de toekomst, wanneer de wijk vandaag wordt vergroend? Waarschijnlijk, maar het valt nauwelijks aan te tonen.
In mijn ogen is het riool van de 21e eeuw te vinden in de hoek van de financiering van zorgpreventie. De echte techniek die nodig is om steden gezonder te maken, is de argumentatie- en rekenmethode om de toekomstige niet-gemaakte zorgkosten vooraf te kunnen investeren in ruimtelijke kwaliteit die de samenleving als geheel ten goede komt.
Er moeten bruikbare rekenmethodes worden ontwikkeld om hiermee aan de slag te kunnen gaan, politieke argumentatielijnen worden verteld om dit te bekrachtigen, een vocabulaire om hierover te kunnen spreken. Het riool van de toekomst is even onzichtbaar als het buizenstelsel onder onze huizen, maar het is van evenveel invloed op de leefkwaliteit. Het nieuwe riool is een financieringsmodel.
Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige. Zij is mede-oprichter van ontwerpbureau FALSEWORK en publiceert columns over architectuur en stedenbouw op
www.fromscratch.work
. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.
Trefwoorden
violette schönberger
riool
paradigmaverschuiving
gezonde stad
gezondheid
paradigma
riolering
column
stedenbouw
Best gelezen
1
Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op
maandag, 13 oktober
2
David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid
woensdag, 15 oktober
3
Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid
woensdag, 15 oktober
4
Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch
maandag, 13 oktober
5
Gezicht van de tijd
woensdag, 15 oktober
Gerelateerde nieuwsberichten
Surfplank
23 mei 2023
Droomveranderingen
25 april 2023
Die zaal, die zaal
26 september 2023
Gisteren van morgen
24 oktober 2023
Fantastisch
28 maart 2023
Berichten uit de bubble
28 november 2023
Boodschappenlijstje
28 februari 2023
Het mogelijke of het juiste
31 januari 2023
Boek pleit voor onderzoek onderliggend systeem van de stad
2 november 2023
Toekomstdenken
22 december 2023
Grote plannen, met af en toe een grap
30 januari 2024
Grondrecht
20 december 2022
Achter de muur
27 februari 2024
Acht miljard daken
22 november 2022
Van de olifant en de muis
25 oktober 2022
Onverwachte ontmoetingen en veilige routines
26 maart 2024
Post-covid
27 september 2022
Festival STAD strijkt voor derde editie neer in Zwolle
11 januari 2024
Verloting van vijf exemplaren van Paradijs van Imperfectie
10 april 2024
Mid-rise Milaan
23 april 2024
Ode aan ons trapje
28 juni 2022
Lang leve het leegstandsbeheer!
28 mei 2024
Flex of fix?
26 april 2022
Absoluut
24 mei 2022
Engagement revisited
25 juni 2024
Aftiteling van architectuur
24 september 2024
De knie
22 oktober 2024
Gelaagd geluid
22 maart 2022
Weldaad… met mate
22 februari 2022
Langs het hek
26 november 2024
Backstage spektakel
25 januari 2022
Column
De laatste keer
19 december 2024
De postkapitalistische stad
23 december 2021
Burgerraad ruimtelijke ordening
23 november 2021
Oeuvre complète
26 oktober 2021
Lage horizon
28 september 2021
Transfer zone
22 juni 2021
Mijlpalen
25 mei 2021
Engagement?
28 april 2021
Bouwen voor de lang-heid
23 maart 2021
Het feest der ontregeling
23 februari 2021
Kosmische stedenbouw
26 januari 2021
Surfplank
23 mei 2023
Droomveranderingen
25 april 2023
Die zaal, die zaal
26 september 2023
Gisteren van morgen
24 oktober 2023
Fantastisch
28 maart 2023
Berichten uit de bubble
28 november 2023
Boodschappenlijstje
28 februari 2023
Het mogelijke of het juiste
31 januari 2023
Boek pleit voor onderzoek onderliggend systeem van de stad
2 november 2023
Toekomstdenken
22 december 2023
Grote plannen, met af en toe een grap
30 januari 2024
Grondrecht
20 december 2022
Achter de muur
27 februari 2024
Acht miljard daken
22 november 2022
Van de olifant en de muis
25 oktober 2022
Onverwachte ontmoetingen en veilige routines
26 maart 2024
Post-covid
27 september 2022
Festival STAD strijkt voor derde editie neer in Zwolle
11 januari 2024
Verloting van vijf exemplaren van Paradijs van Imperfectie
10 april 2024
Mid-rise Milaan
23 april 2024
Ode aan ons trapje
28 juni 2022
Lang leve het leegstandsbeheer!
28 mei 2024
Flex of fix?
26 april 2022
Absoluut
24 mei 2022
Engagement revisited
25 juni 2024
Aftiteling van architectuur
24 september 2024
De knie
22 oktober 2024
Gelaagd geluid
22 maart 2022
Weldaad… met mate
22 februari 2022
Langs het hek
26 november 2024
Backstage spektakel
25 januari 2022
Column
De laatste keer
19 december 2024
De postkapitalistische stad
23 december 2021
Burgerraad ruimtelijke ordening
23 november 2021
Oeuvre complète
26 oktober 2021
Lage horizon
28 september 2021
Transfer zone
22 juni 2021
Mijlpalen
25 mei 2021
Engagement?
28 april 2021
Bouwen voor de lang-heid
23 maart 2021
Het feest der ontregeling
23 februari 2021
Kosmische stedenbouw
26 januari 2021
Toon alles
Andere nieuwsberichten
CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025
Gisteren, 15:37
Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.
Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam
Gisteren, 14:56
In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.
Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk
Gisteren, 13:48
Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.
Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters
Gisteren, 11:07
Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.
Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over
Gisteren, 16:23
Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.
IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek
Gisteren, 12:14
Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij
EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw
Gisteren, 10:11
Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.
Groningen worstelt met afronding dertig kilometer lang fietspad naar Assen
16 oktober, 3:25
Een ruime meerderheid van de Groningse Statenleden wil dat er bij het project meer aandacht komt voor de veiligheid van vrouwen.
PBL: minimaal 150.000 hectare meer natuur nodig in 2050
16 oktober, 11:37
Het planbureau heeft twee mogelijke oplossingsrichtingen doorgerekend om de huidige Europese doelen voor klimaat, natuur en waterkwaliteit te halen.
Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025
15 oktober, 3:19
De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.
Ga naar het nieuws-archief
Violette Schönberger
Architect
0
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur