Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Renovatie van sociale woningbouw
Symposium
Jonas
Orange Architects
Uitreiking Architectenweb Awards 2023
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Nieuw elan voor sociale woningbouw
Symposium
Marjolein van Eig
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Cedar / Hoofdkantoor ING
Benthem Crouwel Architects met HofmanDujardin
Renovatie van sociale woningbouw
Symposium
Jonas
Orange Architects
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Behrendt Adriaansens Architectuur Stadsontwerp
BA-AS is an Amsterdam-based office for architecture and urban design.
Skepp B.V.
Dynamic Offices
Wallmakers.nl
Experts in stijlvolle en duurzame wandafwerkingen
Diftar Outdoor Products BV
SPQPR
Alucol
Dijkman Coating
Omdat het altijd beter kan!
Mulder Zonderland
Amsterdam - Zürich
Jansen
Sustainability by Architecture
MK23 architecten
Architectenburo Nienhuis Uithuizermeeden
De noordelijkste architect van Nederland
Unite2Build
3d laserscanning en 3d modelleren
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Paul van Bergen over de verduurzaming van gebouwen
Gesprek met Ronald Huikeshoven over hoogbouw binnen gebiedsontwikkeling
Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten
Gesprek met Francine Houben over hoogbouw en communities
Gesprek met Harro de Jong over het delen van echte landschappen
Gesprek met Paul van Bergen over de verduurzaming van gebouwen
Gesprek met Ronald Huikeshoven over hoogbouw binnen gebiedsontwikkeling
Gesprek met Britta en Diederik van Egmond over sociale luxe
Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten
Gesprek met Harro de Jong over het delen van echte landschappen
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Welkom op de campus van Byondis
Nieuwbouw kantoor BDO accountants Breda.
Adapta Amersfoort
Gevelbekleding Restaurant De Witte Gans - Dalfsen
dsm-firmenich hoofdkantoor
Een minimalistisch familiehuis dat je omarmt
Nieuwbouw kantoor BDO accountants Breda.
MKC De Schatkaart Amsterdam
dsm-firmenich hoofdkantoor
Mc Donalds Best
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
AXOR ShowerHeaven
De Rolls-Royce onder de douches
BIO-composieten
MobiPanel Groene gevel
Modulaire groene gevel voor klimaatbestendig bouwen
Solar Caport van Metalura
Duurzaam en Stijlvol Parkeren
iQ Protect Smoke
Rookwerende glaswanden met S200 of Sa classificatie
Platowood Vuren
Duurzaam hout voor gevel, interieur en GWW met een natuurlijke, levendige uitstraling
Centraal noodverlichtingssysteem CPS 220/64
Centrale noodverlichtingssystemen, ontzorgd gebruiker bij een hoge beschikbaarheid en lage TCO
Fraké Noir
Thermisch gemodificeerd Frake hout van hoge kwaliteit
Duplicor
Biobased brandwerend composiet
Profiled Window
Dakraam gootstukken voor sandwichdakpanelen
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Expositie Nieuwerwets Wonen in Utrecht
Stadskantoor Utrecht, Stadsplateau 1, Utrecht
Open Oproep Over grenzen
Michel de Klerk, inspirator van de Amsterdamse School
Oostzaanstraat 45, Amsterdam
Onmetelijk belangrijk – kunstmatige intelligentie en de zachte waarden van architectuur
Nieuwe Instituut, Museumpark 25, 3015 CB Rotterdam
A-Imagination in Architectuur
Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem
Onmetelijk belangrijk – kunstmatige intelligentie en de zachte waarden van architectuur
Nieuwe Instituut, Museumpark 25, 3015 CB Rotterdam
ARCHITECT@WORK Rotterdam 11-12 september 2024
Ahoy, hal 1, Ahoyweg 10, Rotterdam
Expositie Nieuwerwets Wonen in Utrecht
Stadskantoor Utrecht, Stadsplateau 1, Utrecht
A-Imagination in Architectuur
Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem
‘Nature of Hope’, 11e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam
Nieuwe Instituut, Museumpark 25, Rotterdam
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
cepezed | architect met bouwtechnische affiniteit
cepezed | bouwkundig ontwerper
Landschapsontwerper met oog voor vormgeving en detail
Ervaren all-round ontwerper
Junior technisch ontwerper
GROOSMAN architecten zoekt creatieve architect
Architect
Architect (Nederlandstalig) bij Van Ommeren Associates
Junior architect
Studio Nauta seeks talented junior architect
MIX groeit en zoekt een architect
MIX groeit en zoekt een ervaren architect
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Abonneer je nu op onze nieuwsbrieven!
Abonneren
Nee, bedankt
Ja, denk met me mee rond de
materialisering van mijn project
Violette Schönberger
Copyright: Maarten van Haaff
Violette Schönberger
Copyright: Maarten van Haaff
Die zaal, die zaal
26 september 2023, 10:00
Het is niet makkelijk om de juiste stoel te vinden; er zijn immers geen regulier genummerde rijen, maar trapjes, balkons, halve verdiepingen. We lopen drie keer verkeerd en dat is waarschijnlijk juist de bedoeling. De grote zaal van TivoliVredenburg in Utrecht is als een Zuid-Europees stadje zonder huisnummers. Je vind je weg niet snel, maar het dwalen is ook leuk. Het zaallicht dooft, overal schijnen kleine lampjes die de vele balkonnetjes zachtjes aanlichten. In een reguliere zaal zie je alleen maar ruggen, hier zie ik de gezichten van de onderburen, bovenburen, overburen. Alle 1700 medebezoekers voelen nabij.
Deze wereldberoemde — en indertijd experimentele — zaal van Herman Hertzberger is bijna vijftig jaar oud. Dit was niet m’n eerste bezoek, maar ik raakte betoverd alsof het de eerste keer was. Dat was niet alleen de verdienste van de ruimte of zijn vermaarde akoestiek. De geënsceneerde uitvoering van de vierhonderd jaar oude Mariavespers van Monteverdi was spectaculair en viel volledig samen met de kwaliteiten van de architectuur. Er werd gedanst, processie gelopen, en op alle verdiepingen en balkons stonden zangers. Geen statisch, gesloten of perfectionistisch klassiek concert, maar een voorstelling passend bij de essentie van de architectuur van deze unieke zaal: musici temidden van het publiek, een sfeer van openheid, benaderbaarheid en experiment. Oude zaal, oude muziek (oud publiek) maar met een grote hedendaagse relevantie.
Het begrijpen van de essentie van het ontwerp: dat is precies de kwestie waar het over gaat in
The Proof of the Pudding
, de documentaire uit 2022 van Patrick Minks en Jaap Veldoen over dat ándere wereldberoemde gebouw van Hertzberger: Centraal Beheer Apeldoorn. Leegstaand, vervallen en vol met asbest. Maar wel een architectonisch icoon, toonbeeld van het structuralisme. Sociale idealen over samen werken vertaald in ruimtelijke ideeën over schaal, menselijke maat en openheid. Er is geen architect van mijn generatie die niet tijdens de opleiding veelvuldig heeft geleerd over dit gebouw met z’n lichtstraat, balkonnetjes, koffiehoeken, rookhoeken en zichtlijnen.
Maar nu, wat moet je ermee? TivoliVredenburg werd ingrijpend getransformeerd, uitgebreid en aangepast, met behoud van de grootste kwaliteit: de zaal. Maar zo makkelijk gaat dat niet bij Centraal Beheer, zien we in de documentaire. Nog afgezien van bouwfysische moeilijkheden lijkt vooral de essentie van Hertzbergers architectonische werk een struikelblok voor de huidige eigenaar. De ziel van het gebouw — tussenruimtes en onbestemde vierkante meters — zit de hedendaagse vastgoedlogica van woningbouw ernstig in de weg. Hoewel aanpasbaarheid van het bestaande de kern is van Hertzbergers structuralisme, moet hij concluderen in de film: ‘Mijn wereld als architect botst met hoe men denkt over rendement. Een projectontwikkelaar heeft schema’s en moet daarbinnen werken.’ Explicieter kun je het niet krijgen: de verschuiving van een tijdsgewricht. Van financieringsmodellen die architectuur mogelijk maken, naar architectuur die financiering moet ondersteunen. Nu is de vraag wat er bij de transformatie van Centraal Beheer zal overblijven van de ideeënwereld van Hertzbergers architectuur, van het ontmoeten, het samenleven, zien en gezien worden.
Nog ernstiger is het gesteld met het voormalig ministerie van Sociale Zaken (SoZa) in Den Haag. Opnieuw een gigantisch complex, een Hertzbergeriaans icoon. Transformatie is volgens de huidige eigenaar overwogen maar
niet haalbaar bevonden
. Ondanks vele protesten uit de stad en de vakgemeenschap, ziet het ernaar uit dat dit gebouw in z’n geheel gesloopt gaat worden. Is dat erg? Ja dat is erg. Niet omdat ieder beroemd gebouw altijd maar behouden moet blijven, maar omdat de ideeën achter Hertzbergers architectuur van waarde zijn, juist in deze tijd van eenzaamheid en polarisatie. Zijn gebouwen zijn uitgewerkte samenlevingsidealen, ideeënwerelden gematerialiseerd. Als je die behoudt, kun je ervan leren, je voordeel ermee mee doen en er een moderne interpretatie aan geven. Als je ze sloopt of van hun kernwaarden ontdoet, komt er niets anders voor terug dan generieke vastgoedarchitectuur, die overal ter wereld had kunnen staan.
Het zou toch te gek voor woorden zijn als het ongemakkelijk cynische epiteton ‘de meest gesloopte architect van Nederland’ — zoals we dat vaak horen over Sybold van Ravesteyn —- binnenkort ook achter de naam Herman Hertzberger geplakt zou kunnen worden.
Hertzbergers architectuur is onderdeel van de Nederlandse cultuurgeschiedenis en met een grote hedendaagse relevantie. Je hebt maar één goed concert nodig om dat te voelen.
Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige. Zij is mede-oprichter van ontwerpbureau FALSEWORK en publiceert columns over architectuur en stedenbouw op
www.fromscratch.work
. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.
Trefwoorden
herman hertzberger
sloop
column
violette schönberger
cultuurhistorie
erfgoed
Best gelezen
1
Interview Marcel van Engelen: “Amsterdam ontwikkelt zich tot een sorteermachine”
woensdag, 24 juli
2
Een winnende transformatie en trage architectuur
maandag, 22 juli
3
Houten woonhuis in Muiden door Moke Architecten en la4sale
woensdag, 24 juli
4
Multifunctioneel gebouw door KAAN Architecten in Parijs opgeleverd
dinsdag, 23 juli
5
MVRDV presenteert opgeleverd hoogbouwproject Pixel in Abu Dhabi
woensdag, 24 juli
Gerelateerde nieuwsberichten
Reconstructie: waarom SoZa toch gesloopt lijkt te gaan worden
16 augustus 2023
Column
Gisteren van morgen
24 oktober 2023
Column
Rioolstedenbouw
27 juni 2023
Column
Berichten uit de bubble
28 november 2023
Column
Surfplank
23 mei 2023
Terugkijken: documentaire The Proof of the Pudding
1 februari
Column
Droomveranderingen
25 april 2023
Column
Toekomstdenken
22 december 2023
Column
Grote plannen, met af en toe een grap
30 januari
Column
Fantastisch
28 maart 2023
Den Haag maakt weg vrij voor sloop SoZa-gebouw Herman Hertzberger
15 december 2023
Column
Achter de muur
27 februari
Column
Boodschappenlijstje
28 februari 2023
Column
Het mogelijke of het juiste
31 januari 2023
Column
Onverwachte ontmoetingen en veilige routines
26 maart
Column
Acht miljard daken
22 november 2022
Verloting van vijf exemplaren van Paradijs van Imperfectie
10 april
Column
Mid-rise Milaan
23 april
Column
Van de olifant en de muis
25 oktober 2022
Column
Lang leve het leegstandsbeheer!
28 mei
Column
Post-covid
27 september 2022
Column
Ode aan ons trapje
28 juni 2022
Column
Engagement revisited
25 juni
Flex of fix?
26 april 2022
Column
Weldaad… met mate
22 februari 2022
Column
Backstage spektakel
25 januari 2022
Column
Burgerraad ruimtelijke ordening
23 november 2021
Column
Oeuvre complète
26 oktober 2021
Lage horizon
28 september 2021
Column
Mijlpalen
25 mei 2021
Column
Bouwen voor de lang-heid
23 maart 2021
Column
Kosmische stedenbouw
26 januari 2021
2022 in tien columns door Violette Schönberger
30 december 2022
Column
Gelaagd geluid
22 maart 2022
Column
Transfer zone
22 juni 2021
Column
Het feest der ontregeling
23 februari 2021
Reconstructie: waarom SoZa toch gesloopt lijkt te gaan worden
16 augustus 2023
Column
Gisteren van morgen
24 oktober 2023
Column
Rioolstedenbouw
27 juni 2023
Column
Berichten uit de bubble
28 november 2023
Column
Surfplank
23 mei 2023
Terugkijken: documentaire The Proof of the Pudding
1 februari
Column
Droomveranderingen
25 april 2023
Column
Toekomstdenken
22 december 2023
Column
Grote plannen, met af en toe een grap
30 januari
Column
Fantastisch
28 maart 2023
Den Haag maakt weg vrij voor sloop SoZa-gebouw Herman Hertzberger
15 december 2023
Column
Achter de muur
27 februari
Column
Boodschappenlijstje
28 februari 2023
Column
Het mogelijke of het juiste
31 januari 2023
Column
Onverwachte ontmoetingen en veilige routines
26 maart
Column
Acht miljard daken
22 november 2022
Verloting van vijf exemplaren van Paradijs van Imperfectie
10 april
Column
Mid-rise Milaan
23 april
Column
Van de olifant en de muis
25 oktober 2022
Column
Lang leve het leegstandsbeheer!
28 mei
Column
Post-covid
27 september 2022
Column
Ode aan ons trapje
28 juni 2022
Column
Engagement revisited
25 juni
Flex of fix?
26 april 2022
Column
Weldaad… met mate
22 februari 2022
Column
Backstage spektakel
25 januari 2022
Column
Burgerraad ruimtelijke ordening
23 november 2021
Column
Oeuvre complète
26 oktober 2021
Lage horizon
28 september 2021
Column
Mijlpalen
25 mei 2021
Column
Bouwen voor de lang-heid
23 maart 2021
Column
Kosmische stedenbouw
26 januari 2021
2022 in tien columns door Violette Schönberger
30 december 2022
Column
Gelaagd geluid
22 maart 2022
Column
Transfer zone
22 juni 2021
Column
Het feest der ontregeling
23 februari 2021
Toon alles
Andere nieuwsberichten
Nieuwbouw Ashram College in Alphen aan den Rijn in gebruik genomen
Gisteren, 13:42
Het door Broekbakema ontworpen gebouw is gerealiseerd naast het verouderde en te slopen onderkomen van deze grote middelbare school voor mavo, havo en vwo. Na de sloop van de oude school wordt een nieuw schoolplein aangelegd.
Drie woongebouwen op kunstmatige terp aan de Waal door EGM architecten
Gisteren, 11:29
In de Dijkzone langs de Waal in Nijmegen is afgelopen jaar het door EGM architecten ontworpen woningbouwproject Loyd opgeleverd. Het gaat om een ensemble van drie gebouwen met in totaal 78 woningen.
Zomerserie: Architect in... Zwitserland
Gisteren, 09:30
Deze zomer interviewt Architectenweb Nederlandse architecten die wonen en werken in het buitenland. In de derde aflevering spreken we Pank van ’t Hoog, die werkzaam is bij architectenbureau 3BM3 in Genève.
Nominaties Dutch Daylight Award 2024 bekend
25 juli, 3:31
Verdeeld over twee categorieën komen negen projecten in aanmerking voor de tweejaarlijkse prijs voor toepassing van daglicht in architectuurprojecten.
Bouwer Heijmans profiteert van woningvraag en verhoogt winstdoel
Gisteren, 14:34
Bouwconcern Heijmans heeft dankzij de grote vraag naar nieuwbouwwoningen een goed eerste halfjaar achter de rug.
Overijssel wil op bedrijventerrein af van cluster-eis windturbines
Gisteren, 10:38
De nieuwe coalitie in de provincie stelde die eis vorig jaar vast om verrommeling van het landschap te voorkomen.
Omgevingsdienst legt woningbouwproject Amsterdam stil om lawaai
25 juli, 2:06
Volgens de omgevingsdienst is de herrie onacceptabel, omdat in de buurt veel woningen staan.
Bouwconcern BAM profiteert van woningvraag Nederland
25 juli, 9:01
De omzet van BAM steeg in de eerste zes maanden met 6 procent naar 3,1 miljard euro.
Zuid-Holland ziet natuur toenemen, in tegenstelling tot CBS-data
24 juli, 1:36
Volgens de dichtstbevolkte provincie van Nederland (3,8 miljoen inwoners) is in de afgelopen twee jaar 114 hectare nieuwe natuur ingericht.
Oproep: maak op fietsbrug over IJ in Amsterdam ook plek voor ov
24 juli, 10:34
Gebeurt dat niet, dan ontstaat er een ‘forse en echt onacceptabele achteruitgang’ voor de ov-reiziger, aldus de Reizigers Advies Raad van de Vervoerregio Amsterdam.
Ga naar het nieuws-archief
Violette Schönberger
Architect
0
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur