Violette Schönberger

Berichten uit de bubble

28 november 2023, 9:00

Natuurlijk, je kunt doen alsof er niks aan de hand is en een column schrijven over de waarde van architectuur, over het belang van zorgvuldig ontwerp, over de hedendaagse gelaagde stad. Je kunt je artistieke kop in het zand steken en doorgaan met het vertellen van verhalen over dat ene gebouw, dat ene plein, dat unieke kunstwerk. Je kunt dromen beschrijven, toekomstidealen of wereldbeelden schetsen voor de lange termijn. Je kunt doen wat je altijd doet, binnen je eigen beroepsgroep, je eigen kennissenkring en je filterbubble van mensen die het toch wel met je eens zijn.

Maar je bent architect. Je artistieke kop in het zand steken, dat kan een dichter, een schrijver of een schilder misschien. Jouw vakgebied bestaat bij de gratie van de kop uít het zand, de poten in de klei, de oren en ogen te midden van de samenleving. Als jij een column begint te schrijven op de ochtend na de verkiezingen, ontkom je er niet aan. De zogenaamde artistieke neutraliteit is niet langer vol te houden. Je moet er wat mee. Maar wat?

Je kunt het partijprogramma van de winnaar lezen en constateren dat de beschrijving ‘milder’ een gotspe is. Dat grondrechten worden geschonden, dat democratische instituten niet lijken te bestaan, dat een partij zonder bestuur, zonder leden, zonder openbare vergadering, zonder wetenschappelijk bureau een oncontroleerbaar recept voor griezelige almacht is. Dat alles waar je de laatste jaren hoop uit putte voor de toekomst van de samenleving, jóuw samenleving, ónze samenleving – variërend van excuses voor het slavernijverleden tot internationale samenwerking op het gebied van klimaat – volgens miljoenen kiezers moet worden teruggedraaid. Je kunt van de daken schreeuwen hoe gitzwart, droomloos en vijandig dat partijprogramma leest. Maar dat weten we al jaren.

Je kunt je afvragen of dit is hoe het voelt. Is dit wat anderen jaar in jaar uit, verkiezing na verkiezing hebben moeten ervaren? Is dit de machteloosheid die hoort bij stemmers die zich echt niet vertegenwoordigd voelen door de landelijke politiek? Als dit de grote omkering is, dan behoor jij nu tot een minderheid. Heb jij dan ook het recht om boos te zijn? Misschien, maar jouw maatschappelijke positie is nog altijd veilig. Je meest cynische analyse is dat zelfs als deze uitslag vijandig is tegen alles waar jouw wereld uit bestaat, jij nog steeds veilig in je warme huis zit, met voldoende werk, een nuttig netwerk en allerlei keuzemogelijkheden. Jouw zorgen zijn niet of je het einde van de week haalt. Jouw zorgen zijn die van de democratie.

Je zult denken: de problemen van de kiezers zijn reëel. De woningmarkt, de zorg en het onderwijs zijn verdorie toch dé krachtige pijlers van de sociaaldemocratie. Hoe heeft men die zaken zo kunnen laten verslonzen? Je zult mild zijn en begrijpen dat wie structureel geen toekomst voor zich ziet, gevoelig is voor volksmennerij. Dat zondebokpolitiek en rancune op de loer kunnen liggen voor wie dagelijks onrecht ervaart. Maar in zulke grote aantallen? Dat vind je onbegrijpelijk. Je bent woedend op de menners van deze sentimenten. Op de valse illusie dat de stem van het volk (het woord dat je nooit mocht gebruiken van je geschiedenislerares op de middelbare school) direct via de grote leider kan worden vertolkt en verwezenlijkt. Op de journalistiek, die van het ‘feest der democratie’ een amusementsshow heeft gemaakt.

Je bent architect. Je gelooft in het begrip civil society, in de publieke sfeer tussen individu en overheid in. In de gebouwen en in stedelijke plekken die ontstaan als collectieven zich organiseren en elkaar ontmoeten, kennis uitwisselen en samenwerken. Je gelooft in een pluriforme samenleving, in een pluriforme stad, in pluriforme plekken. In de kracht van ontwerp, in toekomstdenken, in zorgvuldigheid, in nuance. Je meent dat architectuur condities kan creëren waardoor mensen zich hoopvol tot elkaar en tot de wereld kunnen verhouden. Je voelt je ontzettend verantwoordelijk, maar je weet niet waar je moet beginnen. Je moet je uitspreken, want ja, je vindt ook dat er veel moet veranderen in de samenleving. Systeemkritiek heb je zelf steeds meer. Maar niet zo. In vredesnaam niet zo.

Je moet steeds weer denken aan de woorden van Ernst Hirsch Ballin in 2010: ‘Doe dit ons land niet aan’.

Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige. Zij is mede-oprichter van ontwerpbureau FALSEWORK en publiceert columns over architectuur en stedenbouw op www.fromscratch.work. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.

Trefwoorden

verkiezingen pvv column landelijke verkiezingen violette schönberger

1	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
2	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
3	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
4	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april
5	Mid-rise Milaan dinsdag, 23 april

Berichten uit de bubble

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Woontoren voor jongeren op Oostenburg vormt roestbruin accent langs het spoor

EU Mies Award 2024 voor studiepaviljoen Technische Universiteit Braunschweig

Sofie De Caigny nieuwe voorzitter Commissie Omgevingskwaliteit en Cultureel Erfgoed Rotterdam

Podcasts en publicatie over realiseren ruimtelijke kwaliteit bij stedelijke ontwikkeling

Woontorens The Grace worden lager dan gepland

Tweede Kamer neemt nieuwe huurwet aan

Brabant gaat door met stikstofaanpak en ziet op termijn ruimte

Kamer wil ‘tochtkorting’ voor huurder slecht geïsoleerde woning

Provincie Friesland en gemeenten weer op één lijn over woningbouw

Vastgoedadviseur: winkelleegstand binnensteden loopt op